Қазақстан Мемлекеттік шығындарды және қаржы есептілігін (МШҚЕ) бағалау 2018
жүктеу/скачать 1,85 Mb. Pdf көрінісі
|
KZ-Dec19-PFMPR-Final with PEFA Check KZ (1)
| 2
ЕЛ ТУРАЛЫ АҚПАРАТ 2.1 ЕЛДЕГІ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖАҒДАЙ 1. Соңғы 20 жыл ішінде Қазақстан экономикасы негізінен көмірсутектер мен басқа да пайдалы қазбаларды өндіру есебінен тез өсті. Өнеркәсіп (көмірсутегі шикізаты, тау - кен өнеркәсібі және өндіріс) қазіргі уақытта ЖІӨ-нің шамамен 35 процентін және жұмыспен қамтудың 20 процентін қамтамасыз етеді, ауыл шаруашылығы ЖІӨ-нің 5 процентін, бірақ жұмыспен қамтудың 20 процентін, ал мемлекеттік және жеке қызметтер ЖІӨ-нің және жұмыспен қамтудың 60 процентін қамтамасыз етеді. Көмірсутектерді өндіру 2018 жылдың сәуір айында Дүниежүзілік Банктің ел бойынша қысқаша шолуына сәйкес 2017 жылы ЖІӨ-нің 21 пайызын және экспорттың 62 пайызын қамтамасыз етті.2017 жылы Дүниежүзілік Банк дайындаған мемлекеттік қаржыға шолудың бірінші параграфында көрсетілгендей, жан басына шаққандағы табыс ағымдағы бағаларда он есеге 13 000 АҚШ долларына дейін өсті. Ал кедейлікте тұратын адамдардың саны (сатып алу қабілеттілігі бойынша 5 АҚШ долларынан кем алушылар ретінде айқындалатын) халықтың 4% - не дейін төмендеді. Осы кезеңнің елеулі бөлігі ішінде алынған бюджеттің ағымдағы профицитінің едәуір үлесі Қазақстан Республикасының Ұлттық қорында (ҚРҰҚ) сақталды, бұл ретте оның басым бөлігі шетелдік активтерге инвестицияланды. Үкімет әртараптандырылған өнеркәсіптік дамуға жәрдемдесуге, ішкі инвестицияларды көтермелеуге және салықтық жеңілдіктер мен жеңілдікті несиелер ұсынуға ұмтылды, алайда бұл үрдіс АҚШ долларына қатысты салыстырмалы түрде жоғары тіркелген айырбас бағамын 2014 жылға дейін ұстап тұруға байланысты біршама тежелген болатын. Осылайша, үкімет 2014 жылы мұнай бағасының кенеттен төмендеуіне 2014-2017 жылдар ішінде Президент жариялаған ішінара ҚРҰҚ активтерін қысқарту есебінен қаржыландырылатын "100 нақты қадам" және "Нұрлы Жол" (инфрақұрылым) және "Нұрлы Жер" (қолжетімді тұрғын үй) ірі бағдарламаларын іске асыру жолымен жасалған мемлекеттік шығыстар арқылы әрекет ете алды. 2. Көмірсутек шикізаты секторының 2014-2016 жылдар аралығында жыл сайын қысқарғанына қарамастан, жалпы оң экономикалық өсім сақталды. Дегенмен, мұнай өнеркәсібінің қысқаруы және валютаның құнсыздануы Дүниежүзілік банктің ел бойынша 2017 жылғы сәуір айына жасаған есебіне сәйкес 2016 жылы кедейшілік деңгейінің 8 пайызға дейін ұлғаюына әкелді. 2017 жылы қарқынды өсу байқалды, көмірсутек шикізатының шығарылуын арттыруға және өнеркәсіптік дамуды тұрақты қолдауға негізделе отырып, жалғасуы ықтимал, бұған әлдеқайда бәсекеге қабілетті және енді 2014-15 жылдардағы девальвация нәтижесінде құбылмалы айырбас бағамы оң әсер етуде. Экономиканың шамамен үштен бір бөлігі, оның ішінде көмірсутегі секторының басым бөлігі мемлекеттік меншікте қалып отыр және Үкімет жекешелендіру бағдарламасын ұстануды көздейді, бұл ретте жекешелендіруден түсетін түсімдер ҚРҰҚ-на жіберілетін болады. Мемлекет кепілдік берген мемлекеттік ішкі және сыртқы борыш пен міндеттемелер төмен деңгейде қалуда, алайда таяудағы экономикалық өсудің басым бөлігі сыртқы қарыз алу есебінен қамтамасыз етілген, олардың едәуір бөлігі кепілдіксіз тікелей қарыз алатын мемлекеттік кәсіпорындарға (МК) жатады. 2.1-кестеде сипатталған жағдайдың кейбір негізгі құрамдастары келтірілген. |