Дақылдардың биологиясы мыналарды қарастырады

 

26 

Танаптық  дақылда  өсірілетін  өсімдіктер  төмендегідей 

агробиологиялық топтарға ажыратылады

: 

                                                                    біржылдықтар 

- тіршілігінің ұзақтығына қарай                 екіжылдықтар 

                                                                    көпжылдықтар 

 

 

- күннің ұзақтығына 

  реакциясы бойынша 

қысқа  күн  өсімдіктері  (тары, 

жүгері, майбұршақ, күнбағыс ж.б.); 

 

ұзақ  күннің  өсімдіктері  (бидай, 

арпа, сұлы ж.б.); 

 

бейтарап өсімдіктер (бадана, ноқат, 

қарақұмық ж.б.). 

 

 

- тозаңдану түріне 

  байланысты 

өздігінен  тозаңданатын  өсімдіктер 

(бидай, тары, сұлы, асбұршақ ж.б.); 

 

айқас  тозаңданатын  өсімдіктер  (қара 

бидай, қарақұмық, жүгері ж.б.). 

 

 

 

- өсіп-жетілу вегетация- 

лық кезеңінің ұзақтығына 

байланысты (біржылдық 

танаптық дақылдарда) 

қысқа  өсіп-жетілу  кезеңді  өсімдіктер  – 

60-80 тәулік (асбұршақ, арпа, қарақұмық 

ж.б.); 

 

орташа  өсіп-жетілу  кезеңді  өсімдіктер  – 

90-110 тәулік (сұлы, бидай, зығыр, қыша 

ж.б.); 

 

ұзақ  өсіп-жетілу  кезеңді  өсімдіктер  – 

120-140  тәулік  (күріш,  мақта  өсімдігі, 

жүгері, қант қызылшасы ж.б.). 

 

 

 

-гүлдену  

 ұзақтығына 

 қарай 

қысқа  гүлдену  кезеңді  және  жаппай  пісетін 

өсімдіктер  (бидай,  күнбағыс,  зығыр,  ж.б.);  гүл 

шоғыры  сабақтың  өсу  нүктесінің  оқшаулануы 

(дифференциясы) 

есебінен  түзіледі  және  

гүлдегеннен кейін өсуі тоқтайды; 

ұзақ  гүлдену  кезеңді  және  пісуі  созылыңқы 

өсімдіктер  (қарақұмық,  асбұршақ,  қант  қызыл-

шасы,  бақшалық  дақылдар  ж.б.):  бұларда  гүл 

шоғыры  жапырақ  қолтығында  түзіледі,  ал 

сабақтың  өсу  нүктесі  вегетативті  және 

генеративті  түрде  түзіледі  да  өсіп-жетілудің 

(вегетациясының)  соңына  дейін  созылуы 

мүмкін  (құрғақшылық  соққанға  дейін  немесе 

бозқырау-үсік ұрғанға дейін). 

 

27 

Танаптық  (екпе)  дақылдардың  дамуы  мен  өнімін  басқару 

жөніндегі  осы  заманғы  білім  жүйесі  көп  жылдардағы  нақты 

зерттеулермен белгіленген объективті заңдылықтарды біріктіреді. Ондай 

заңдылықтарға (заңдарға) мыналар жатады: 

 

1.

жүктеу/скачать 12,59 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: