73
АРМАН – адам көкейіндегі ізгі ниет, болашақтан күтер үміт, алға қойған мақсат. Қазақ халқында «А-сыз адам жоқ» делінеді. Халықтың жоқтау өлеңдерінде де «А-да кеткен» тіркесі көп кездеседі. Мәселен «ел ішіне сау келсең, тағлым айтпас ер ме едің? Жол көрсетіп, сонда өлсең, А-ым бар дер ме едім?» (Абай). Бұл мағынада опасыз жалған дүниеде адам А-ының шексіздігі, оқыс қазаға байланысты, қайғыға ұласқан ащы арман сөз болады. А. сөзінің қолданылу аясы кең. Ол – шығармашылық қиялдың дайындық сатысы да. Адам өз болашағы үшін күресудің орнына құрғақ қиялға берілсе, мақсатына жете алмайды. Енжар, селсоқ адамның қиялы сүреңсіз келеді, ондай кісіні көбінде мұң басады. Ол болашақ үшін күреске құлықсыз, ондайларды өмір қызықтырмайды. Бос қиялға салынған кісі, өмір ауыртпалықтарын, оның қуаныш, қайғы-қасіретін түсінбейді. А. – адам үшін аса қажетті қасиет.
Әдебиет: Қазақ халқының философиялық мұрасы. Т. 12. Қазақ этикасы мен эстетикасы. – Астана: Аударма, 2007; ҚҰЭ. Т. 1. – 440 б.
Достарыңызбен бөлісу: |
