«Қазақ тілі» пәнінен (оқыту қазақ тілінде)

 
 
 
 

35 
Бағалау критерийі 
№ 
тапсырма 
Дескриптор 
Балл 
Білім алушы 
Арнайы мәтіндердегі (дәріс, 
интервью, пікірталас, мақала) 
мақсатты 
аудиторияға 
арналған 
терминдер 
мен 
ұғымдарды, 
тілдік 
оралымдарды ажыратады 
1-2 
терминдерді теріп жазады; 
1 
сәулет өнеріне қатысты ұғымдарды теріп 
жазады; 
1 
тілдік оралымдарды теріп жазады; 
1 
жаңа 
қолданыстағы 
сөздерді 
теріп 
жазады; 
1 
жаңа 
қолданыстағы 
сөздерді 
ажыратады; 
1 
автордың 
тілдік 
оралымдарды 
қолданудағы мақсатын айқындайды; 
1 
автордың бұл тілдік оралымдарды не 
үшін 
қолданғандығын 
өз 
сөзімен 
түсіндіреді. 
1 
Барлығы
 
7 

36 
«Сәулет өнері. Тілдік жүйе және норма» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға арналған ақпарат 
(рубрика) 
 
Білім алушының аты-жөні ________________________________________________ 
 
Бағалау критерийі 
Оқу жетістігі деңгейі 
Төмен 
Орта 
Жоғары 
Арнайы 
мәтіндердегі 
(дәріс, 
интервью, пікірталас, мақала) 
мақсатты аудиторияға арналған 
терминдер 
мен 
ұғымдарды, 
тілдік оралымдарды ажыратады
Терминдер мен ұғымдарды, 
тілдік 
оралымдарды 
теріп 
жазуда, жаңа қолданыстағы 
сөздерді ажыратуда, автордың 
тілдік 
оралымдарды 
қолданудағы 
мақсатын 
айқындауда қиналады. 
Терминдер 
мен 
ұғымдарды, 
тілдік 
оралымдарды 
теріп 
жазуда, 
жаңа 
қолданыстағы 
сөздерді ажыратуда, автордың 
тілдік оралымдарды қолданудағы
мақсатын айқындауда қателеседі. 
Терминдер мен ұғымдарды, 
тілдік 
оралымдарды 
теріп 
жазады, жаңа қолданыстағы 
сөздерді ажыратады, автордың 
тілдік 
оралымдарды 
қолданудағы 
мақсатын 
айқындайды. 

37 
«Сәулет өнері. Тілдік жүйе және норма» бөлімі бойынша жиынтық бағалау 
Оқу мақсаты 
10.2.3.1 Көпшілікке арналған дәріс, интервью, мақала, 
очерктің құрылымы мен рәсімделуін білу, жанрлық 
ерекшеліктерін талдау 
10.3.4.1 оқылым және тыңдалым материалдары бойынша 
түртіп жазудың (конспектілеудің) әртүрлі жолдарын 
меңгеру арқылы негізгі ақпаратты іріктеу

Бағалау критерийі 
Білім алушы 

Көпшілікке арналған дәріс, интервью, мақала, 
очерктің құрылымы мен рәсімделуі мен жанрлық 
ерекшеліктерін анықтайды 

Оқылым материалы бойынша негізгі ақпаратты 
іріктеп, конспект жазады 
Ойлау дағдыларының 
деңгейі 
Қолдану 
Жоғары деңгей дағдылары 
 
Орындау уақыты 
15-20 минут 
 
Тапсырма 
Мәтінді түсініп оқыңыз. 
 
Астана – сәулет өнерінің жаңа тынысы 
1997 жылдың желтоқсанында астанасы көшіру тәуелсіз Қазақстанның жай ғана саяси 
акті емес, сонымен қатар қала сәулетінің дамуындағы кезекті айналым болды.
2018 жыл – астананың 20 жылдық мерейтойымен барлық қазақстандықтар үшін 
айтулы. NDH интернет-порталы қаламыздың қалай өскенін, сәулетінің қалай өзгергендігін, 
тұрғындарының қалай өзгергендігін көрсетуді шешті.
Шынына келгенде, 90 жылдардың ортасында Ақмола шағын ғана, тыныш 
провинциалды қала болғанын мойындау керек. Монументалды құрылыстардың қатарына 
қаланың Орталық алаңын көріктендіріп тұрған Ленин ескерткішін, оның жанындағы 
саябақта Кеңес үкіметін құру жолында қаза болған большевиктерге арналған стеланы және 
қаланың кіре берісінде қонақтарды қарсы алып тұрған «К-700» айтуға болады. Бұл Ақмола 
үшін жеткілікті болғанымен, сұлулықты талап ететін болашақ астана үшін жеткіліксіз еді. 
20 жыл бұрын әлемнің үздік сәулетшілері өздерінің шығармашылық қиялдарын іске 
асыруға мүмкіндік алу үшін тартысқа түсті. Отандық сәулетшілердің қолынан бірқатар 
бірегей туындылар шықты. Солардың бірі – Владимир Александрович Лаптев.
Владимир Лаптев – Целиноград ауылшаруашылық институтының түлегі, Целиноград 
қаласының бас сәулетшісі, 1995-2000 жылдары Астананың бас сәулетшісі лауазымын 
атқарды. Ол Астанадағы Қаржы министрлігі, қалалық әкімдік, «Қазақстан» спорт сарайы, 
«Солтүстік тәжі» ТК, «Арман» ТК, коньки тебу стадионы және тағы басқа белгілі ғимарат 
жобаларының авторы. Әңгімелегеннен сурет салуды оңай көретін адамдар бар. Бұлар – 
сәулетшілер, олар туралы дәл осылай айтады. Белгілі сәулетші В.Лаптев солардың 
қатарынан. Астана туралы Владимир Лаптев былайша еске алады:
– Біздің буынның Астана салу сияқты ауқымды жобаға қатысу жағынан жолы болды. 
Бұл үшін мен тағдырыма, мамандығыма, ең бастысы бәріміз үшін маңызды шешім 
қабылдаған Мемлекет басшысына ризамын. Астананы көшіргеннен кейін 20 жыл өткен соң, 
біз, сәулетшілер, мақтан тұтуға лайықты осы жылдары салынған ғимараттар емес, қала 
тұрғындарының, ел халқының көңіл-күйі қаламыздың негізгі жетістігі деп санаймын. Бұл 
барлық азаматтар қатысатын үдеріске деген мақтаныш. Бұл тіпті мақтаныштан да артық деп 
айтуға болады. Бұл: «Біздің қолымыздан келеді!» - деген ішкі қуаныш. Демек біздің 

38 
қолымыздан бұдан да артық істер келеді.
Бұл қалада біздің буын сәулетшілеріне де, келесі буын сәулетшілеріне жұмыс 
жеткілікті. Егер астана туралы айтар болсақ, алғашқы жылдары тілшілер: «Астананы қашан 
саласыздар?» деген сұрақты жиі қоятын. Бұл ретте бәрі де екі жылдан соң, әрі кетсе бес 
жылдан соң деген сияқты нақты жауап болу керек деп ұғынатын. Сол кезде мен: «Біздің 
астанамызды Париж, Лондон, басқа да қала-астаналармен салыстыру үшін 100, 200 немесе 
тіпті 300 жыл өтуі керек», - дедім. 
100 немесе 200 жылдан соң, Парижде қаланың бас сәулетшісіне журналистер: «Сіздер 
қашан Астананың деңгейіне жетесіздер?», - деп сұрауы мүмкін деп санайды Владимир 
Лаптев. 
Арман СҮЛЕЙМЕНОВ 
 
1. Мақаланың құрылымы мен рәсімделуін анықтаңыз. 
 
 
 
2. Мақаланың түрлеріне анықтама беріңіз.
 
 
3. «Астана – сәулет өнерінің жаңа тынысы» мәтіні қандай жанрда жазылған? Дәлелдеңіз.
 
________________________________________________________________________________ 
________________________________________________________________________________ 
Кіріспе (негізгі ойға 
қысқаша тоқталу)
Негізгі бөлім
Қорытынды (негізгі 
ойды қорытындылау)
Бас мақала
Проблемалық 
мақала
Насихаттық 
мақала
Публицистика-
лық мақала

39 
4. «Астана – сәулет өнерінің жаңа тынысы» мәтінінің негізгі ойын сақтай отырып, ықшамдап 
жазыңыз. 
 
________________________________________________________________________________ 
________________________________________________________________________________
 
 
 
 

40 
Бағалау критерийі 
№ 
тапсырма 
Дескриптор 
Балл 
Білім алушы 
Көпшілікке 
арналған 
дәріс, интервью, мақала, 
очерктің құрылымы мен 
рәсімделуі мен жанрлық 
ерекшеліктерін 
анықтайды 
1 
мәтіннің кіріспесін анықтайды; 
1 
негізгі бөлімін ажыратады; 
1 
қорытынды бөлімін табады; 
1 
2-3 
мақаланың жанрлық түрлеріне анықтама 
береді; 
1 
мақаланың жанрын ажыратады; 
1 
Оқылым 
материалы 
бойынша 
негізгі 
ақпаратты 
іріктеп, 
конспект жазады 
 
4 
негізгі ойды сақтайды; 
1 
мәтін көлемін қысқартады; 
1 
ықшамдау тәсілдерін қолданады. 
1 
Барлығы
 
8 

41 
«Сәулет өнері. Тілдік жүйе және норма» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға арналған ақпарат 
(рубрика) 
 
Білім алушының аты-жөні ________________________________________________ 
 
Бағалау критерийі 
Оқу жетістігі деңгейі 
Төмен 
Орта 
Жоғары 
Көпшілікке 
арналған 
дәріс, 
интервью, 
мақала, 
очерктің 
құрылымы 
мен 
рәсімделуі 
мен 
жанрлық 
ерекшеліктерін 
анықтайды 
Мәтіннің 
кіріспе, 
негізгі, 
қорытынды бөлімдерін ажыратып, 
жанрын 
табуда, 
түрлеріне 
анықтама беруде қиналады.
Мәтіннің кіріспе, негізгі, қорытынды 
бөлімдерін 
ажыратып, 
жанрын 
табуда, түрлеріне анықтама беруде 
қателеседі. 
Мәтіннің 
кіріспе, 
негізгі, 
қорытынды бөлімдерін ажыратып, 
жанрын 
табады, 
түрлеріне 
анықтама береді. 
Оқылым 
материалы 
бойынша 
негізгі 
ақпаратты 
іріктеп, 
конспект жазады 
 
Мәтіннің негізгі ойын сақтай 
отырып, 
оның 
көлемін 
қысқартуда, ықшамдау тәсілдерін 
қолдануда қиналады. 
Мәтіннің 
негізгі 
ойын 
сақтай 
отырып, оның көлемін қысқартуда, 
ықшамдау 
тәсілдерін 
қолдануда
 
қателеседі.
 
Мәтіннің негізгі ойын сақтай 
отырып, 
оның 
көлемін 
қысқартады, ықшамдау тәсілдерін 
қолданады.