487
УНИВЕРСАЛИЙЛЕР, әмбебаптар (лат. universalis – жалпы) – орта- ғасырлық философияда жалпы идеялар осылай аталады. У. жайлы пікір- таласында ол жалпы идеялар шындық па, объективті ме немесе олар зат- тардың жай атауы ғана ма деген мәселе төңірегінде өрбісе «заттар да» өмір сүреді (орташа реализм, Фома Аквинский көзқарасы). Бұған қарама-қарсы көзқарас: У. тек ақыл – ойда ғана, «заттардан кейін», ақыл-ойдың құрылысы түрінде. (Концептуализм) немесе тіпті жай сөз түрінде ғана (шегіне жеткен номинализм, Росцелин, Оккам) болады.
УПАНИШАДТАР – Ведалардың төртінші және соңғы бөлігі. Онда ведалық әнұрандардың (гимндердің) философиялық мағынасы ашып көр- сетілген. У-дың ең ежелгісі б.з.б. VII ғасырға жатады. У-да пайғамбарлар- дың Құдай, рух және космос туралы түсініктемелері берілген. Барша зат- тардың қайдан пайда болғандығы, қалай өмір сүретіндігі және олардың жойылып біткеннен кейін қайда кететіндігі, рухтың мазмұны, рухтың туып- өлу тамұғынан (сансарадан) арылу жолы, карма және т. б. мәселелер У-дың негізгі мазмұнын құрастырады. У-дың барлық саны – 108. Оның 16-ға жуығы «негізгі», «ұлы» У. деп аталады. У. санскрит тілінде жазылған.
Достарыңызбен бөлісу: |
