|
|
| бет | 9/9 | | Дата | 18.03.2017 | | өлшемі | 185,26 Kb. | | #11712 |
| 3)Ашық рай - 3)Ашық рай
- (изъявительное наклонение)- үш жақтың жасалу жолдары
- (Мен келдім; келе жатырмын; келемін; келгенмін);
-
- Реальное действие в настоящем,
- прошедшем и будущем времени.
- 4)Шартты рай (условное наклонение) выражает условие.
- Жекеше (единственное число)
| | | | | | | | | | | - Мен бар+са+м
- Если я пойду
| | | | | | - Сен бар+са+ң
- Сіз бар+са+ңыз
- Сіз кел+се+ңіз
| | | | | | | - Көпше (множественное число)
| | | | | | | | | | | - Біз бар+са+қ
- Если мы пойдем
| - Сендер (вы) Сіздер (вы) – ув.ф.
| | | | | | | | | | | Синтаксис – сөз тіркесі мен сөйлем, сөйлемнің түрлерін зерттейтін тіл туралы ғылымның бір саласы. - Синтаксис – сөз тіркесі мен сөйлем, сөйлемнің түрлерін зерттейтін тіл туралы ғылымның бір саласы.
- Сөз тіркесі(словосочетание): есімді сөз тіркесі, етістікті сөз тіркесі.
- Сөз тіркесі бағыныңқылы сөз(бірінші), басыңқы сөз (екінші) сөздерден тұрады.
- 1) Есімді сөз тіркесі - басыңқы сыңары есім сөзден болған сөз тіркесі.
- 2) Етістікті сөз тіркесі - басыңқы сыңары етістіктен болған сөз тіркесі.
- Сөз тіркесі бола алмайтындар: тұрақты тіркестер, күрделі сөздер.
- Сөздердің байланысу түрлері. (Виды соединения слов).
| | - Соединение подлежащего и сказуемого с помощью личных окончаний
| - Асқар шықты;
- Мен шықтым;
- Сіз шықтыңыз;
| | | - Соединение слова в Ілік септік со словом в Тәуелдік жалғау.
| - Әсемнің көйлегі;
- Менің балам
| | | - Соединение слов при помощи падежных окончаний, кроме Атау септік и Ілік септік
| - Астанадан келді;
- Басыққа кірді;
- Жігітпен хат алысты
| | | | | | | | - Былтыр бітірді. Академияны Саят былтыр бітірді.
- Саят былтыр академияны бітірді.
| - Сөйлем (предложение)- тиянақты ойды білдіретін сөздер тобы.
- Сөйлем: жай сөйлем, құрмалас сөйлем.
- Сөйлем айтылу мақсатыны қарай(по цели высказывания):
- 1) Хабарлы –повествовательное .
| - Қыста ауа-райы суық болады.
| - 2) Сұраулы – вопросительное ?
| | - 3) Бұйрықты – повелительное !
| - Тыныш отыр! Сөйлемді тез жаз.
| - 4) Лепті – восклицательное !
| | - Сөйлем құрамына қарай(по составу ):
| | | | | | | | | | - Бастауышы мүлде жоқ сөйлем.
| - Оған хабар беру керек.
- Менің оқығым келеді.
| | | - Тек тұрлаулы мүшеден тұратын сөйлем.
| - Ол келді. Жаңбыр жауды.
- Той өтті. Бала оқиды.
| | | - Тұрлаусыз мүше қатысқан сөйлем.
| - Ол ерте келді.
- Жаңбыр қатты жауды.
| | | - Ойға қажетті мүшелердің
- бәрі қатысқан сөйлем.
| - Қыста бұл жердің ауа-райы өте суық болады.
| | | - Ойға қатысты сөйлем мүшесінің бірі түсіп қалған сөйлем.
| - - Балам, қайдан келдің?
- - Астанадан. (толымды)
| | | - Іс-оқиғаның, құбылыстың атауын ғана көрсететін сөйлем.
| - Жаз.
- Қайнаған күн.
- Егіс даласы.
| - Сөйлем мүшелері (члены предложения):
- Тұрлаулы мүшелері – главные члены предложения
- Тұрлаусыз мүшелері- второстепенные члены предложения
- Тұрлаулы мүшелері – главные члены предложения
- Бастауыш подлежащее
- ___________________
| - Кім? Не? Кто? Что?
- Кімдер?Нелер? мн.ч
| | - Баяндауыш сказуемое
- =================
| - Не істеді?Қайтті?
- Что делал(ет, ешь)?
| | - Тұрлаусыз мүшелері- второстепенные члены предложения
- Толықтауыш
- Дополнение
- - - - - - - - - - - -
| - Б.с. кімге?неге? кому?чему
- Т.с. кімді? нені? кого? что?
- Ж.с. кімде?неде? Қайда?
- У кого? чего? Где?
- Ш.с.кімнен? неден? қайдан
- от кого ? из чего? откуда
- К.с. кіммен? немен?
- с кем? с чем?
| - Қанат саған хат жазды.
- Олар Медеуді аралады.
- Әлияда шана бар.
- Ол кітапты кітапханадан алды.
- Әкесі баласымен отыр.
| | | - Қандай? Какой?
- Нешінші? Который?
- Неше? Қанша? Сколько?
- Кімнің? Ненің? Чей?
| - Алмас-озат оқушы.
- Мен бесінші сыныпта оқимын. Абайдың суреті ілулі тұр.
| - Пысықтауыш
- Обстоятельство
- - . - . - . - .
| - Қалай Как Каким образом
- Қайда? Где? Куда?
- Қашан? Когда?
- Қайдан? Откуда?
| - Машина тез жүреді.
- Олар далаға шықты.
- Қыста күн суық.
- Біз қаладан келдік.
| - Салалас құрмалас сөйлемнің түрлері және шылаулары
- (виды сложносочиненных предложений и их союзы).
| | - 1)... , ... .
- 2)және, да,де,әрі
| - Күз өтті, қыс келді.
- Жиналыс бітті де, халық тарқай бастады.
| - Қарсылықты
- противительные
| - 1)... , ... .
- 2)бірақ, алайда, дегенмен, әйтсе де, сонда да, (но, однако, иначе, все-таки)
| - Ағам келді, атам кетті.
- Мен кітабымды бердім, бірақ ол алмады.
| | | - 1)... , ... .
- 2)Біресе, не, немесе, я, яки, бірде, не болмаса, әлде,кейде, (или, иногда, то, либо, однажды)
| - Жазда қалаға не мен,не інім барады.
- Жаңбыр жауады, немесе қар жауады.
| - Себеп-салдар
- Причинно-следственные
| - 1)... , ... .
- 2)Сондықтан, сол себепті, өйткені, неге десеңіз (поэтому, потому что, по той причине)
| - Күн жылы болды, біз серуенге шықтық.
- Асан театрға бармады, себебі уақыты жоқ.
| | | - 1)... , ... .
- 2)кейде, бірде, біресе
| - Бірде қатты сөйлейсің, бірде жай сөйлейсің.
| - Сабақтас құрмалас сөйлемнің түрлері және шылаулары
- (виды сложноподчиненных предложений и их союзы).
| | | | - Шартты бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем (сл.подч. пр-е с придаточ. условия)
| - 1) – са, - се + жалғау.
- 2) –ме/бе/пе+ген-де
- -ма/ба/па+ған-да
| - Күн жылы+са, жер көгереді.
- Сен келме+ген+де, әжем ренжитін еді.
| - Қимыл-сын бағыныңқылы саб. қ.с.(спп с придаточ-ными образа действия и степени)
| - 1) – ып-іп,-п
- 2) – а/ -е
- 3) –атын/йтын+дай
- -етін/йтін+дей
| - Жел күшей+іп, ауа райы бұзылды.
- Үйге келе, сабағын орындады. Бәрі ест+итін+дей , қатты сөйледі.
| - Мезгіл бағыныңқылы саб. қ.с.(спп с придаточ-ными времени)
| - 1) –ған/қан + да
- - ген/кен – де
- 2) – ген/кен+ше
- -ған/қан+ша
- 3) ған/қан/ ген/кен +кезде
- 4) –ғалы/гелі
- - қалы/келі
| - Асан қалаға кет+кен+де, інісі екі жаста еді.
- Жаңа бастық кел+гелі, жалқымыз көбейді.
| - Қарсылықты бағыныңқылы саб. қ.с.(спп с придаточ-ными уступительными)
| - 1) – са, - се + да/де
- 2) ған/қан/ ген/кен +мен
- 3) бола тұра, бола, тұра
| - Бұлт бол+ған+мен, жаңбыр жауған жоқ.
- Сабақ бастал+са да, оқушылар толық жиналған жоқ.
| - Себеп бағыныңқылы саб. қ.с.(спп с придаточ-ными причины)
| - 1) –ған/қан + дықтан
- - ген/кен +діктен
- 2) ған/қан/ ген/кен +себепті
| - Күн суы+ған+дықтан, біз жылы киіндік.
| - Мақсат бағыныңқылы саб. қ.с.(спп с придаточ-ными цели)
| - – у үшін
- повел.форма глагола + деп
| - Қазақ тілін біл+у үшін, көп оқу керек.
- Нан ал+айын деп, дүкенге бардым.
| - Бастауыш пен баяндауыш атау тұлғадағы сөзден болғанда,бастауыштан кейін
- сызықша қойылады.
| - Бастауыш
- Зат есім
- -
- Баяндауыш
- Зат есім
| - Бастауыш
- Сілтеу есімдігі
- -
- Баяндауыш
- Зат есім
| - Бастауыш
- 3-жақ жік-теу есімдігі
- -
- Баяндауыш
- Зат есім
| - Бастауыш
- Заттанған сын есім,сан есім,есімше
- -
- Баяндауыш
- Зат есім
| - Бастауыш
- Тұйық етістік
- -
- Баяндауыш
- Зат есім
| - Бастауыш
- Зат есім
- -
- Баяндауыш
- Тұйық етістік
| - Бастауыш
- Сан есім
- -
- Баяндауыш
- Сан есім
| | | | | | | | | | | | | | | - Ер жігіттің екі сөйлегені-өлгені.
| - Оқу-білім бұлағы.
- Алдау-
- зұлымдық,
- Алдану-
- ақымақтық
| - Менің мақсатым-еліме пайдалы азамат болу.
| - Бес жерде бес-жиырма бес.
|
Достарыңызбен бөлісу: |
|
|
