5 ЖАСТАН БАСТАП 6 ЖАСҚА ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРҒА АРНАЛҒАН
ОҚУ ЖОСПАРЫ
Балалардың жас ерекшеліктерінің сипаттамасы
Мектепке дейінгі ересек жас баланың психикалық дамуындағы маңызды өзгерістерімен сипатталады.
Осы жастағы балалардың бойында құрдастарымен өзара оң іс-әрекеттер орнатуға деген тұрақты қызығушылығы пайда болады, ойын іс-әрекетінде серіктестер рөлін атқаратын басқа балалармен тұрақты байланысы туындайды.
6 жасар бала, әдетте, бейнелеу іс-әрекетіне көп уақыт бөледі, ол сюжеттік бейнелер жасап, оларды сөз түсініктемелерімен сүйемелдейді, мақсаты мен атқаратын іс-әрекетіне қарай түрлі нысандардың конструкцияларын өзгертеді.
Балалар түрлі пішіндерді, түстерді меңгереді (негізгі түстерді ғана емес, сондай-ақ олардың реңктерін де), олардың бойында нысандардың мөлшері туралы түсініктері тереңдей түседі.
Осы жаста бейнелі ойлауы, қиялы дамиды, қорытындылау дағдысы қалыптасады, түрлі жағдайларды көрнекі үлгілеу ойдағыдай қолданылады.
Баланың тілі барынша анық бола түседі, есту арқылы қабылдауы жетіледі, фонематикалық естуі дамиды, мұның өзі оған дұрыс сөйлеуге ғана емес, сондай-ақ басқа балалардың дұрыс сөйлмеген сөзін көрсете алуға да мүмкіндік береді. Тілдің интонациялық мәнерлігі айқын көрініс табады.
5 жастан 6 жасқа дейінгі кезеңде сөйлеу-логикалық ойлаудың серпінді дамуы орын алады. Сөйлеу-логикалық ойлаудың қалыптасуына орай бала заттар мен құбылыстардың көрнекі түрде елестету мүмкін болмайтын байланыстарын түсінуге қабілетті болып келеді.
Мектеп жасына дейінгі баланың бойында мотивтерді бірлестіру, байқампаздық, өз әрекетін жоспарлай білу дағдылары дамиды, әрекет еркіндігі пайда болады. Осы жаста бала тұлғасының дамуы көбіне оның бастамасын айналасындағы балалар мен ересектердің қаншалықты мақұлдауына байланысты болады. Шығармашылық бастаудың табысты болуы үшін, балаларға шығармашылық сипаттағы тапсырмалар ұсыну ғана емес, сондай-ақ олардың әрекетінің әлеуметтік тұрғыдан танылуын қамтамасыз ету керек.
Танымдық мотив осы жас ерекшелігінде баланың көп сұрақ қоюы мен оларға жауап алуға ұмтылысынан көрінеді.
Мектепке дейінгі ересек топтағы балалар үшін адамгершілік мотивтер ерекше маңызға ие. Мектепке дейінгі ересек топтағы балалар үшін басқа балаларға көмектесу әрекеті алдыңғы орынды иеленеді: олар қызық емес әрекетпен жеткілікті шамада ұзақ уақыт айналысуға дайын, мысалы, осы текшелермен кейіннен сәбилердің ойнайтындығы белгілі болса, текшелерді сұрыптау әрекеті.
Осы кезеңнің аса маңызды жаңалығы – еркін мінез-құлық: серпінді, әрі тікелей мінез-құлық, бұл әрекет норма және ережелермен демеледі, осы жаста еріктілік әлі де болса қалыптасу кезеңін өткереді. Алғаш рет осы орайда «Өзіңді қалай ұстау керек?» деген сұрақ туындайды. Басқаша айтқанда, өз мінез-құлқының алдын ала бет-бейнесі жасалады.
Достарыңызбен бөлісу: |