Қазақ тілі мен әдебиеті пәнінен
жүктеу/скачать 0,72 Mb.
|
Рабочая тетрадь 5-КЛАСС АРМ Урустемова 2019-2020 на распечатку Microsoft Word (1) (1) (1)
Home work
БӨЖ №114-118 бет, 3-тапсырма, мәтінмен жұмыс. Негізгі оқулықтар: 1. Ф.Ш. Оразбаева, Ж.Т. Даулетбекова, Р.С. Рахметова, А.К. Рауандина «Қазақ тілі мен әдебиеті», «Бәйшешек». Оқулық 5-сынып. Қосымша оқулықтар: 1. Қ. Ибрагимов. Қазақ тілі. Талапкерге арналған оқулық-тест. 2. Ш.Б. Бектуров, А.Ш. Бектурова. «Казахский язык для всех». – Алматы: «Атамұра», 2004. 3. Мерзімді баспасөз материалдары және Интернеттен алынған материалдар. 4. Қазақша-орысша, орысша-қазақша сөздіктер. 5. Т. Артықова, Г. Ермекбаева. Қазақ тілі 5-сынып. – Алматы: «Атамұра», 2012.
Семантикалық карта
Glossary
Home work
БӨЖ №119-122 бет, 3-тапсырма, мәтінмен жұмыс. Негізгі оқулықтар: 1. Ф.Ш. Оразбаева, Ж.Т. Даулетбекова, Р.С. Рахметова, А.К. Рауандина «Қазақ тілі мен әдебиеті», «Бәйшешек». Оқулық 5-сынып. Қосымша оқулықтар: 1. Қ. Ибрагимов. Қазақ тілі. Талапкерге арналған оқулық-тест. 2. Ш.Б. Бектуров, А.Ш. Бектурова. «Казахский язык для всех». – Алматы: «Атамұра», 2004. 3. Мерзімді баспасөз материалдары және Интернеттен алынған материалдар. 4. Қазақша-орысша, орысша-қазақша сөздіктер. 5. Т. Артықова, Г. Ермекбаева. Қазақ тілі 5-сынып. – Алматы: «Атамұра», 2012.
Семантикалық карта
Glossary
Home work
БӨЖ №123-126 бет, 4-тапсырма, мәтінмен жұмыс. Негізгі оқулықтар: 1. Ф.Ш. Оразбаева, Ж.Т. Даулетбекова, Р.С. Рахметова, А.К. Рауандина «Қазақ тілі мен әдебиеті», «Бәйшешек». Оқулық 5-сынып. Қосымша оқулықтар: 1. Қ. Ибрагимов. Қазақ тілі. Талапкерге арналған оқулық-тест. 2. Ш.Б. Бектуров, А.Ш. Бектурова. «Казахский язык для всех». – Алматы: «Атамұра», 2004. 3. Мерзімді баспасөз материалдары және Интернеттен алынған материалдар. 4. Қазақша-орысша, орысша-қазақша сөздіктер. 5. Т. Артықова, Г. Ермекбаева. Қазақ тілі 5-сынып. – Алматы: «Атамұра», 2012.
Семантикалық карта
Glossary
Home work
БӨЖ №127-130 бет, 4-тапсырма, мәтінмен жұмыс. Негізгі оқулықтар: 1. Ф.Ш. Оразбаева, Ж.Т. Даулетбекова, Р.С. Рахметова, А.К. Рауандина «Қазақ тілі мен әдебиеті», «Бәйшешек». Оқулық 5-сынып. Қосымша оқулықтар: 1. Қ. Ибрагимов. Қазақ тілі. Талапкерге арналған оқулық-тест. 2. Ш.Б. Бектуров, А.Ш. Бектурова. «Казахский язык для всех». – Алматы: «Атамұра», 2004. 3. Мерзімді баспасөз материалдары және Интернеттен алынған материалдар. 4. Қазақша-орысша,орысша-қазақшасөздіктер. 5. Т. Артықова, Г. Ермекбаева. Қазақ тілі 5-сынып. – Алматы: «Атамұра», 2012.
1-жаттығу арқылы сөз таптары туралы білімдерін еске түсіру: Ережелермен жұмыс. Айналаңа бір уақыт зер салып қарашы. Сені жан-жағыңнан заттар қоршап тұр. Осы заттардың атын білдіретін сөздерді зат есімдер дейміз. Заттырдың қимылын, іс-әрекетін білдіретін сөздер етістіктер деп аталады. Заттар әр түрлі белгілерге (түрі, түсі, сапасы, саны) ие. Тілімізде мұндай белгілер сын есім және сан есім арқылы беріледі. Қазақ тілінде қандай сөз таптары бар екен? Олар қандай сұрақтарға жауап береді? ә) оқулықпен жұмыс, дәптермен жұмыс Күн ретін жазу. Көркем жазу. Топтық жұмыс. Постер құрау. 2-жаттығу. Әр сөз табы туралы. Сызбаға сүйене отырып алған білімдерін еске түсіру. Мысалдар келтіру. Топтық жұмыс 3-жаттығу сөздерді оқу, сұрақтар қойып мағыналарына қарай кестеге орналастыру:
4-жаттығу заттың атын білдіретін сөздерге заттың қимылын білдіретін сөздерді тіркестіріп жазу: қайық жүзеді, бақа секіреді, ұшақ ұшады, ағаш өседі, құс ұшады т.б. 5-жаттығу берілген жаңылтпашты жатқа жазу, сөздерді сөз таптарына талдау, сұрақтар қою. 7-жаттығу. Білгендеріңізді сәйкестендіру, тестін орындау арқылы тиянақтай түсейік. Зат есім әдепті, қызық, қоңыр, қышқыл Етістік жеті, тоғыз, жиырма, елу, мың. Сын есім аққу, емен, оқулық, ауа Сан есім биледі, өсті, тазалады, ұшты. Glossary
Home work
БӨЖ №100-130 бет, 1-5-тапсырма, мәтінмен жұмыс. Негізгі оқулықтар: 1. Ф.Ш. Оразбаева, Ж.Т. Даулетбекова, Р.С. Рахметова, А.К. Рауандина «Қазақ тілі мен әдебиеті», «Бәйшешек». Оқулық 5-сынып. Қосымша оқулықтар: 1. Қ. Ибрагимов. Қазақ тілі. Талапкерге арналған оқулық-тест. 2. Ш.Б. Бектуров, А.Ш. Бектурова. «Казахский язык для всех». – Алматы: «Атамұра», 2004. 3. Мерзімді баспасөз материалдары және Интернеттен алынған материалдар. 4. Қазақша-орысша, орысша-қазақша сөздіктер. 5. Т. Артықова, Г. Ермекбаева. Қазақ тілі 5-сынып. – Алматы: «Атамұра», 2012.
Морфология Морфология (грек. «түр») – тілдегі сөздердің формаларын, сөзге қатысты грамматикалық мағыналарды тексеретін сала; тілдегі сөздердің өзгеруі, түрленуі туралы тіл білімінің саласы. Қазақ тілінің морфологиясы 3 салаға бөлінеді: сөз құрамы; қосымша; сөз табы. Сөз таптары: зат есім сын есім сан есім есімдік етістік үстеу шылау еліктеу сөз одағай 1-жаттығу. Сөз таптарын өз орнына жазыңдар. Қызмет, қазіргі, селк, басады, төмен, жетеу, өздері, бірақ, кәсіби, арқылы, сол, шапшаң, шебер, естілді, жарқ, оннан бір, кейін, түнде, шырын, тұңғыш, биыл, әрі, бұны, қақа, алпысыншы, келесі, бұрын, тасыр-тұсыр, жағдай, қалалық, түгел, екі жарым, қайда?, тапты, сондықтан, тұзды, біздікі, ала жаздай, келмекші, бақ, морт, байқа, жиырма. Есімдік
Шылау Еліктеу сөз Glossary
Home work
БӨЖ №130-131 бет, 1-5-тапсырма, тапсырмалармен жұмыс. Негізгі оқулықтар: 1. Ф.Ш. Оразбаева, Ж.Т. Даулетбекова, Р.С. Рахметова, А.К. Рауандина «Қазақ тілі мен әдебиеті», «Бәйшешек». Оқулық 5-сынып. Қосымша оқулықтар: 1. Қ. Ибрагимов. Қазақ тілі. Талапкерге арналған оқулық-тест. 2. Ш.Б. Бектуров, А.Ш. Бектурова. «Казахский язык для всех». – Алматы: «Атамұра», 2004. 3. Мерзімді баспасөз материалдары және Интернеттен алынған материалдар. 4. Қазақша-орысша, орысша-қазақша сөздіктер. 5. Т. Артықова, Г. Ермекбаева. Қазақ тілі 5-сынып. – Алматы: «Атамұра», 2012. 3-ТОҚСАН
1-жаттығу. Мәтінді оқып, сөздер қай сөз табына жататын анықтаңдар. Сөздің үстінде сұрақ қойып жазыңдар. Алғашқы көлік құралы – қос дөңгелекті өгіз арбалар біздің дәуірімізге дейінгі 3500 жыл шамасында пайда болған. Алғашқы жол аптаы 1769 жылы болды. Үш дөңгелекті бу экипажын ойлап табушы француз Николь Кунья сынақ үстінде үй қабырғасына соғылған. Көше қозғаласын тәртіпке келтіру, жол нұсқаушысын қою Парижде 1899 жылы тұңғыш рет қолға алынған. Қаладағы қозғалыстың жандана түсуі қала мәрінің осындай шешім шыға-руына итермелеген. Сол кезде орта есеппен қала көшелерінде күніне 20 автомобиль, 42 мотоцикл, 152 велосипед жүреді екен. 2-жаттығу. Сөз тіркестерін құраңдар. Есімдік + зат есім сан есім + зат есім Үстеу + етістік сын есім + зат есім Зат есім + етістік зат есім + зат есім Glossary
Home work
БӨЖ №4-7 бет, 3-тапсырма, мәтінмен жұмыс. Негізгі оқулықтар: 1. Ф.Ш. Оразбаева, Ж.Т. Даулетбекова, Р.С. Рахметова, А.К. Рауандина «Қазақ тілі мен әдебиеті», «Бәйшешек». Оқулық 5-сынып. Қосымша оқулықтар: 1. Қ. Ибрагимов. Қазақ тілі. Талапкерге арналған оқулық-тест. 2. Ш.Б. Бектуров, А.Ш. Бектурова. «Казахский язык для всех». – Алматы: «Атамұра», 2004. 3. Мерзімді баспасөз материалдары және Интернеттен алынған материалдар. 4. Қазақша-орысша, орысша-қазақша сөздіктер. 5. Т. Артықова, Г. Ермекбаева. Қазақ тілі 5-сынып. – Алматы: «Атамұра», 2012.
Зат есім Заттың, ұғымның, құбылыстың атын білдіретін сөз табы. Сұрақтары: кім? кімдер? не? нелер? Тұлғасына қарай: Негізгі з.е. Туынды з.е. Бөлшектеуге келмейтін түбір зат есім Мысалы: ат, ант, бата, сандық, қағаз т.б. Түбір зат есімге және басқа сөз таптарына жұрнақ жалғануы арқылы жасалған зат есім. Мысалы: біл-ім, дос-тық, бора-н, тарс-ыл, жаман-шылық т.б. Құрамына қарай Дара з.е. Күрделі з.е. Бір ғана түбірден (негізгі немесе туынды) тұрады. Мысалы: от, ара, оқушы, қоңырау, өзен т.б. Кемінде екі сөзден біріккен, қосарланған, қысқарған және тіркескен) тұрады. Мысалы: кемпірқосақ, ата-ана, ҚАЗМҰУ, мәдениет үйі т.б. Жалпылай немесе жекелей атауына қарай: Біртектес заттар-дың жалпы атауы. Мысалы: қала, тау, кісі, дәптер т.б. Біртектес заттардың өз ішіндегі жекелеген атаулары. Мысалы: Алматы, Ертіс, Абылай, «Абай жолы» романы т.б. Мағынасына қарай: Деректі з.е. Дерексіз з.е. көзбен көріп, қолмен ұстауға болатын заттар мен құбылыстардың атауы. Мысалы: ағаш, қалам, су, есік т.б. Көзбен көріп, қолмен ұстауға келмейтін, тек оймен, ақылмен ғана сезіп білетін ұғымдардың атауы. Мысалы: қайғы, арман, сана, қуаныш, жақсылық, реніш т.б. Glossary
Home work
БӨЖ №8-10 бет, 3-тапсырма, мәтінмен жұмыс. Негізгі оқулықтар: 1. Ф.Ш. Оразбаева, Ж.Т. Даулетбекова, Р.С. Рахметова, А.К. Рауандина «Қазақ тілі мен әдебиеті», «Бәйшешек». Оқулық 5-сынып. Қосымша оқулықтар: 1. Қ. Ибрагимов. Қазақ тілі. Талапкерге арналған оқулық-тест. 2. Ш.Б. Бектуров, А.Ш. Бектурова. «Казахский язык для всех». – Алматы: «Атамұра», 2004. 3. Мерзімді баспасөз материалдары және Интернеттен алынған материалдар. 4. Қазақша-орысша, орысша-қазақша сөздіктер. 5. Т. Артықова, Г. Ермекбаева. Қазақ тілі 5-сынып. – Алматы: «Атамұра», 2012.
Зат есім жасайтын жұрнақтар Зат есімнің рең мәнін тудыратын жұрнақтары: 1. –й; атай, шешей, жездей, апай; 2. –еке,-ке,-қа,-а,-е: атеке, ағеке, әпке, Жәке (Жамбыл), Мұқа (Мұқан); 3. –тай: ағатай, апатай, әкетай шешетай 4. –жан: ағажан, Абайжан, апажан 5. –қан,-кен,-қай,-кей, -ан,-ң: балақан, бұзауқан, шешекей 6. –шақ,-шек: құлыншақ, келіншек 7. –шық,-шік: қапшық, үйшік 8. –ша,-ше: сандықша, көрпеше 9. –ш,-ыш,-іш: қалқаш, Нұрыш (Нұртай) 10. –сымақ: қорасымақ, таусымақ 11. –екеш: Тас екеш тас та өзгереді. 2. Есімдерден зат есім жасайтын жұрнақтар: 1. –шы,-ші: қойшы, биші 2. –шылық,-шілік: шаруашылық, бейбітшілік 3. –лық,-лік,-дық,-дік,-тық,-тік: жастық, балалық, кісілік 4. –кер,-гер: айлакер, саудагер 5. –кеш,-хана, -паз,-қой,-стан,-қор: шайхана, арбакеш, жемқор 3. Етістіктен зат есім жасайтын жұрнақтар: 1. –м,-ым,-ім: байлам, түсім 2. –ма, -ме, -ба, -бе, -па, -пе: ұрма, көрме, сүзбе 3. –қы, -кі, -ғы, -гі: шалғы, тепкі,бұрғы 4. –с,-ыс-іс: талас, айтыс 5. –қ,-к,-ық,-ік,-ақ,-ек: тарақ, күрек,қызық 6. –ыш,-іш: қуаныш, сүйініш 7. –н,-ын,-ін: боран, жуын 8. –у: сабау, көсеу 9. –ынды,-інді: шайынды, үйінді 10. –ғыш,-гіш,-қыш,-кіш: сүзгіш, білгіш 11. –уыш,-уіш: өлшеуіш, бастауыш 12. –ыр,-ір,-р,-ар,-ер: үңгір, шұқыр Glossary
Home work
БӨЖ №11-15 бет, 4-тапсырма, мәтінмен жұмыс. Негізгі оқулықтар: 1. Ф.Ш. Оразбаева, Ж.Т. Даулетбекова, Р.С. Рахметова, А.К. Рауандина «Қазақ тілі мен әдебиеті», «Бәйшешек». Оқулық 5-сынып. Қосымша оқулықтар: 1. Қ. Ибрагимов. Қазақ тілі. Талапкерге арналған оқулық-тест. 2. Ш.Б. Бектуров, А.Ш. Бектурова. «Казахский язык для всех». – Алматы: «Атамұра», 2004. 3. Мерзімді баспасөз материалдары және Интернеттен алынған материалдар. 4. Қазақша-орысша, орысша-қазақша сөздіктер. 5. Т. Артықова, Г. Ермекбаева. Қазақ тілі 5-сынып. – Алматы: «Атамұра», 2012.
Зат есімнің сөйлемдегі қызметі Ереже Сөйлем мүшелері Зат есім сөйлемде атау септігінде тұрып бастауыш болады. Бастауыш Мысалы: Жел күшейе түсті. Зат есім атау мен ілік септіктерінен басқа септіктер тұлғасында тұрып, толықтауыш болады. Толықтауыш Мысалы: Тәрбие тілден басталады. Зат есім ілік септігінде тұрып және өзінен кей-інгі сөзді айқындап, анықтауыш болады. Анықтауыш Мысалы: Ана тілі – адамның ғұмыр бойғы серігі. Зат есім Б.с., Ж.с., Ш.с., К.с. келіп немесе көмекші есіммен, септеулік шылаулармен тіркесіп пысықтауыш болады. Пысықтауыш Мысалы: Біз мектепке қарай жүгірдік. Зат есімдер жіктеліп келіп немесе атау сеп-тігінде тұрып сөйлемде баяндауыш болады. Баяндауыш Мысалы: Біз бейбіт еңбекті сүйетін елміз. Glossary
Home work
БӨЖ №16 - 18 бет, 4-тапсырма, мәтінмен жұмыс. Негізгі оқулықтар: 1. Ф.Ш. Оразбаева, Ж.Т. Даулетбекова, Р.С. Рахметова, А.К. Рауандина «Қазақ тілі мен әдебиеті», «Бәйшешек». Оқулық 5-сынып. Қосымша оқулықтар: 1. Қ. Ибрагимов. Қазақ тілі. Талапкерге арналған оқулық-тест. 2. Ш.Б. Бектуров, А.Ш. Бектурова. «Казахский язык для всех». – Алматы: «Атамұра», 2004. 3. Мерзімді баспасөз материалдары және Интернеттен алынған материалдар. 4. Қазақша-орысша, орысша-қазақша сөздіктер. 5. Т. Артықова, Г. Ермекбаева. Қазақ тілі 5-сынып. – Алматы: «Атамұра», 2012.
Көмекші есімдер Лексикалық мағынасынан айырыла бастап, сөйлемде екінші бір зат есім сөздің легінде қолданылатын зат есімдер көмекші есімдер деп аталады. Мысалы, сырт, іш, маң, алд(ы), арт(ы), үст(і), қас, жан т.б. (Ауылдың жаны терең сай) Әдетте көмекші есімдер тәуелдік жалғауында тұрып, негізгі зат есіммен тіркесіп сөйлемнің бір ғана мүшесі болады. Ескерту: ейде көмекші есімдер көптік, септік жалғауларында келіп, басқа сөзге тәуелді болмай, жеке тұрып та сөйлем мүшесі бола алады. Мысалы Арттағылар (кімдер?) жетіп қалды. Сыртын (нені?) көріп, ішінен (неден?) түңілме. 1-жаттығу. Жалқы есім мен жалпы есімді теріп жазыңдар. Бурабайды бұрын көрмеген Жақыпбек айналасына қарады. Ол біресе көлге, біресе Сиыртас пен Шошқатасқа, біресе Оқжетпес пен Көкшеге, біресе Бөлектауға тамсана қарады. Бұл жерде бірнеше рет болған Бану мен Байсал да сұлу табиғатты тамашалап тұр. Осы жерде Майбалық көлі де бар. Оның суы асқазан ауруын емдейді. Glossary
Home work
БӨЖ №19 – 21 бет, 3-тапсырма, мәтінмен жұмыс. Негізгі оқулықтар: 1. Ф.Ш. Оразбаева, Ж.Т. Даулетбекова, Р.С. Рахметова, А.К. Рауандина «Қазақ тілі мен әдебиеті», «Бәйшешек». Оқулық 5-сынып. Қосымша оқулықтар: 1. Қ. Ибрагимов. Қазақ тілі. Талапкерге арналған оқулық-тест. 2. Ш.Б. Бектуров, А.Ш. Бектурова. «Казахский язык для всех». – Алматы: «Атамұра», 2004. 3. Мерзімді баспасөз материалдары және Интернеттен алынған материалдар. 4. Қазақша-орысша, орысша-қазақша сөздіктер. 5. Т. Артықова, Г. Ермекбаева. Қазақ тілі 5-сынып. – Алматы: «Атамұра», 2012.
1-жаттығу. Төмендегі жұрнақтармен зат есімдер жасаңыз. -шы/-ші Зерттеу, жазу, кен, теңіз, балта, мақта, егін, мүсін, орман, бояу, тіл, жорнал, тігін, трактор, балық, сату, құрылыс, қой, жылқы, есеп, сурет, жүргізу, сәулет, пошта, ән, би, аударма, хат, аң, әдебиет, ем, ел, қобыз, мал, өтірік, саясат, дая, телефон. 2-жаттығу. Төмендегі жұрнақтармен зат есімдер жасаңыз. -ғар/-гер, -қар/-кер Іс, жауын, тәлім, зер, дәрі, заң, бал, қызмет, талап, саясат, мұра, жауап. 3-жаттығу. Төмендегі жұрнақтармен зат есімдер жасаңыз. -лық/-лік,-дық/-дік, -тық/-тік Бас, теріс, оқу, сөз, күнде, тыныш, батыр, бала, дос, туыс, аға, жолдас, ана, жаман, жақын, ерке, теңге, әке, өкіл, қор, терең, ақылсыз, қате, ай, бауыр, әзір, дайын, тұтас, жеңіл, тұз, қара, тегіс, өткір, шикі, сабырлы. 4-жаттығу. Төмендегі жұрнақтармен зат есімдер жасаңыз. -лас/лес, -дас/-дес, -тас/-тес Ат, ошақ, қанат, жас, топ, мүдде, одақ, қонақ, жер, қоғам, курс, туыс, сыбай, ауыл, көңіл, тілек, күн, пікір, заман, қоныс, өш, сабақ, жол, қалам, табақ, қызмет, тек, мән, кіндік, құрбы, сүйек, жауап, тең, жұмыс. Glossary
Home work
БӨЖ №22 бет, 1-тапсырма, мәтінмен жұмыс. Негізгі оқулықтар: 1. Ф.Ш. Оразбаева, Ж.Т. Даулетбекова, Р.С. Рахметова, А.К. Рауандина «Қазақ тілі мен әдебиеті», «Бәйшешек». Оқулық 5-сынып. Қосымша оқулықтар: 1. Қ. Ибрагимов. Қазақ тілі. Талапкерге арналған оқулық-тест. 2. Ш.Б. Бектуров, А.Ш. Бектурова. «Казахский язык для всех». – Алматы: «Атамұра», 2004. 3. Мерзімді баспасөз материалдары және Интернеттен алынған материалдар. 4. Қазақша-орысша, орысша-қазақша сөздіктер. 5. Т. Артықова, Г. Ермекбаева. Қазақ тілі 5-сынып. – Алматы: «Атамұра», 2012.
1-жаттығу. Қазақ тіліне аударыңыз. Почтальон, дружба, наследник, зло, современник, спокойствие, политик, тезка, готовность, художник, представительство, ответчик, учебник, соус, детство, ювелир, ученик, отцовство, литератор, целостность, абитуриент, геройство, служащий, ошибочность, юрист, родство, портной, сокурсник, словарь, материнство, секретарь, легкость, солдат, тишина, товарищество, охотник, телефонист, начальник, журналист, близость, одногруппник. 2-жаттығу. Қазақ тіліндегі баламасын беріңіз. Олардың қалай жасалғанын көрсетіңіз. Восток, запад, фрукты, рукопись, желудок, железная дорога, аэропорт, библиотека, юг, север, простыня, родители, посуда, зонтик, автостоянка, семья, обувь, белье, взгляд, конина, Актобе, Кызылорда, Алатау, Аксу, Экибастуз, телемост, печать, телезритель, гостиница, юбилей, музей, детский сад, Узунагач, Кокшетау. Glossary
Home work
БӨЖ №23-25 бет, 3-тапсырма, мәтінмен жұмыс. Негізгі оқулықтар: 1. Ф.Ш. Оразбаева, Ж.Т. Даулетбекова, Р.С. Рахметова, А.К. Рауандина «Қазақ тілі мен әдебиеті», «Бәйшешек». Оқулық 5-сынып. Қосымша оқулықтар: 1. Қ. Ибрагимов. Қазақ тілі. Талапкерге арналған оқулық-тест. 2. Ш.Б. Бектуров, А.Ш. Бектурова. «Казахский язык для всех». – Алматы: «Атамұра», 2004. 3. Мерзімді баспасөз материалдары және Интернеттен алынған материалдар. 4. Қазақша-орысша, орысша-қазақша сөздіктер. 5. Т. Артықова, Г. Ермекбаева. Қазақ тілі 5-сынып. – Алматы: «Атамұра», 2012.
Сын есім. Туынды сын есім жасайтын жұрнақтар Сын есім – заттың түрін, түсін, сапасын, салмағын, көлемін білдіретін сөз табы. Сұрақтары: қандай? қай? Құрамына қарай: Дара сын есім Күрделі сын есім Бір ғана сөзден тұрып, заттың сындық белгісін білдіреді. Мысалы: бойшаң, жасыл, малды, баласыз т.б. Кемінде екі сөздің тіркесуінен және қосарлануынан болып, заттың сындық белгісін білдіреді. Мысалы: ақ киімді, қара торы, тап-таза, өте жақсы т.б. Тұлғасына қарай: Негізгі с.е. Туынды с.е. Ешбір қосымшасыз негізгі түбір күйіндегі сын есім. Мысалы: сары, таза, терең, жұқа, нашар т.б. Сөзге жұрнақ жалғануы ар-қылы жасалған сын есім. Мысалы: көш-пелі, кеше-гі, оқы-мысты, әл-сіз т.б. Мағынасына қарай: Сапалық с.е. Қатыстық с.е. Заттың сын-сипатын анық-тайтын төл сын есім. Мысалы: сұр, қызылдау, жақсы, үлкен, көкпеңбек т.б. Сын есімнен басқа сөз тап-тарынан жасалған туынды сын есім. Мысалы: бой-шаң адам, өнер-лі бала, ас-палы шам, т.б. Glossary
жүктеу/скачать 0,72 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||