Қазақ тілі мұғалімдері үшін Құрметті әріптестер!
«Казахский язык» для школ с русским/ узбекским/ уйгурским/ таджикским языком обучения
жүктеу/скачать 0,59 Mb.
|
«Казахский язык» для школ с русским/ узбекским/ уйгурским/ таджикским языком обучения«Қазақ тілі» пәнін қазақ тілді емес мектептерде оқыту негізгі және орта деңгейлер бойынша қазақ тілін қатысымдық тұрғыдан меңгерту, оқушыны өз ойын айқын, түсінікті жеткізуге үйрету, коммуникативтік қабілеті дамыған дара тұлғаның дамуына мүмкіндік жасауға негізделген. Қазақ тілін үйретудің А2 деңгейінің сөйлесім әрекетінің бес түрі бойынша қойылатын талаптар: Тыңдалым. Өзіне қатысы бар (өзі туралы, отбасы, сатып алынған заттар, тұратын жері, жұмысы туралы) жеке тіркестер мен шағын сөйлемдерді, сондай-ақ көлемі жағынан шағын, анық айтылған жарнамалар хабарландыруларда не туралы баяндалғанын түсінеді. Оқылым. Көлемі жағынан шағын, қарапайым мәтіндерді оқып, негізгі мәліметтерді іріктей алады, түсінеді, оқыған ақпаратты жеткізе алады; өз ойын қысқаша айтады. Жарнама, мәзір, кесте сияқты күнделікті кездесетін сөз және сөйлемдерден қажетті ақпараттарды таба алады. Жеке тұлғаға қатысты қарапайым хаттардың мағынасын түсінеді. Айтылым. Өзіне таныс (отбасы, өмірі, оқуы туралы) тақырыптар бойынша өз ойын түсінікті етіп жеткізе отырып, қарапайым тіркестер мен сөйлемдер арқылы сөйлесе алады. Күнделікті өмірдің негізгі аспектілерін сипаттай алады. Жазылым. Өзіне қатысы бар немесе ұнайтын мәселелер туралы шағын хаттар мен хабарландыру, шағын шығарма, эссе жазуға, сурет, кесте, карта бойынша шағын мәтін құрастыруға мүмкіндігі бар. Жеке басы, отбасы туралы мәліметті қажет ететін сауалнамаларды толтыра алады. Тілдесім – сөйлесім әрекетінің барлық түрлерін қамтитын ерекше құбылыс. Ол тілдік қатынастың ең маңызды көрсеткіші бола келіп, оқылым, жазылым, айтылым, тыңдалымның іс жүзінде қолданылуына мүмкіндік жасайды.Тілдесім арқылы оқу, жазу, тыңдау, сөйлеуге үйрету жүзеге асады, оларға қатысты жұмыстар атқарылады. Тілдесім – айтылым және жазылымның өзара бірлігінен құрала келіп, қандай да болмасын ақпарат негізінде адамдар арасындағы тілдік қатынасты жүзеге асыратын сөйлесім әрекетінің түрі. Бұл қарым-қатынаста оқылым мен тыңдалымның да тыс қалмайтындығы өзінен-өзі белгілі. Адамдардың бір-бірімен қандай мақсатпен, қалай сөйлесуіне байланысты тілдесім түрліше болады. Осы тұрғыдан келгенде, оларды келесідегідей жіктеуге болады: ресми тілдесім; бейресми тілдесім; қалыптасқан тілдесім; кәсіби /мамандыққа қарай/ тілдесім; әлеуметтік тілдесім; дербестік тілдесім. Ресми тілдесім – тіл үйренушілерге ресми қарым-қатынастың элементтерін үйрету, ондағы сөз қолданыстарды, ситуацияларды, ресми материалдарға қатысты меңгерту. Бейресми тілдесім – оқушыларды ресми емес, күнделікті тұрмыс- тіршілікте кездесетін, адаммен қарапайым қарым-қатынастың элементтерін білуге үйрету. Бұл – өмірде болатын кез келген жағдайда таныс болсын, бейтаныс болсын ұшырасқан адаммен тілдесе білу, сөйлесе білу деген сөз. Қалыптасқан тілдесім – әр адамның өмірдегі өз орнына сай бір-бірімен тілдесуі, түсінісуі. Адамдар жастың өсуіне қарай – бала, әке, ана, туыс т.б. тәрізді табиғи кезеңдерден өтеді. Олардың әрқайсысының қалыптасқан өзіндік рөлі бар. Адамдардың осындай қарым-қатынасына негізделген сөйлесуді қалыптасқан тілдесім деп атауға болады. Кәсіби тілдесім – тіл үйренушілерге белгілі бір мамандықтың саласына байланысты сөйлесудің үлгілерін, мамандыққа қатысты сөздерді, тілдік қолданыстарды, терминдерді үйрету. Оқушылар арасындағы тілдік қатынасты әртүрлі мамандық иелерімен қалай сөйлесіп, тіл табысуға болады, соған қарай құруға тура келеді. Адамның қоғамдағы орнын, беделін, қызметін ескере отырып құрылатын тілдік қарым-қатынас – әлеуметтік тілдесім болып табылады. Мұнда сөйлеуші адамдар бір-бірінің қоғамдағы әлеуметтік рөліне, атқарып отырған қызметіне, жасына, жолына т.б. қарап тілдеседі. Қазақ тілін үйренушілерге мұны да білудің өмірлік қажеттігі бар. Дербестік тілдесім – адамның қызметіне, беделіне, әлеуметтік орнына қарамай, жеке басының қасиеттеріне қарай, өзіне тән барлық ерекшеліктерін ескере отырып, тілдесу, сөйлесу. Бұл – тұлғаның жеке адамшылығын, білгірлігін, ақылдылығын танып, оны үйрене білумен қатар жүреді. Дербестік тілдесім – оқытушы мен оқушының тең дәрежеде, бірін-бірі құрметтей, бірінің кісілігін бірі танып тілдесуге мүмкіндік жасайды, тілдік қатынасты арттырады, адамдардың өзара достасуына, түсінісуіне жол ашады. Жалпы адамдар арасындағы тілдесімнің кең тараған түрі: ақпараттық; ықпалдастық; қабылдамалық. Ақпараттық – сөйлесім әрекеті кезінде адамдардың бір-біріне мағлұмат бере отырып пікірлесуі; оймен, идеямен, әртүрлі хабарлармен алмасуы. Ықпалдастық – тілдесім кезінде адамдардың бір-біріне дәлелді пікірмен әсер етіп, тілдесушілердің бір-біріне ықпал етуі. Қабылдамалық – тілдесім процесінде адамдардың бірінің пікірін, ойын екіншісінің қолдануы, қабылдауы. «Балабақша-мектеп-колледж-жоғары оқу орны» жүйесіндегі мемлекеттік тілді деңгейлік үздіксіз оқыту стандартына (бұдан әрі – Стандарт) сай мемлекеттік тілді деңгейлік оқытудың сатылары жіктелді (1-кесте). 1-кесте – ҚР үздіксіз білім беру жүйесінде мемлекеттік тілді деңгейлік оқытудың сатылары
Стандартта Еуропалық деңгейлер жүйесіне сәйкес қазақстандық әдістемеші-ғалымдар қазақ тілін үйрету үшін алты деңгейді ұстанады. Ол деңгейлер жүйесі А1, А2, В1, В2, С1, С2 деп аталатын үш ірі деңгейден тұрады (2-кесте). 2-кесте – Тілді білу деңгейлерінің жіктелуі
Стандартта ҚР жалпы білім беретін қазақ тілді емес мектептерде «Қазақ тілі» пәні бойынша оқушылардың қазақ тілін білу деңгейлері мен сөйлеу дағдыларына қойылатын өлшемдер де көрсетілген (3-кесте). 3-кесте – Қазақ тілін білу деңгейлері мен сөйлеу дағдыларына қойылатын өлшемдер
5-9-сыныптарда оқу процесі ҚР Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі №115 бұйрығымен бекітілген (ҚР Білім және ғылым министрінің 2015 жылғы 18 маусымдағы № 393 бұйрығымен өзгерістермен толықтырулар енгізілген) «Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9 сыныптары үшін «Қазақ тілі» (оқыту қазақ тілді емес) пәнінен типтік оқу бағдарламасымен жүзеге асырылады. «Қазақстан Республикасы бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарларын бекіту туралы» ҚР БҒМ 2013 жылғы 27 қарашадағы №471 бұйрығына сәйкес «Қазақ тілі» пәні оқу жүктемесінің көлемі: оқыту орыс тілді мектептерде: 5-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 136 сағат; 6-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 136 сағат; 7-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 136сағат; 8-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 136 сағат; 9-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында –136 сағат. оқыту ұйғыр, өзбек, тәжік тілді мектептерде: 5-сынып– аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағат; 6-сынып– аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат; 7-сынып– аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағат; 8-сынып– аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағат; 9-сынып– аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат. Әрбір тоқсанда алынатын жазба жұмысының (тест, эссе, диктант, бақылау жұмысы, шығарма, мазмұндама) саны сол сыныптағы апталық сағат санымен сәйкес келуі керек. Білім алушылардың үлгеріміне ағымдық бақылау, аралық және қорытынды аттестаттау өткізудің үлгілік ережелеріне сәйкес 5-8-сыныптардағы білім алушылар оқу жылы аяқталғаннан кейін 31 мамырға дейін емтихан түрінде аралық аттестаттаудан өтеді. Жалпы білім беретін күндізгі мектептердің 9-сыныптың білім алушылары «Қазақ тілі» пәні бойынша қорытынды мемлекеттік емтихан түрінде (ауызша) қорытынды аттестаттауданөтеді. Әрбір сабақтың мазмұнына сай әдістер мен тәсілдері дұрыс таңдап, саралап, даралап оқыту ұсынылады. Оқушылардың қазақ тілін өз еркімен, ынтасымен қызыға, түсініп оқуға, қадірлеуге, бағалауға, жақсы меңгеруге, ауызекі дұрыс сөйлеуге үйрету мақсатында белсенді оқыту, коммуникативтік технология, интерактивті оқыту негізінде және сабақты «Блум таксономиясы» стратегиясы бойынша ұйымдастыру, сын тұрғысынан ойлау жобасының стратегияларын қолдану қажет. Қазақ тілін сауатты үйрету үшін оқушыларға берілетін жазба жұмыстарын дұрыс жоспарлаудың маңызы зор. Оқу орыс тілінде жүргізілетін мектепте оқушылар қазақ тілінің дыбыстық құрамын, дыбыстардың айтылу нормасын, дыбыстық заңдылықтарын, грамматикалық құрылысын меңгеруге, ойын еркін жеткізуге, жеткілікті дәрежеде сөздік қорын меңгеруге, сонымен бірге қазақ тілінде сөйлеуге жаттығып, қазақ тілінде қарым-қатынас жасай алуы қажет. Оқушыны мұндай дәрежеге жеткізу үшін түрлі жаңа технологиялардың тиімді жақтарын алып, оқушыны жеке тұлға ретінде дамыту жолында жұмыс жасау қажет. Оқушының жазбаша тілін дамытуда, ойды байланыстырып құрастыруда, сөздерді орынды тіркестіріп, дұрыс айтуға дағдыландыруда жазба жұмыстарының атқаратын маңызы зор. «Қазақ тілі» пәнінің оқу бағдарламасында жазба жұмыстарына бөлінген сағат саны тоқсандарға бөлініп, жыл көлемінде жүргізіліп отырады. Жазба жұмыстарына (диктант, мазмұндама, шығарма, эссе) қойылатын талаптарды сақтау ұсынылады (4-кесте). 4-кесте – Қазақ тілінен жазба жұмыстары саны
Каталог: 2016 2016 -> Дәріс №1 Тақырыбы: Саясаттану ғылым және оқу пәні ретінде 2016 -> ОҚУ Әдістемелік кешен пәН «Қазақ Әдебиетін жаңа технология бойынша оқыту әдістемесі» мамандық 2016 -> Жырымен елін қуантқан Т.Әбдірахманова – 95ж 2016 -> Қазақстанның ірі мемлекет қайраткері, ұлт жанашыры, ел қамқоры, халқымыздың біртуар перзенті 2016 -> Сабақтың тақырыбы Үш бақытым. Мұқағали Мақатаев Туған тілім. Дихан Әбілов Жалпы мақсаты 2016 -> «Алаштану негіздері» таңдау курсы Түсінік хат «Алаштану негіздері» 2016 -> Сабақтың атауы Н.Әлімқұлов Қоңырау Мақсаты 2016 -> Силлабус Пән: Педагогика тарихы Курс: 4 Мамандық: 5В010200 «Бастауышта оқытудың педагогикасы мен әдістемесі» Кредит саны: 2 Экзамен: 7 семестр Семей-2015 «Педагогика тарихы» 2016 -> Қазақстан республикасының білім және ғылым министрлігі жүктеу/скачать 0,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||