Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі ғылым комитеті
жүктеу/скачать 1,5 Mb.
|
treatise187525
- Бұл бет үшін навигация:
- НИЦШЕ Фридрих
| НИГИЛИЗМ (лат. nіhі – ештеңе) – мәдениет құндылықтарын, адам- гершілікті, мемлекетті жоққа шығару. Батыста филос. және этикалық Н.
«уақыты өткен дәуірді» терістеу ретінде көрініс табады. А. Шопенгауэр нигилистік сипаттағы дүниеге толғаусыз қатынастың буддалық теория- сын жасады. Ницше бұл теорияны өзінше қабылдап, Н-ді «барлық құнды- лықтарды қайта қарау» ретінде түсінуді ұсынды Ницше Н-ді христиан моралінің, гуманизмнің дағдарысы ретінде қарастырады М. Хайдеггер «Құдай өлді, Ницше сөздері» (1950) еңбегінде, Ницше нигилизмді тарих барысында жүзеге асқан үдеріс ретінде түсінеді – деп жазды. Ол бұл үдеріс- ті жоғары құндылықтардың құнсыздануы деп қарастырады. Құндылықтар идеологиясы кейіннен француз экзистенциалистерінің (Сартр, Камю) тұлғадан тыс моральдық императивтерден арылу идеяларында өз жалғасын тапты. НИЦШЕ Фридрих (1844–1900) – неміс философы. «Өмір философия- сының» негізін салушы ретінде белгілі. Оның батыс мәдениетінің генезисі туралы концепциясы философиялық («Трагедияның музыка рухынан туы- ндауы», «Беймезгіл ойлар», «Заратустра осылай деді», «Антихристианшы» және т. б.) шығармаларында көрініс тапқан. Батыс мәдениетінің қайнар көзі – Грекия антикасы (Сократқа дейінгі кезең) деп таниды. Өйткені адамның өмір сүруін қамтамасыз ету жолында пайда болған бірегей болмыс, интеллект пен қиял символдары Апполон мен Дионистің тең құқылығы тек осы шынайы мәдениетте мойындалған. Ол мәдениетті «өмірге құштарлық», «билікке құштарлық» ұстындарымен салыстырады. Батыс философиясы мен мәдениеті болмыс қасіретінен жоғарылап, өмірдің кемелдеу формаларын жасайтын және өз әрекеттері үшін өзі жауап бере алатын «асқақ адамның» тұлғасын жасайды. «Асқақ адам» – қуаты дионистік және апполондық екі бастаумен толыққан өнердің трагикалық дәуірдің туындысы. Батыс мәде- ниеті дионистік бастауды «ақыл», құдай құндылықтарымен, яғни асқан апполондықпен басу жолымен дами бастады. Адамдардың табиғи күйі христиандардың, Құдай фикциясы, ол жаңа заманда – интеллект фикциясы тұрғысынан бұзылды. Мұның өзі, философтың ойынша батыс мәдениетін «Құдайдың өлуі» мен барлық құндылықтарды қайта бағалау туралы жар салған «еуропалық нигилизмге» айналған тұйыққа әкеліп тіреді. НОМАДОЛОГИЯ – қазіргі постструктурализмдегі жаңа бағыт. Бұл бағыттың қалыптасуы Ж. Делез бен Ф. Гваттаридің «Капитализм және шизофрения» (1972–80) атты еңбегіне байланысты. Н-ның басты ұста- нымдары осы жұмыстың екінші томында баяндалған. 1972 жылы шыққан бірінші томы Анти-Эдип деп аталған еді. Екінші томды қалыптастыру барысында Делез бен Гваттари оған кіріспе ретінде «Ризома» деген жеке кітапша шығарды. Ризома постмодернистік сананың бейнесі, ол – орталығы жоқ және кеңістікке жайылған ауа сияқты құрылым. Егер тереңде орнық- қан тамыр отырықшы мәдениетке тән болса, жер үстінде сусыған ризома көшпенділер мәдениетін бейнелейді. Себебі, көшпенділер кеңістікті бөл- мей, кеңістікте бөлінеді. Н-дың бір біріне қарсы қоятын екі ғылыми нұсқа- сы – компарс пен диспарс. Компарста ғылым объектісі өзгеріске түседі. Диспарс – көшпенділер ғылымының қағидасы – ешнәрсені өзгертпей, тұтас күйінде қабылдайды. Ол бір-біріне материя мен форманы емес, материал мен қуатты қарсы қояды. Көшпенді кеңістік үстінде көш түзейді, бірінші көштен екінші көшке іргерлейді. Бірақ бұл көштер алған бағытқа тәуелді, ал отырықшылар үшін белгілі орын өзіне деген бағыт қалыптастырады. Н. көне нұсқаның орнын ойлаудың жаңа нұсқасын қорғамайды, ол ойдың өзін көшпенді қылуға ықпал жасайтын әлеуметтік құрылымды көксейді. Мұндағы мәселе саясаттың көшпендіге тән ой еркіндігіне көтеріле алуында. жүктеу/скачать 1,5 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|