Сыртқы сауда құжаттары отандық және халықаралық стандарттар оъектісі болып табылады. Қазақстан Республикасы дүниежүзілік сауда ұйымына кіріп, халықаралық сауданы қарқындандыру үшін сырқы сауда құжаттарының отандық стандарттарын ИСО стандарттарымен үйлестірудің маңызы өте зор.
Сыртқы сауда қызметінің тиімділігін арттыруда басқару, сауда және көлік саласындағы мәліметтерді алмасудың халықаралық электрондық жүйесінің құжаттарын сәйкестендіру (EDIUFACT – ағылшынша Electronic Data Interchange For Administration Commerce and Transport) үлкен міндет атқарады.
Бұл жүйені енгізу қажеттілігі халықаралық сауда келісімін ресімдеу, өндіруші (сатушы) мен сатып алушы арасында тауар тасымалдау кезінде пайдалынатын көптеген мәліметтерді алмасу, қабылдау, өңдеу, тіркеу жұмыстарының аса ауқымдылығынан туындап отыр. Сыртқы сауда келісімін ресімдеуге жұмсалатын шығын көлемі тауар айналымының 15%-ға дейінгі бөлігін иеленеді. Сонымен қатар сыртқы сауда ақпараттар ағыны құрылымының күрделілігі мен бұл прцеске қатысатын тым көптігі мәләмет берудің шапшандығын бәсеңдетіп, мәліметтің нақтылық дәрежесін төмендетеді.
Экономикалық тұрғыда дамыған көптеген елдердің сауда қызметін недәуір оңтайландыра білуі ақпарат алмасудың қағассыз технологиясын пайдалану нәтижесінде жүзеге асырылуда. Мәселен мәліметтерді электрондық өндеу және алмасу іс қимылдары есептеу техникасы мен байланыс құралдарын кеңінен енгізу арқылы мүмкін болып отыр.
EDIFACT стандарттары байланыс құралдары мен электронды есептеуіш машинасының тұрпаты, қолданбалы жүйенің (сауда, көлік, басқару т.б.) ерекшелігіне қарамай мәлімет алмасуда әмбебап тіл қызметін атқарады. ИСО 9735-тің негізінде ГОСТ 6.20.1-ді тікелей қолдану әдісі әзірленген. Бұл стандарт алмасуға арналған мәліметтерді дайындау және жалғастыру (беру) ережелерін анықтайды. Тағы бір маңызды стандарт ГОСТ 6.20.2 болып табылады. Бұл стандарт ИСО 7372-ге сәйкес келеді және де «Біріккен Ұлттар Ұйымының сыртқы сауда мәліметтерінің элементтер анықтамасы» қолдану үшін енгізіледі.
Халақаралық ақпараттық технология жөніндегі стандарттар. Ақпараттық технология дегеніміз қоғамды қажетті барлық ақпаратпен қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін әдіс, құралдардың жиынтығы.
ЮНЕСКО- ның мәліметі бойынша ірі дамыған елдердің халқының тең жарымынан астамы ақпаратты өндіру, тарату процестеріне тура қатынасады екен. Кейбір елдерде ұлттық өнімнің жартысына дейінгі бөлігі ақпараттық іс-қызметпен байланысты көрінеді. Сондықтан ақпаратотық технология кеңістігі – халықаралық және ұлттық стандарттау жүйесін дамытудың болашақ бағыттарының бірі болып отыр.
Осы заманғы ақпараттық технология бұл бір жағынан есептеу техника құралдарымен ақпараттық және комуникациялық жүйе, екінші жағынан ақпаратты өндеу, жалғастыру, сақтау және пайдалану әдістерінің жиынтығы.
Қазіргі кезде ақпараттық технология жөніндегі стандарттар жеке стандарттар кешені ретінде қалыптасу кезеңі үстінде.
Бағдарламалық қамтамасыз ету жөніндегі 1970-80 жылдары жасалған стандарттар (ЕСП) яғни бағдарламалық тіл стандарттары қазіргі кезде моральдық жағынан ескіреді.
1991 жылы бекітілген Ақпараттық технологияны кешенді стандарттау програмасы осы заманғы үйлесімді стандарттар кешенін қалыптастыруға бағытталған. Кешенді бағдарлама 18 бағыт бойынша стандарттар әзірлеуді көздейді. Олардың ішінде: 1 Ашық жүйелердің өзара байланысы (әсіресе шектеулі есептеу желісі); 2 Бағдарламалық тіл және жүйе; 3 Техникалық құрал; 4 Мәліметтер элементі және ақпаратты кодтау; 5 Ақпаратты тасымалдау; 6 Ақпаратты қорғау әдістері мен құралдары; 7 Микропроцессорлық жүйе (персоналды ЭЕМ мен бірге).
Ақпаратты технологияны әрқилы салаларда қолдану жөніндегі стандарттар бағдарламада маңызды орын алады. Мысалы мекеме жұмысында, өнеркәсіпте, банк және баспа ісінде, ғылыми-техникалық ақпарат саласында, көлікте, саудада және басқаруда (EDIFACT жүйесін қамти отырып).
Ақпараттық технология стандарттарына ақпараттық библиографиялық құжаттар жүйесі (АБҚЖ) жатады. Оның мақсаты- ғылыми техникалық аөпарат саласындағы ұйымдастыру, басқару іс қимылдарын жетілдіру; тиімді технология, алдыңғы қатардағы норма, талаптарды қолдану нәтижесінде ақпарат қызметкерлерінің еңбек өнімділігін арттыру; әртүрлі деңгейдегі ақпараттық ұйымдардың өзара қарым-қатнасына оңтайлы жағдай жасау болып табылады. АБҚЖ үш қосымша (төменгі) жүйені қамтиды: ғылыми- техникалық ақпарат; кітапхана ісі және библиография; баспа – редакция жұмысы.
АБҚЖ бірқатар стандарттары жоғары оқу орындарында пайдаланылады. Ақпарат беру және құжаттар жөніндегі стандарттарда реферат, аннотациялар (ГОСТ 7.9), өндірістік каталоктарда (ГОСТ 7.22), ақпараттық басылымдарда (ГОСТ 7.23), және ғылыми-зерттеу жұмыстарының қорытынды есептерін (ГОСТ 7.32), ресімдеу талаптары, олардың мазмұнымен құрылымына қойылатын талаптар берілген. Соңғы стандарт студенттердің жазба жұмыстарын (бақылау жұмысы, реферат, курс, диплом жұмыстарын) орындау барысында пайдаланылады. Мысалы жазба жұмыстарды ресімдеу, әсіресе пайдаланылған әдебиеттер тізімін жасау, беттерді нөмірлеу, кестелерді орналастыру, көркемдеу сияқты жұмыстарды атқаруда негіз болдырады.
Достарыңызбен бөлісу: |