Даусы саңқылдап ащы шығады (С. Мұратбеков) –
ашулы
адамның даусы.
2.
– Сұлутай! Амансыздар ма? – деп қобалжып, дауысы дірілдеді (С. Елубаев) –
қобалжып тұрған адамның даусы.
3.
–
Көрмей тұрсың ба не істеп жатқанымызды, қора тазалап жүрміз, – деп шаптыққан үнмен дүрсе жауап берді тағы Мәлике (С. Мұратбеков) –
ашулы адамның даусы.
Адамның эмоция әсерінен жасалатын дене қозғалысы мен түрлі
қарекеті де тілде мүмкіндігінше көрініс табады. Бұл қимыл
-
қозғалыс
-
тар, түрлі әрекеттер тек белгілі бір эмоцияға ғана тән болуы да немесе
әр түрлі эмоция кезінде жасалуы да мүмкін. Оның барлығы жағдаятқа
байланысты анықталады. Мәселен, ызаланған адам бір затты лақтырып
жіберуі, екінші адаммен төбелесуі мүмкін, керісінше теріс айналып
кетіп қалуы да мүмкін. Сондай
-
ақ, қорыққан адам қаша жөнелуі
немесе сол тұрған
орнынан қозғалмауы да мүмкін.
Төмендегі мысал
-
дардан адамның түрлі дене
-
қимылдары мен ым
-
ишараттарының адам
-
ның ішкі ойын, сезімін, түрлі эмоциясын жеткізіп тұрғандығын
байқауға болады.
1.
Шәріп ешкі құйрық сақалын тұтамдап, әйеліне қарап басын біраз изеңдетті. «Көріп отырсың ба?» дегендей (С. Елубаев) –
ержетіп келе жатқан баласының өзіне дауыс көтергенін көтере алмай,
жақтырмай, оған әйелін де кінәлі көріп отырған адамын қимылы.
2.
– Қорықпа, Тана. Мен жәй ғана... – деп Ұзақ оны өзіне қарай тартып еді, қыз
