рухани қабілеттер айырмашылығы әрекет
етеді. Платонның ойынша, адам бойындағы ондай қабілеттер саны –
үшеу . Біріншіден, әлемді
түсінікпен тану . Платонның шамамен барлық
туындыларында бұл сұхбат немесе сұрақтар мен олардың жауаптары
түрінде іске асырылады. Екіншіден,
сезімдік қабылдау арқылы біз
алдымызда жатқан әлемнің заттары мен құбылыстарын, олардың ды-
быстары мен иістерін сезіп, көреміз. Үшіншіден, бұл –
ерік пен қалау. Олар адамның мінез-құлқы мен іс-әрекеттерін бағыттай отырып, оның
белсенділігін оятады. Соларға толық сәйкестікте Платон үш ғылымды
ажыратады. Бұл –
диалектика, физика және
этика . Егер Платонның
сұхбатын шолып өтсек, онда «Тэтатет», «Парменид», «Софист» деген
туындылары диалектикаға арналса, «Тимей» мен Федон» – физикаға,
ал «Мемлекет» және «Саясат» этика мәселелеріне арналғанын байқауға
болады. Платон бойынша, диалектика ең жоғарғы ғылым болып табы-
лады, өйткені адамның ең жоғарғы рухани қабілеті – ойлайтын ақылы
негізінде жүзеге асырылады. Онсыз физика мен этика жетілген білімге
қол жеткізетін толық және өз бетінше бағалы ғылымдар бола алмас
62
еді. Сол себепті бұл ғылымдар да диалектикамен өрілген. Жалпы
түрде оны төмендегідей көрсетуге болады:
