59
«Балбырауын», тарихи оқиғаларға арналған «Айдос», «Алшағыр», «Азамат
қожа», «Бозайғыр», т.б. күйлерін үйреніп, кейінгіге жалғастырған – ӛз інісі
Жақсымбет, балалары Мұсатай, Исатай болған.
Тәттімбет күйлерінің басым кӛпшілігі белгілі күйші, домбырашы
Әбікен Хасенов арқылы жетті. Тәттімбеттің күйшілік дәстүрін
жалғастырушылардың бірі Аққыз (Мүгілсін Ахметқызы) – домбырашы,
әнші. Күйшілік ӛнерімен қатар, әншілікті де меңгерген. Тәттімбеттің
«Қосбасар», «Саржайлау», «Сылқылдақ», «Бестӛре», Тоқаның, Саймақтың
күйлерін шебер орындаған.
Сонымен бірге, ұлы күйші мұрасын Әпике Әбенова, Жақсылық
Омашев, Уәли Бекенов, Мағауия Хамзин сияқты саңлақ ӛнерпаздар да
кеңінен насихаттады.
Ұлттық музыка ӛнеріндегі Тәттімбет бастаған жаңа дәстүрді оған
ілесе шыққан Тоқа, Әбди, Сембек, Қыздарбек сынды күйшілердің ӛзінше
жалғастыруы да – заңды құбылыс. Тәттімбет тәлімі дегенде, ауызға ең
әуелі әйгілі Тоқа Шоңманұлының есімі ілігеді. Ел іші оны шыққан руына
байланысты «Сайдалы сары Тоқа» атап кеткен. Тәттімбеттен он бес жас
кіші Тоқа, ұлы күйшімен ӛнерде үзеңгілес жолдас бола жүріп, одан
күйшілік ӛнердің қилы тағылымын меңгерген. Ӛзінің біліп, үйренгенін
Тоқа айналасындағы ізбасарлары Қыздарбек, Әбди, Баубектерге табыстап
отырған. Бұлардың барлығы дерлік Тәттімбеттің ізімен «Қосбасарлар»
циклын жалғастырды. Қыздарбектің «Ӛткінші», «Мұң» қосбасарлары –
шертпе күй мектебінің ең бір сыршыл, мұңшыл шығармалары. Бұл
күйшілердің Кеңес дәуіріне тірі жеткендері кӛп қуғын-сүргін кӛрді, Әбди
мен Сембек 30-жылдары атылып кетті. Күйлері кӛпке дейін жұрт назарына
ұсынылмай,
шетқақпай
болып
келді.Олардың
мұрасын
бүгінге
жеткізушілер – Әпике Әбенова, Дәулетбек Сәдуақасұлы, Манарбек
Сағымбеков, Орал Исатаев сынды күйші-домбырашылар.
Табиғаттың бұла бір сәтін күй арқылы жеріне жеткізіп суреттеген
Арқаның тылсым күйшілерінің бірі – Әшімтай еді. Оның соңында қалған
бір ғана күй «Қоңыр қаз» деп аталады. Атақты Дайрабайдың да күйлерінің
кӛбісі бүгінге жетпеген. Бұл екі күйшінің туындыларын елге табыстаған –
әйгілі күйші Мағауия Хамзин.
Достарыңызбен бөлісу: