Қазақстан республикасы білім жəне ғылым

96
коммерциялық
құпия
болып
табылатын
ақпарат
азаматтық
заңдармен
қорғалады
.
Мұндай
ақпаратты
заңсыз
əд
i
стермен
алған
адамдар
, 
сондай
-
ақ
еңбек
шартына
қарамастан
қызметш
i
лер
немесе
азаматтық
-
құқықтық
шартқа
қарамастан
контрагенттер
қызметт
i
к
немесе
коммерциялық
құпияны
жария
етсе
, 
келт
i
р
i
лген
залалдың
орнын
толтыруға
м
i
ндетт
i.
Қазақстан
Республикасының
ақша
бөл
i
н
i
с
i
теңге
болып
табыла
-
ды
. 
Теңге
Қазақстан
Республикасының
бүк
i
л
аумағында
өз
құны
бой
-
ынша
қабылдануға
м
i
ндетт
i 
заңды
төлем
құралы
болып
табылады
.
Қазақстан
Республикасы
аумағында
төлемдер
қолма
-
қол
тө
-
леп
жəне
қолма
-
қол
төлемей
есеп
айырысу
түр
i
нде
жүзеге
асы
-
рылады
. 
Қазақстан
Республикасы
аумағында
шетел
валютасымен
есеп
айырысудың
реттер
i, 
тəрт
i
б
i 
мен
шарттары
Қазақстан
Рес
-
публикасының
заңдарында
белг
i
ленед
i.
Валюталық
қазыналар
деп
танылатын
мүл
i
к
түрлер
i 
жəне
олар
арқылы
мəм
i
лелер
жасау
тəрт
i
б
i 
заң
құжаттарында
белг
i
ленед
i. 
Валюталық
қазыналарға
менш
i
к
құқығы
Қазақстан
Республикасын
-
да
жалпы
нег
i
здерде
қорғалады
.
Қаржы
 
құралы
– 
операциялар
нəтижес
i
нде
б
i
р
ұйымның
қаржылық
актив
i
мен
б
i
р
мезг
i
лде
басқа
ұйымда
қаржылық
м
i
ндеттеме
немесе
үлест
i
к
құрал
туындайтын
ақша
, 
туынды
құнды
қағаздарды
қоса
алғанда
, 
құнды
қағаздар
, 
туынды
қаржы
құралдары
мен
басқа
да
қаржы
құралдары
.
Қаржылық
 
актив
– 
ақшасын
, 
басқа
ұйымның
үлест
i
к
құралын
б
i
лд
i
рет
i
н
кез
келген
актив
, 
басқа
ұйымнан
ақшасын
немесе
өзге
де
қаржылық
активт
i 
алуға
немесе
өз
i 
үш
i
н
ықтимал
ти
i
мд
i 
жағдайларда
басқа
ұйыммен
қаржылық
активтермен
немесе
қаржылық
м
i
н
-
деттемелермен
алмасуға
шарттық
құқық
немесе
есеп
айырысу
ұйым
-
ның
менш
i
кт
i 
үлест
i
к
құралдарымен
жүзеге
асырылатын
немесе
жүзеге
асырылуы
мүмк
i
н
жəне
бұл
ретте
, 
ұйымның
менш
i
кт
i 
үлест
i
к
құралдарының
ауыспалы
санын
алатын
немесе
алуы
м
i
ндетт
i 
бо
-
латын
туынды
құрал
немесе
ақшасының
немесе
өзге
де
қаржылық
активт
i
ң
белг
i
ленген
сомасын
алмастыру
жолынан
гөр
i 
есеп
айыры
-
су
ұйымның
менш
i
кт
i 
үлест
i
к
құралдарының
белг
i
ленген
санына
кез
келген
өзге
тəс
i
лмен
жүрг
i
з
i
лет
i
н
немесе
жүрг
i
з
i
лу
i 
мүмк
i
н
туынды
құрал
болып
табылатын
шарт
.
Қаржылық
 
м
i
ндеттеме
– 
ақшасын
немесе
өзге
де
қаржылық
активт
i 
басқа
ұйымға
беру
немесе
өз
i 
үш
i
н
ықтимал
ти
i
мс
i
з
жағ
-
дайларда
басқа
ұйыммен
қаржылық
активтермен
немесе
қаржылық

97
м
i
ндеттемелер
i
мен
алмасудың
шартты
м
i
ндеттемелер
i
н
б
i
лд
i
рет
i
н
кез
келген
м
i
ндеттеме
немесе
есеп
айырысу
ұйымның
менш
i
кт
i 
үлест
i
к
құралдарымен
жүзеге
асырылатын
немесе
жүзеге
асырылуы
мүмк
i
н
жəне
бұл
ретте
, 
ұйымның
менш
i
кт
i 
үлест
i
к
құралдарының
ауыспалы
санын
берет
i
н
жəне
беруге
м
i
ндетт
i 
болатын
туынды
емес
құрал
неме
-
се
ақшасының
немесе
өзге
де
қаржылық
активт
i
ң
т
i
ркелген
сомасын
алмастыру
жолынан
гөр
i 
есеп
айырысу
ұйымның
менш
i
кт
i 
үлест
i
к
құралдарының
т
i
ркелген
санына
кез
келген
өзге
тəс
i
лмен
жүрг
i
з
i
лет
i
н
немесе
жүрг
i
з
i
лу
i 
мүмк
i
н
туынды
құрал
болып
табылатын
шарт
.
Үлест
i
к
 
құрал
– 
ұйымның
барлық
м
i
ндеттемелер
i 
шегер
i
лгеннен
кей
i
н
қалатын
оның
активтер
i
ндег
i 
қалдық
үлес
i
не
құқығын
растай
-
тын
кез
келген
шарт
.
Туынды__қаржы__құралдары'>Туынды
 
қаржы
 
құралдары
– 
болашақта
осы
шарт
бойынша
есеп
айырысуды
жүрг
i
зуд
i 
көздейт
i
н
, 
құны
шарттың
базалық
актив
i
н
i
ң
мөлшер
i
не
(
мөлшерд
i
ң
ауытқуын
қоса
алғанда
) 
тəуелд
i 
шарт
. 
Туын
-
ды
қаржы
құралдарына
опциондар
, 
фьючерстер
, 
форвардтар
, 
своп
-
тар
жəне
осы
белг
i
лерге
сай
келет
i
н
басқа
да
туынды
, 
оның
i
ш
i
нде
жоғарыда
аталған
туынды
қаржы
құралдарының
комбинациясы
бо
-
лып
табылатын
қаржы
құралдары
жатады
. 
Тауарлар
, 
тауарлардың
стандартталған
партиялары
, 
бағалы
қағаздар
, 
валюта
, 
индекстер
, 
пайыздық
ставкалар
жəне
нарықтық
құны
бар
басқа
да
активтер
, 
болашақтағы
оқиғалар
немесе
жағдайлар
, 
туынды
қаржы
құралдары
туынды
қаржы
құралдарының
базалық
активтер
i 
болып
табылады
.
Туынды
 
қаржы
 
құралдардың
 
түрлері
:
1) 
Опцион
– 
оған
сəйкес
б
i
р
тарап
(
опцион
сатушысы
) 
ек
i
нш
i 
тарапқа
(
опционды
сатып
алушы
) 
болашақта
кел
i
с
i
лген
жағдайларда
пəтуаласқан
баға
бойынша
базалық
актив
сатып
алу
немесе
сату
құқығын
сататын
туынды
қаржы
құралы
. 
Опционды
сатушы
өз
i
не
м
i
ндеттемелер
алады
, 
ал
сатып
алушы
құқыққа
ие
болады
. 
Опционды
сатушы
опционды
сатып
алушыға
сыйлықақы
деп
аталатын
сыйақыға
опционды
сатады
. 
Опционның
кел
i
с
i
лген
жағдайлары
деп
мынадай
м
i
ндетт
i 
шарттарды
кел
i
су
түс
i
н
i
лед
i: 
базалық
активт
i
ң
түр
i, 
базалық
активт
i
ң
жалпы
құны
(
опцион
жасалатын
сома
), 
базалық
активт
i
ң
бағасы
(
страйк
– 
опционды
орындау
бағасы
), 
опционның
сыйлығы
, 
опционның
мерз
i
м
i (
опционның
қолданылу
кезең
i), 
опционның
түр
i. 
Егер
опционды
сатып
алушы
өз
i 
сатып
алған
құқықты
i
ске
асырса
, 
онда
опцион
орындалды
деп
есептелед
i.
2) 
Своп
 
– 
оған
сəйкес
тараптар
кел
i
с
i
лген
шарттармен
базалық

98
активтер
немесе
болашақтағы
базалық
активтер
бойынша
төлемдерд
i 
айырбастау
жөн
i
нде
пəтуаласатын
туынды
қаржы
құралы
.
3) 
Форвард
 
– 
сатып
алушы
(
немесе
сатушы
) 
болашақта
кел
i
с
i
лген
шарттарда
базалық
активт
i 
сатып
алудың
(
немесе
сатудың
) 
белг
i
ленген
мерз
i
м
i 
өткеннен
кей
i
н
м
i
ндеттемен
i 
өз
i
не
алатын
туынды
қаржы
құралы
. 
Форвард
ұйымдастырылмаған
нарықта
жасалады
.
4) 
Фьючерс
– 
сатып
алушы
(
немесе
сатушы
) 
ұйымдастырылған
нарықта
белг
i
ленген
стандартты
шарттарға
сəйкес
базалық
активт
i 
сатып
алудың
(
немесе
сатудың
) 
белг
i
ленген
мерз
i
м
i 
өткеннен
кей
i
н
м
i
ндеттемен
i 
өз
i
не
алатын
тек
ұйымдастырылған
нарықта
айналымға
түсет
i
н
туынды
қаржы
құралы
.
5.2. 
Бағалы
 
қағаздар
Бағалы
 
қағаз
– 
мүл
i
кт
i
к
құқықты
куəландыратын
белг
i
л
i 
б
i
р
жазбалар
мен
басқа
да
белг
i
лерд
i
ң
жиынтығы
. (
ҚР
АК
129 
б
.)
Бағалы
қағаздарға
акциялар
, 
облигациялар
жəне
бағалы
қағаз
-
дардың
осы
Кодекспен
жəне
Қазақстан
Республикасының
өзге
де
заң
акт
i
лер
i
мен
айқындалған
өзге
де
түрлер
i 
жатады
.
Бағалы
қағаздар
шығарылым
нысаны
бойынша
:
1) 
құжатты
жəне
құжатсыз
;
2) 
эмиссиялық
жəне
эмиссиялық
емес
;
3) 
атаулы
, 
ұсынбалы
жəне
ордерл
i
к
;
4) 
борыштық
жəне
үлестік
бағалы
қағаздар
болып
бөл
i
нед
i.
Құжатты
 
бағалы
 
қағаздар
– 
құжатты
нысанда
(
бағалы
қағаздың
мазмұнын
арнаулы
техникалық
құралдарды
пайдаланбай
-
ақ
т
i
келей
оқу
мүмк
i
нд
i
г
i 
болатын
қағаз
немесе
өзге
материалдық
жетк
i
зуш
i) 
шығарылған
бағалы
қағаздар
.
Құжатсыз
 
бағалы
 
қағаздар
– 
құжатсыз
нысанда
(
электрондық
жазбалар
жиынтығы
түр
i
нде
) 
шығарылған
бағалы
қағаздар
.

жүктеу/скачать 18,93 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: