Сызба мен тарихи білімді пайдалана отырып, дәстүрлі қазақ қоғамындағы әлеуметтік топтардың қызметін түсіндіріңіз.
Артықбаев Ж.О. Қазақстан тарихы: Оқулық-оқырман антологиясы. – Астана: Томе, 2003 ж
1. Ру – қазақ қоғамындағы негізгі әлеуметтік топ. Әке арқылы туыстық байланыстар адамның қоғамдағы мәртебесі мен орнын, оның құқықтары мен міндеттерін анықтады. Тұқым ортақ ата-бабалар негізінде қалыптасып, адамдардың бірнеше ұрпағын қамтыған. Клан мүшелері бір-біріне барлық өмірлік жағдайларда, соның ішінде жаулардан қорғауда, науқастар мен қарттарға қамқорлық жасауда, жанжалдарды шешуде көмектесті.
2. Байлық – халықты кәсіптік бағытта біріктірген әлеуметтік-экономикалық топ. Байлықтар белгілі бір қызмет түрлерімен, мысалы, мал шаруашылығымен, қолөнермен, саудамен, т.б. Байлық мүшелері бизнесті дамытуда бір-біріне көмектесіп, тәжірибе және білім алмасты, сонымен қатар құқықтар мен салықтар бойынша өз мүдделерін қорғады.
3. Ауыл – белгілі бір ауылдың немесе елді мекеннің тұрғындарын біріктірген аумақтық топ. Ауыл белгілі бір дәстүрлермен, әдет-ғұрыптармен байланысты болды, сонымен қатар өзін-өзі басқарудың өзіндік жүйесі болды. Ауыл адамдары су, жер, мал сияқты ортақ ресурстарды басқаруда, сондай-ақ ауру, апат сияқты ортақ мәселелермен күресуде бір-біріне көмектесті.
4. Табын – рухани көсемнің немесе данышпанның төңірегіне топтасқан адамдар тобы. Табындар діни дәстүрлермен және әдет-ғұрыптармен, сондай-ақ рәсімдер мен рәсімдермен байланысты болды. Табыншылар рухани мәселелерде ақыл-кеңес сұрап, көмек сұрап, басшыларға жүгінді, сонымен қатар ортақ дұғалар мен мерекелерге қатысты.
Осылайша, дәстүрлі қазақ қоғамындағы әлеуметтік топтар адамдардың өмірін ұйымдастыруға байланысты әртүрлі қызметтерді атқарды. Олар халық өмірінің барлық саласында экономикадан руханиятқа дейін көмектесіп, қазақ халқының мәдениеті мен салт-дәстүрінің маңызды элементі болды.
46 сұрақ
Мақаланың жоғарыдағы үзіндісін және тарихи танымдарды пайдалана отырып, ерте көшпелілер өркениетінің әлемдік тарихи үдерістердің барысына әсерін талдаңыз.
Достарыңызбен бөлісу: |
