Тақырып 5 Қылмыстың субъективтік жағы бойынша саралау

Дәріс мақсаты: Қылмыстын субъетівтік жағына түсініктеме беру, белгілерін, саралаудағы манызын ашу

Сұрақтар:

1. 
   Қылмыстың субъективтік жағының түсінігі және қылмыстық құқықтағы маңызы.
   
2. 
   Кінәнің нысандары бойынша қылмысты саралау.
   
3. 
   Қылмыс құрамының субъективтік жағының қосымша белгілері бойынша саралау.
   
4. 
   Қате және оның түрлері бойынша саралау
   

Қылмыстың субъективтік жағы адамның психикалық іс-әрекетінің қылмыс істеуге байланысты жағының көрінісі болып табылады.

Субъективтік жақ қылмыстың ішкі мәнін, мазмұнын білдіреді. Сондықтан субъективтік және объективтік белгі өзара тығыз байланысты.

Қылмыстың субъективтік жағы

Ниет

белгілерімен сипатталады.

Кінә – кез келген қылмыс құрамының субъективті жағының міндетті белгісі. Кінәсіз қылмыстың құрамы болмайды.

Кінә - адамның қасақаналықпен немесе абайсызда істейтін қоғамға қауіпті іс - әрекетіне, көзқарастың жиынтығы.

Кінә түрлері

Қасақаналық

Абайсызда

Сонымен қатар, кінә психологиялық, әлеуметтік ұғымдар жиынтығы.

Зардап, қоғамға қауіптілік түсіну – кінәнің әлеуметтік мәнін құраса, сезіну мен еріктілік - психологиялық көзқарастарды құрайтын элементтер болып табылады.

Кінәнің қасақаналық түрінде адам өз істеген ісінің зардабын біледі, яғни соны тілейді.

Кінәнің абайсыздық түрі менмендікпен немқұрайлықпен (Қ.К. 21 бап. 1 тармағы) жүзеге асырады.

Немқұрайлық екі түрлі белгілермен сипатталады:

1. адам өз әрекетінің заңды зардаптарын болжауға тиіс болса,;

2. болжай алатын болса.

Бұл немқұрайлылықтың объективтік белгісі.

Менмендікпен істелетін іс - әрекеттің қауіпті екенін түсіну, зиянды зардаптың болуы мүмкін екенін алдын – ала білу немесе зардаптар болмас деп сену.

Қылмыстық ниет және мақсат

Қылмыстық ниет – белгілі бір қажеттіліктер мен мүдделердің іштей түрткі болуна байланысты адамның соларды басшылыққа ала отырып, саналы түрде қылмыс істеуге бел бууын айтамыз.

Қылмыстық мақсат – адамның қылмыс істеу арқылы болашаққа белгілі бір нәтижеге жетуін айтамыз.

Өзін-өзі бақылау сұрақтары:

1. 
   Қылмыстын субъектівтік жағына түсініктеме берініз
   
2. 
   Қылмыстың субъектівтік жағының қандай міндетті белгілері бар?
   
3. 
   Қылмыстң субъективтік жағының қандай қосымша белгілері бар?
   
   
   Тақырып 6 Қылмыстың субъектісі бойынша саралау

   Дәріс мақсаты: Қылмыстын субъектісіне түсініктеме беру, белгілерін, саралаудағы манызын ашу

   Сұрақтар:
   

1. 
   Қылмыстың субъектісінің ұғымы, белгілері және саралаудағы маңызы.
   
2. 
   Қылмыстардың арнайы субъектілері бойынша саралау
   

Қылмыс субъектісі – қылмыстың жауаптылыққа қабілетті адам. Заңды тұлғалар – мекеме, ұйым, кәсіпорын қылмыстық субъектісі болып танылмайды.

Осы жалпы белгіні қоса қылмыс құрамының ерекшелігіне қарай қосымша, арнаулы белгілерді қажет ететін адам қылмыстың арнаулы субъектісі борлып табылады.

Сонымен, қылмыс субъектісі дегеніміз есі құрыс, заңда көрсетілген жасқа толған, жеке адам – осы есі дұрыстық, жасқа толғандық, жеке адам субъектісінің белгілері де болып табылады.

Есі дұрыс емес адамдар қылмыс субъектісі бола алмайды, оларға қылмыс істеген жағдайда мәжбүрлеу шаралары қолданылуы мүмкін

болып бөлінеді.

Медициналық белгіге төрт ауру түрі жатады:

1. 
   Созылмалы психологиялық ауру.
   
2. 
   Психиканың уақытша бұзылуы.
   
3. 
   Кемақылдылық.
   
4. 
   Психиканың өзге де дертке ұшырауы.
   
   

Интелектуалдық

Заңдық белгі

Еріктілік екзең

болып бөлінеді.

Қылмыстық жасқа толу – субъектінің негізгі белгісінің бірі. Яғни қылмыстық жауапқа тартудың ең негізгі шарттарының бірі – белгілі бір жасқа толғандық.

Жас балалар (9-13) қылмыс субъектісі бола алмайды.

1. 
   Қылмыстын субъектісіне түсініктеме берініз
   
2. 
   Қылмыстың субъектісінің қандай белгілері бар?
   
3. 
   Қылмыстық жауаптылық неше жастан көзделген?
   

Дәріс мақсаты: Қылмыс құрамының жағымсыз белгілерін анықтау

Сұрақтар:

1. 
   ҚР Қылмыстық құқығының бланкеттік нормаларының түсінігі және маңыздылығы.
   
2. 
   ҚР ҚҚ бланкеттік нормаларың қолданудың мәселелері
   

Әр қайсысыда бір неше түрлерге бөлінеді.

Өзін-өзі бақылау сұрақтары:

1. 
   Қылмыс құрамының жағымсыз белгілері дегенді қалай түсінесіз?
   
2. 
   Оның қандай түрлері бар?