Ұсынылатын əдебиеттер тізімі:
Негізгі əдебиеттер:
1. Гончаров М.А. Методологические основы менеджмента в сфере
образования // Знание. Понимание. Учение -2009 — №1, С. – 174-178
2 .Борытко, Н. М. Управление образовательными системами: Учебник для
студентов педагогических вузов / Н. М. Борытко, И. А. Соловцова; Под ред.
Н.М. Борытко. — Волгоград: Изд-во ВГИПК РО, 2006.— 48 с. (Сер.
«Гуманитарная педагогика». Вып. 4). ISBN 5-7087-0040-8.
3.
Шамова Т.И. Управление образовательными системами: учеб.пособие
для студентов вузов, обучающихся спец. "Педагогика и психология",
"Педагогика" / Т. И. Шамова, Т. М. Давыденко, Г. Н. Шибанова. – М.:
AcademiA, 2007. – 385 с.
4. Симонов В.П. Педагогический менеджмент: НОУ-ХАУ в образовании
[Текст]: учеб.пособие / В.П. Симонов. – М.: Высшее образование: Юрайт,
2009. – 357 с.
70
5.Солнцева Н.В Управление в педагогической деятельности: учебное
пособие.- М.: Флинта, 2012.-115 с. // ЭБС «Книгафонд» [Электронный
ресурс]. – Режим доступа: http//www.knigafond.ru
6. Баярыстанова Э.Т. Білімдегі менеджмент негіздері: Оқу құралы.
Ш.Есенов атындағы Каспий мемлекеттік технологиялар жəне инжиниринг
университеті, Ақтау. 2010. 87 бет.
7. Паньшина Т. В.Айтпаева Ж.Ж.Педагогикалықменеджмент. Оқулық -
Алматы,2012. 6. Селезнева Е.В. Лидерство: учебник и практикум для
академического бакалав- риата М. : Издательство Юрайт, 2015. — 429 с.
8. Исламгулова С.К. Управление развитием школы: технологический
аспект. Учебно-методическое пособие. – Альаты: ИК ПКСО, 2010. – 300 с.
9. Лазарев B.C. Управление инновациями в школе. Учебное пособие – М.,
Центр педагогического образования, 2008.–352 с.
10. Конфликтология. Учебное пособие. Сост. Буртовая Е.В-М, 2002
11. Лаврентьева Н.Б., Нечаева А.В. Педагогическая этика: Учебное пособие. -
Барнаул: Изд-во АлтГТУ, 2010. – 155с.
12. .Моисеев А.М., Моисеева О.М. Основы стратегического управления
школой: учебное пособие. – М.: Центр педагогич. образования, 2008. – 256 с.
13.
Эффективные технологии управления инновациями / авт.-сост. Н. М.
Борытко, О. Л. И др. – Волгоград : Учитель, 2015. – 161 с.
14.Цветков В.Л. Психология конфликта. От теории к практике: учебник
пособие для студентов вузов.-М, Изд. Юнита-Дана, 2013 г.-813с.
15. Баймолдаев Т.М., Безруков В.И., Носков И.А., Соловова Н.А.
Педагогический менеджмент и управление развитием образования.
Коллективная монография / Т.М. Баймолдаев, В.И. Безруков, И.А. Носков,
Н.А. Соловова - Алматы-Самара, 2007. - 466 с.
16. Баймолдаев Т.М., Безруков В.И., Носков И.А. Научное управление
развитием школы. – Алматы-Самара, 2007. – 186с.
Қосымша əдебиеттер
1.
Есполов Т.И., Сулейменов Ж.Ж. Менеджмент. – Алматы, 2003.
2.
Рахымбаев А.Б., Сабатаева Б.О., Бельгибаев А.Қ. «Менеджмент». –
«Нұр-пресс», Алматы: 2006. – 164 бет.
3.
Гапонцева М. Г., Гапонцев В. Л., Федоров В. А. Синергетика в педаго-
гике: целесообразность переноса [Электрон. ресурс] // Образование и
наука.
2008.
№
9
(57).
С.
100–109.
Режим
доступа:
http://edscience.ru/sites/default/ files/2008/2008–9.pdf.
4.
Гришина Н.В. Психология конфликта –М., 2008
5.
Евдокимова М. В. Портрет менеджера образования [Электрон. ресурс]
//
Совместный
Европейский
проект
Темпус
IV
«Сетевое
взаимодействие
университетов-партнеров
в
реализации
многоуровневой системы подготовки и повыше- ния квалификации
специалистов в области образовательного менеджмента». Режим
доступа: http://tempus.novsu.ru/mod/resource/view.php? id=38.
71
6.
Любченко О. И., Карпова С. И. Моделирование системы управления
современной общеобразовательной школой с позиции системного
подхода [Электрон. ресурс] // Вестник Тамбовского государственного
университета. Серия: Гуманитарные науки. 2012. Вып. 7 (111). С. 197–
203. Режим доступа:
http://elibrary.ru/download/90257546.pdf
.
7.
Шамова
Т.И.,
Третьяков
П.И.,
Капустин
Н.П.
Управление
образовательными системами / под ред. Т.И. Шамовой. – М.: Гуманит.
изд. центр ВЛАДОС, 2002. – 320 с
8.
Культурно-образовательная среда школы: открытие новых смыслов.
Разработка и реализация инновационного проекта, экспертиза
инновационной деятельности. Мет. Инструм. в электр.прилож. / Е. И.
Фастова, О. Л. Иванова, Л. Н. Бобровская; науч. ред. д-р пед. наук И. В.
Власюк. – Волгоград : Учитель, 2015. – 88 с.
9.
Педагогическая технология формирования коллектива –Киев, 2013
10.
Чернышев А.С Психологическая школа молодежных лидеров.- М,
2005. -272 с. изд., стер. М., 2010. С.106.
11.
Мишаткина Т.В. Педагогическая этика: Учеб. пособие. Ростов н/Д.;
Минск, 2004. С.59-60.
12.
Психология и этика делового общения / Под ред. В. Н. Лавриненко.
М., 1997.
13.
Дункан Джек У. Основополагающие идеи в менеджменте. Уроки
основоположников менеджмента и управленческой практики / пер. с
англ. – М.: Дело, 1996. – 272 с.
14.
John B. Miner, The Management Process, 2nd ed. New York: Mamillan,
1978. – 559 p/
15.
Iskrin N.S., Chichkanova T.A. THE SYSTEMATIC APPROACH TO
MANAGEMENT IN EDUCATION. The Education and science journal.
2015;1(1):7-21. (In Russ.) DOI:10.17853/1994-5639-2015-1-7-21
16.
Dennis Garland , Krista Vince Garland , and Eleazar Vasquez. Management
of classroom behaviors: Perceived readiness of education interns // Journal
of the Scholarship of Teaching and Learning, Vol. 13, No. 2, May 2013, pp.
133 – 147.
http://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1011653.pdf
Нормативтік құжаттар:
1.
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңы
// Егемен Қазақстан
2007ж., 27 шілде
.
2.
Қазақстан Республикасының 2016-2019жж. арналған Білім беруді
дамытудың Мемлекеттік Бағдарламасы - Астана. 2016
Бағдарлама құрастырушылары:
Жампеисова К.К.- п.ғ. д., профессор Абай атындағы ҚазҰПУ
Кошербаева А.Н. – п. ғ. д., профессор Абай атындағы ҚазҰПУ
Колумбаева Ш.Ж. – п. ғ. к., профессор Абай атындағы ҚазҰПУ
72
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖƏНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ТИПТІК ОҚУ БАҒДАРЛАМА
IBB 3208 Инклюзивті білім беру
«Білім» тобындағы мамандықтар үшін
2 кредит
Алматы, 2016
73
Алғы сөз
1. Абай атындағы ҚазҰПУ жанындағы ҚР БҒМ жоғары жəне жоғары оқу
орнынан кейінгі білім берудің РОƏК «Білім» тобы мамандықтары бойынша
Оқу-əдістемелік бірлестігінде ДАЙЫНДАЛҒАН жəне ҰСЫНЫЛҒАН
2.
Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігімен
БЕКІТІЛГЕН
жəне ҚОЛДАНЫСҚА ЕНГІЗІЛГЕН
3. Типтік оқу бағдарлама 2016 жылғы ҚР Мемлекеттік жалпыға міндетті
білім беру стандартына сəйкес дайындалған. (Типтік оқу бағдарлама ҚР БҒМ
30.06.2016 ж., № 2 хаттамасымен бекітілген)
4. Пікір берушілер:
Рсалдинова А. Қ - п.ғ.к., доцент ҚРББЖКБАРИ Педагогика жəне инклюзивті
білім беру кафедрасының меңгерушісі
Сатова А.К. - психол.ғ.д., профессор Абай атындағы ҚазҰПУ
5.
ҚР
БҒМ
Републикалық
Оқу-əдістемелік
Кеңесі
мəжілісінде
ҚАРАСТЫРЫЛҒАН
30.06.2016
ж., Хаттама №
2
.
Осы типтік бағдарламаны Абай атындағы ҚазҰПУ жанындағы ҚР БҒМ РОƏК «Білім»
тобындағы мамандықтары бойынша ОƏБ рұқсатынсыз көбейтуге жəне таратуға
болмайды.
74
Түсінік хат
Гуманизацияның қоғамдағы қажетті шарты - инклюзивті білім беру
болып табылады.
Инклюзивті білім беру барлық балалар əртүрлі оқытуды қажет ететін
тұлға болып табылады деген ұстанымға бағытталған əдіснаманы дамытуға
ұмтылады. Білім беруде түрлі қажеттіліктерді қанағаттандыратын үйрету мен
сабақ беру тəсілінің ұтымдысын өңдеп шығаруға инклюзивті білім беру бар
күшін салуда. Егер оқыту тиімдірек болса, онда ол бүкіл балаларға оңтайлы
жағдайлар туындар еді.
Қазақстанда инклюзивті білм берудің алғашқы қадамдары жасалып
жатыр. Инклюзивті білім беру жүйесін дамыту 2011-2020 жылдардағы ҚР
Мемлекеттік білім беру бағдарламасының басым бағытының бірі. Мүмкіндігі
шектеулі балалардың сапалы білім алуы туралы Қазақстан Республикасының
заңнамасында бекітілген.
Олай болса, инклюзия – кез-келген тұлғалардың білім беру
ұйымдарында білім алуын қамтамасыз ететін, бүкіл оқушылардың баламалы
мақсаттары қойылған оқу үрдісін қалыптастыратын, əр оқушыны қолдауға,
мейлінше əлеуетін ашуға арналған түрлі кедергілерді жоюға бағытталған
үрдіс.
Пəннің негізгі мақсаты – инклюзивті білім берудің қағидаларымен
жəне
философиялық,
əдіснамалық
негіздері
туралы
түсініктерін
қатыптастыру,
инклюзивті
білім
берудің
құқықтық-нормативтік
қамтамасыздандыруда
кездесіп
отырған
кедергілерін
жою,
ерекше
қажеттіліктері бар балалардың психологиялық-педагогикалық қолдауға
байланысты заманауи моделдері туралы түсініктері мен инклюзивті тəжірибе
аймағында ұйымдастыру мен басқару құзыреттіліктерін қалыптастыру.
Пəннің негізгі міндеттері:
1.
Студенттерге
инклюзивті
білім
берудің
нормативтік-құқықтық
базаларымен жəне философиялық, əдіснамалық негіздерін ұғындыру,
2.
Инклюзивті
тəжірибені
ұйымдастыру
мен
жобалау
аумағында
студенттердің кəсіби құзыреттіліктерінің деңгейін көтеру,
3. Инклюзивті тəжірибе жағдайында білім беру ұйымдарының əдістемелік,
басқару жұмыстарымен таныстыру
4. Инклюзивті білім беру ұйымдарында мүмкіндігі шектеулі балаларды
психологиялық-педагогикалық қолдау көрсету моделдері туралы түсініктер
қалыптастыру,
5. Инклюзивті білім беру ұйымдарындағы білім беру процесіндегі мүмкіндігі
шектеулі балалардың білім алу ерекшеліктерін ұғындыру.
6. Мүмкіндіктері шектеулі балаларды жалпы білім беруге біріктіру туралы
ғылыми-практикалық көзқарастарын қарастыру;
7. Курс бойынша теориялық жəне практикалық материалдарды қабылдау
жəне түсінуге қажетті негізгі ұғымдық аппаратын меңгерту.
75
Пəнді меңгеру нəтижесіне қойылатын талаптар:
«Инклюзивті білім беру» пəні оқу үрдісінде пəндік құзыреттіліктерді дамыту
мен қалыптастыруға бағытталады:
Пəнді оқу барысында студент білуі керек:
-
инклюзивті білім берудің философиясын, əдіснамалық негіздері мен
нормативтік-құқықтық базасын;
-
инклюзивті тəжірибені ұйымдары мен жобалау аймағындағы басқару
құзыреттілігін;
-
инклюзивті білім беру ұйымдарында мүмкіндігі шектеулі балаларға
-
философию, əдіснамалық, психологиялық-педагогикалық көмек көрсетудің
заманауи моделдерін;
-
білім беру ұйымдарындағы инклюзивті үрдіске мамандардың пəнаралық
қызметінің моделі туралы;
-
жалпы білім беру үрдсіне мүмкіндігі шектеулі балаларды қосудың əртүрлі
мəселелерінің жолдары;
Іскерлікке ие болуы:
-
балалар мен мүгедектердің құқықтары туралы отандық жəне халықаралық
негізгі тəрбиелерді қолдануы;
-
жеке психикалық жəне психофизиологиялық даму ерекшеліктері мен
жалпы, арнайы (бұзылыстардың түрлі типтері бойынша) заңдылықтарын
ескеруі;
-
мүмкіндігі шектеулі балалардың түзету-педагогикалық іс-əрекетінің
технологиясы мен теориялық білімдері негіздерін қолдануы;
-
білім беру, денсаулық сақтау жəне əлеуметтік қорғау ұйымдары
жағдайында əртүрлі бұзылыстары бар балаларды тəрбиенің түрлі
стратегиялық мүмкіндіктеріне сай жəне саналы бағалай алуы;
меңгеруі:
-
балалардың түрлі іс-əрекеттерін ұйымдастыру қабілетін;
-
сыни тұрғыда ойлау əдістерін;
-
мүмкіндігі шектеулі балалардың жүйке-психикалы жəне дене даму
ерекшеліктерін бағалау мен бақылау, дамудағы ауытқуларды анықтау
технологиялары мен теориялық негіздерін;
-
мемлекеттік əлеуметтік саясат қағидаларын түсіндіруде қалыптасқан
медициналық-психологиялық-əлеуметтік жұмыстарды болжау мен моделдеу
технологияларын жəне теориялық негіздерін;
-
мүмкіндігі шектеулі балаларды отбасымен жəне басқа мамандармен
педагогикалық ынтымақтастықты ұйымдастыру іскерлігін;
-
күнделікті өмірде қолданылатын дағдылар мен оларды жетілдіретін
танымдық іс-əрекеттерді, əлеуметтік маңызы бар іскерліктер мен дағдыларды
қалыптастыруды, мүмкіндігі шектеулі балаларды дамыту əдістерін.
Пререквизиттер: «Педагогика», «Психология», «Білім берудегі
менеджмент», «Оқушылардың даму физиологиясы», «Арнайы педагогика».
Постреквизиттер: «Кəсіби бағдарланған шетел тілі» жəне т.б.
76
Оқу жоспарына сəйкес «Инклюзивті білім беру» пəні негізгі пəндердің
бірі болып табылады жəне 5В010500 «Дефектология» мамандығының 3 курс
студенттеріне оқытылады.
Аталған курсқа 2 кредит берілген (90 сағат), оның ішінде:
-
15 сағат – дəрістер;
-
15 сағат – семинарлар;
-
30 сағат – оқытушылардың басшылығымен өздік жұмыс (СОӨЖ);
-
30 сағат – студенттердің өздік жұмысы (СӨЖ).
Күтілетін нəтижелер
Бұл курстың аяғына қарай студенттер:
1.
Инклюзивті білім беруді жүзеге асыру шарттарын сипаттай алатын
болады.
2.
Жалпы білім беруде мүмкіндігі шектеулі баланың психолого-
педагогикалық сүйемелдеуінің қажеттілігін түсіндіре алатын болады.
3.
Инклюзивті білім беруді қамтамасыз етудің тиімді шарттарына талдау
жасай алатын болады.
4.
Мүмкіндігі шектеулі балалардың көпнұсқалы білім беру жүйесін
жоспарлай алатын болады.
5.
Арнайы жəне жалпы білім берудің өзара əрекеттесудің түрлі нұсқаларын
талдай алатын болады.
77
2. Оқу уақытының дəріс жəне семинар сабақтарына бөліну үлгісі
№
Пəн тақырыптарының аталуы
Барл
ығы
(с.)
Аудиториял
ық сабақтар
Өзіндік
жұмыстар
Дəріс
(ч.)
Сем.
(ч.)
СОӨ
Ж
СӨЖ
1
Инклюзивті білім беру моделі
16
2
2
6
6
2
Мүмкіндігі
шектеулі
түрлі
категориядағы балаларға инклюзивті
білім беру жағдайлары
24
6
6
6
6
2.1.
Сенсорлық
бұзылысы
бар
балаларды жалпы білім беру үрдісіне
қосу
2.2.
Тірек-қимыл
аппараты
зақымдалған балаларды жалпы білім
беру үрдісіне қосу
2.3.
Зияты
зақымдалған
балаларды
жалпы білім беру үрдісіне қосу
2.4. Эмоционалды-ерік
сферасы
зақымдалған балаларды жалпы білім
беру үрдісіне қосу
2.5.
Мүмкіндігі шектеулі тұлғаларды
жалпы білім беру үрдісіне қосудың
вариативті формалары
3
Жалпы білім беру ұйымдарындағы
инклюзивті
үрдістің
құқықтық
негіздері
(Халықаралық
жəне
отандық
нормативті-құқықтық
актілер).
16
2
2
6
6
4
Интеграциялық оқыту жағдайында
мүмкіндігі
шектеулі
балаларға
психологиялық-педагогикалық
қолдау көрсетуді ұйымдастыру
18
3
3
6
6
5
Білім берудегі инклюзивті үрдісті
басқару
16
2
2
6
6
Всего
90
15
15
30
30
78
3. Пəннің мазмұны
1 Тақырып. Инклюзивті білім беру моделі
Инклюзивті
білім
берудің
критерийлері
мен
көрсеткіштері,
компонеттері.
Инклюзивті
білім
берудің
субъектісі:
педагогтар,
ата-аналар,
оқушылар, БАҚ өкілдері, басқару органдары, қоғамдастық жəне т.б.
Инклюзивті үрдістегі толеранттық субъектілері. Инклюзивті білім беруді
қалыптастырудағы мəліметтер жүйесі. Инклюзивті білім беру режимінде
жұмыс істейтін мамандарды даярлау.
Инклюзивті кеңістік құруға арналған педагогикалық жағдайлар.
Коммуникативтік құзыреттілікті дамыту басты артықшылық ретінде. Педагог
ұжымының даярлығы инклюзивті ұйымдардың мүмкіндігіне жағдай жасау
ретінде. «Ерекше» балаларды білім беру кеңістігіне қосудың даярлық
этаптары.
Нормативті-құқықтық қамтамасыз ету: инклюзивті білім беру үрдісін
реттейтін нормативті материалдар.
Ведомоствоаралық қарым-қатынас: қоғамдық бірлестіктер, басқа да
ведомоствоаралық ұйымдармен қарым-қатынас, БАҚ жəне т.б.
Əдістемелік қамтамасыз етілу мен материалдық-техникалық ресурстар.
Ақпараттық қамтамасыз ету.
Ұйымдастыру-мазмұндық жəне бағалау компонеттері (мониторинг).
2 Тақырып. Мүмкіндігі шектеулі түрлі категориядағы балаларға
инклюзивті білім беру жағдайлары
Сенсорлық бұзылысы бар балаларды жалпы білім беру үрдісіне қосу.
Жалпы білім беру ұйымдарындағы түзету ортасы. Компенсаторлық
техникалық құралдар. Түзете көмек көрсету. Психологиялық-педагогикалық
қолдау көрсету топтарының оқу жоспары. Педагог қызметкерлерінің
құзыреттілігі. Білім беру ұйымдарының қызметкерлері мен балалармен жəне
ата-аналармен жұмыс.
Зияты зақымдалған балаларды жалпы білім беру үрдісіне қосу. Жалпы
білім беру ұйымдарындағы түзету ортасы. Компенсаторлық техникалық
құралдар. Түзете көмек көрсету. Психологиялық-педагогикалық қолдау
көрсету
топтарының
оқу
жоспары.
Білім
беру
ұйымдарының
қызметкерлерімен, балалармен жəне ата-аналармен жұмыс.
Эмоционалды-ерік сферасы зақымдалған балаларды жалпы білім беру
үрдісіне қосу. Жалпы білім беру ұйымдарындағы түзету ортасы.
Компенсаторлық
техникалық
құралдар.
Түзете
көмек
көрсету.
Психологиялық-педагогикалық қолдау көрсету топтарының оқу жоспары.
Білім беру ұйымдарының қызметкерлерімен, балалармен жəне ата-аналармен
жұмыс.
79
Мүмкіндігі шектеулі тұлғаларды жалпы білім беру үрдісіне қосудың
вариативті формалары. Қашықтықтан оқыту.
3 Тақырып. Жалпы білім беру ұйымдарындағы инклюзивті
үрдістің құқықтық негіздері (Халықаралық жəне отандық нормативті-
құқықтық актілер).
ЮНЕСКО, ЮНИСЕФ, БҰҰ актілері.
ҚР Заңдары. ҚР 2011-2020 жылдарға арналған білім беруді дамытудың
мемлекеттік бағдарламасы.
Қазақстан Республикасында 2012-2018 жылдарға мүгедектердің
өмірлік жағдайларын жақсарту мен қамтамасыз етуге арналған ұлттық
жоспардың іс-шаралары.
Мектепке дейінгі оқыту мен тəрбиелеудің мемлекеттік жалпыға
міндетті білім беру стандарты (2012). Орта білім берудің жалпыға міндетті
мемлекеттік білім беру стандарты (2012).
Жалпыға міндетті мектепке дейінгі жəне мектептегі ұйымдардың білім
беру бағдарламалары. Жалпыға міндетті мектепке дейінгі жəне мектептегі
ұйымдардың арнайы білім беру бағдарламалары.
ҚР Үкіметінің ережелері. ҚР БжҒМ бұйрықтары. ҚР Денсаулық сақтау
министрлігінің бұйрықтары.
4 Тақырып. Интеграциялық оқыту жағдайында мүмкіндігі
шектеулі балаларға психологиялық-педагогикалық қолдау көрсетуді
ұйымдастыру
Жалпы білім беру мектептерінде мүмкіндігі шектеулі балаларға
психологиялық-педагогикалық қолдау көрсету. Қолдау көрсетуші топтардың
қызмет жағдайлары. Қолдау көрсетуші топтар мүшелерінің қызметтік
міндеттері. Жұмыс бағыттары. Жоспарлау, құжаттар.
Жалпы типтегі балабақшалардың мүмкіндігі шектеулі балаларына
психология-педагогикалық қолдау көрсету. Қолдау көрсетуші топтардың
қызмет жағдайлары. Қолдау көрсетуші топтар мүшелерінің қызметтік
міндеттері. Жұмыс бағыттары. Жоспарлау, құжаттар.
Педагогтардың, серіктестер мен ата-аналардың көпсалалы бірлескен
жұмыстары. Оқытушылар мен мамандардың функционалдық міндеттері.
Психология-медико-педагогикалық консилиумның (ПМПк) қызметін
ұйымдастыру.
Интеграциялық оқытуда жайлы білім беру ортасын құру. «Білім беру
ортасы», «түзету ортасы», «пəндік-дамыту ортасы» ұғымдарының мəні.
Инклюзивті
сыныптардағы
түзету-білім
беру
ортасын
моделдеу
ерекшеліктері.
Мүмкіндігі
шектеулі
балалармен,
олардың
ата-аналарымен,
оқушылармен жүргізілетін жұмыстар. Оқыту мен тəрбиелеу процесінде
студенттер мен оқытушылар арасындағы өзара қарым-қатынастың негізгі
қайшылықтары.
Инклюзивті
тəжірибе
жағдайында
ата-аналар
мен
80
мұғалімдер арасындағы қарым-қатынас қайшылықтары. Ата-аналармен
жүргізілетін жұмыс түрлері мен формалары. Мүмкіндігі шектеулі балаларды
оқыту мен тəрбиелеу сұрақтары бойынша ата-аналарға кеңес беру.
Достарыңызбен бөлісу: |