Қазақстан республикасының білім және ғылым министрлігі Қазақ тілінен оқушылардың коммуникативтік
жүктеу/скачать 496,57 Kb.
|
Мақсаты: еркін сөйлеу дағдысын қалыптастыру. Баланың өмірге деген дұрыс көзқарасын дамыту. Ойыншылар екі топқа бөлінеді. Бірінші топ екпін бірінші буындағы дауысты дыбысқа түсетін сөздерді теріп, жазады да, сол сөз бойынша дереу сөйлем құрастырады. Ал, екінші топ екпін сөздің екінші буынындағы дауысты дыбысқа түсетін сөздерді тауып, сол сөз бойынша сөйлем құрастырады (ойланған сөз орыс тіліне аударылады). Мысалы: Кеспе (лапша) – Мен кеспе пісірдім. Кеспе (не режь) – Сен қағазды кеспе. Кіріспе (введение) – кіріспе (не вмешивайся) Қойма (склад) – қойма (не ставь) Бар ма? (есть ли?) – барма (не ходи) Көрме (.....) – көрме (.....) Сен бе? (.....) – сенбе (.....) Нан ба? (.....) – нанба (.....) Алма (.....) – алма (.....) Ойынды екі топтың біреуі жеңілгенге дейін жалғастыра береді. Балл бойынша есептеледі. Жеңімпаздарды медальдармен марапаттауға болады. Ұлттық ойын «ұшты, ұшты!» Мақсаты: оқушының түсінігін және қабылдауын, миын жаттықтыру. Дене қимылын, бойын сергіту.. Жүргізуші барлық баламен жұмыс жасайды. Жүргізуші «Ұшты, ұшты» деген сөзді айтып тұрып, ұшатын заттың атын атайды. Егер, ол ұшатын зат болса, барлығы де қол көтеруі қажет. Егер, ұшпайтың затқа жаңылып қол көтерсе, ол оқушы ойыннан шығады.
Ұшты, ұшты, күлкі ұшты, Ұшты, ұшты, гүл де ұшты, Ал, ұшқыштар күнде ұшты. 2. Ұшты, ұшты, сұңқар ұшты, Ұшты, ұшты, тұлпар ұшты, Ұшты, ұшты, үйрек ұшты, Ұшты, ұшты, бүйрек ұшты. 3. Ұшты, ұшты, дауыл ұшты, Ұшты, ұшты, қауын ұшты, Ұшты, ұшты, ұзақ ұшты, Ұшты, ұшты, тұзақ ұшты.
«өз маманын табыңыз» Мақсаты: логикалық ойлауын дамыту. Сөйлеу дағдысын қалыптастыру. Ойыншылар баған бойынша қай мамандықтың не істейтінін айтады.
«септіктер» Мақсаты: септіктер туралы білімдерін толықтыру. Сауатты жазуға үйрету. Жүргізуші септіктің атын атайды ойыншылар зат есім сөзді септейді (сол септік бойынша). Жеңімпазға «септіктерді жақсы меңгергені үшін» деген жүлде беріледі. Мысалы: Барыс септік – табыс септік + түсіндіру. Оқушы + ға тапсырма + ны түсіндіру.
«мақал-мәтелді құрастыр» Мақсаты: шығармашылыққа өздігінен іздентуге үйрету. Мұғалім тақтаға алдын ала зат есім сөздерді жазады (тақырыпқа байланысты етістіктерді, есімдіктерді, сын есімдерді көсемшені де жазады). Мысалы: Ұста – пышақ – Ұста пышаққа жарымас. Іні – тыныс. Ата – бала Аға – жаға. Ана – сүт – бал – бала – тіл. Білім – бас – бейнет – зейнет. Өмір – мектеп. Кітап – қазына. Күш – білім – кітап. Оқу – білім – бұлақ – өнер – шырақ. Ғылым – теңіз – білім – қайық. Кітап – ғылым – мұғалім. Алтын – білім. «бұл қандай одағай?» Мақсаты: одағай түрлеріне түсінік беру. Тілдерін дамыту. Еркін сөйлеу дағдысын қалыптастыру. 1-ден 10-ға дейін әзірленген кәртішкелерді оқушыларға үлестіреміз. Ойынды жүргізуші одағай түрлерін топ-тобымен жылдам оқиды. Оқушылар одағай түрлеріне байланысты кәртішкелерді көтереді. Қаз-қаз! Тәй-тәй! Әуп! Әлди-әлди! Пәле! Бәрекелді! Шіркін! Қайран! Паһ-паһ-паһ! Пай-пай-пай! Алақай! Айхай! Ой-һой! Құһ! Па-даген! Аха-ха! Ойбай! Ох! Ойбай-ай! Қап! Әттең! Масқара! Ой! Өй! Әй! Ай! Ой-дойт! Түуһ! Пішту! Сұмдық! Мәссаған! Тіфу! Бай-бай! Япыр-ай! Ойпырай! Ойпырмай! Ойпырау! Апырай! Апыр-ау! Һа! Оһо! Оһ! Бәсе! Пәлі! Пырс! Кішті-кішті! Шуу! Шәйт-шәйт! Әйт! Тәйт! Аухау-аухау! Әукім-әукім! Күшім-күшім! Кә-кә! Шөре-шөре! Құрау-құрау! Моһ-моһ! Құр-құр! Тәк! Қош-қош! Қолданылған кәртішкелер: Балаларға көңіл аудару. Таңырқау, күдіктену. Өкіну, қайғыру. Ұайым, қайғы, ауырсыну, күрсіну. Қуану, рахаттану, таңқалу. Жануарларды шақыру. Жануарларды жақсы көру. Жануарларды шақыру, қуу. Сенімсіздік, күдіктену. Халық ойыны «біз де» Мақсаты: оқушылардың байқағыштығын, ұстамдылығын, икемділігін қалыптастыру. Мәдениеттілікке тәрбиелеу. Ойынды жүргізуші өзінің не істейтіні жайында кідіріс жасай отырып, асықпай әңгімелейді. Кідіріс жасалған кезде топтағылар «біз де» деген сөзді сөйлемнің мағынасына қарай айтады. Жиі қателесетін команда жеңіліске ұшырайды. Мысалы: Жүргізуші: Мен бүгін таңертең саяжайға бардым (Я сегодня утром ездил на дачу). Ойыншылар: Біз де (Мы тоже). Жүргізуші: Автобуста кісі көп болды. Ойыншылар үндемейді (молчат). Жүргізуші: Саяжайда арам шөп жұлдым (На даче я рвал сорняки). Ойыншылар: Біз де. Жүргізуші: Саяжайда жеміс-жидек, көкөніс өседі (На даче растут фрукты-ягоды, овощи). Ойыншылар үндемейді (молчат). Жүргізуші: Сағат сегізде үйге келдім (В восемь часов я приехал домой). Ойыншылар: Біз де. Жүргізуші: Жаңбыр жауды (Пошел дождь). Ойыншылар үндемейді (молчат). Жүргізуші: Маған Сәкен телефон соқты (Мне позвонил Сакен). Ойыншылар үндемейді (молчат). Жүргізуші: Мен дискотекаға бардым. Ойыншылар: Біз де. Жүргізуші: Сағат 11-де жатамын. Ойыншылар: Біз де. Жүргізуші топтағыларды шатастыру үшін көптеген ойындар ойнайды. Тіпті күлдіру мақсатында былай дейді: «Мен түйемін» (Я – верблюд). (Кто понял, не произносят «біз де», а кто не понял – тех поднимают на смех. После этого все стараются быть очень бдительными, ожидая подвоха). Сөйлем мағынасын түсінгендер «біз де» деген сөзді айтпайды. Ал, сөйлем мағынасын түсінбеген ойыншы «біз де» сөзін айтар болса, басқалардың «мазағына» айналады, яғни, күлкіге қалады. Бұдан кейін балалар күлкіге қалмас үшін, сөйлем мағынасын анықтап түсініп отыруға тырысады. «ойлан, тап!» Мақсаты: ізденімпаздыққа, шығармашылыққа үйрету. Логикалық ойлау қабілетін, тілін дамыту. 1. «А» дыбысынан басталып «а» дыбысымен аяқталатын сөздерді жаз:
2. «Я» дыбысына аяқталатын сөз тізбегін жазыңыз:
3. Соңынан санағанда екінші дыбысы «я» болып келетін, төрт әріптен тұратын сөздерді жазыңыз:
«жұптарды дұрыс орнына қой» Мақсаты: Дұрыс ойлай білуге, жинақылыққа, шапшаңдыққа үйрету. Ой қиялын, тілін, шығармашылық қабілетін дамыту.
2. Керекті сөздер мен сөз тіркестері: Мықты достық – мықты арқан, лас киім – лас жұмыс, иненің көзі – адамның көзі, таза сынып – тәртіпті сынып, құстың қанаты – ұшақтың қанаты, екі кесе ішті, кеменің тұмсығы – иттің тұмсығы, есіктің кілті – мәселенің кілті, алтын тас – алтын күн, қыз су құйды – жаңбыр құйды. «шахмат атының жүрісімен ойнау» Мақсаты: ізденімпаздыққа, дұыс ойлай білуге, тапқырлыққа үйрету. Логикалық ойлау қабілетін шығармашылығын дамыту. Шахмат тақтасынан аттың жүрісі бойынша сөздерді дұрыс оқу арқылы қазақтың белгілі бір мақалын тауып оқыңыз.
«нақыл сөзді табыңыз» Мақсаты: тез шешім қабылдай білуге, шапшаңдыққа үйрету. Сөйлеу тілін, логикалық ойлауын дамыту. Тапсырма: Ұлағатты сөзді дұрыс оқу жолын біл. Және оны аударыңыз. Нақыл сөздің мағынасын түсіндіріңіз.
«жасырынған мақалды табыңыз» Мақсаты: бірігіп топпен бірге жұмыс істеуге, ұйымшылдыққа тәрбиелеу , ойын, тілін, қиялын дамыту. Дөңгелек ішінде шашыранды сөздер бар. Сағаттың тілі бойынша екі сөзден аттап өту арқылы сіз жасырынған мақалды тауып аласыз. 
«шешуін кім табады?» Мақсаты: жылдам санай білуге үйрету. Логикалык ойлауын дамыту. Тез шешім қабылдай алуға тәрбиелеу. 1. Неше ағайынды? Ерланның бір інісі, бір ағасы болса, олар неше ағайынды? Жауабы: 3 ағайынды. 2. Қосақталған аттар. Қосақталған аттар он шақырым шапса, әрқайсысы неше километрден шапты? Жауабы: он шақырымнан 3. Қандай дәптер? Асыл сөмкесіне бір торкөз, екі ұзынжол дәптер салып қойған-ды. Ол қарамай бір дәптер алатын болса, қандай болуы мүмкін? Жауабы: не тор көз, не ұзынжол. 4.Санды ата. 5-тен үлкен, 10-нан кіші санды ата. Жауабы: 6, 7, 8, 9. 5. Қайсысы бойшаң? Асан тапал, Асқар сұңғақ бойлы. Қайсысы бойшаң? Жауабы: Асқар бойшаң. 6. Неше таңба керек? 0-ден 10-ға дейінгі сандарды жазу үшін қандай және неше таңба керек? Жауабы: он таңба керек. 7. Серуен. Мұражайға 30 бала баруы керек еді. Оның екеуінен басқасы серуенге барса, нешеуі барған жоқ? Жауабы: екеуі. 8. Екі орындық. Екі орындықты бөлменің төрт жағына бір-бірден келетіндей етіп, орналастыру керек. Ойнап көр. Жауабы: орындық бөлменің қарама-қарсы бұрышына қойылады. 9. Ойланған сан. Мен екі орынды сан ойладым. Бірді кеміттім. Нәтижесінде бір орынды сан қалды. Мен қандай сан ойладым? Жауабы: (10 – 1) = 9. 10. Әжем үйінде. Әжеммен бірге дүйсенбіде, сейсенбіде, сәрсенбіде және бейсенбіде болдым. Ал інім сол аптаның сәрсенбі, бейсенбі, жұма және сенбі күндерінде болды. Біз әжемнің қасында неше күн болдық? Жауабы: 6 күн болдық. 11. Жеті таяқша. 7 таяқшадан екі бөлше құрастыр. Жауабы: 12. Қай жағында? Әкем, мен және шешем үйшеуміз суретке түстік. Әкем шешемнің сол жағында, мен ортада отырдым. Мен шешемнің қай жағында отырдым? Жауабы: мен шешемнің сол жағында отырмын. 13. Бұл қандай сан? Ондықтарынан бірліктері алтыға артық екі орынды санды атау керек. Жауабы: 17, 28, 39. 14. Бөрене кесу. 6 м. бөренені бір метрден кесу керек. Неше жерден кесеміз? Жауабы: 5 жерден. 15. Шахмайт ойыны. Екі бала 20 минут шахмат ойнаса, әрқайсысы қанша уақыт шахмат ойнады? Жауабы: 20 минуттан. 16. Зат сатып алу. 11 теңгелік затты 1, 2 және 5 теңгеліктермен сатып алуға бола ма? Жауабы: иә, себебі 11 = 2*5+1 17. Екі цифр. 3 және 4 арқылы екі орынды сан құрастыр. Жауабы: 34, 43. Басқа жауап болуы да мүмкін: 3 + 4, 34, 4 – 3. 18. Май шам. 7 май шам жанып тұрды. Оның екеуі өшірілсе, нешеуі қалады? Жауабы: 1. Екеуі, себебі басқасы сөндіріл- мегендіктен жанып кетеді. 2. Бесеуі, себебі олар сөндіріл- ген жоқ.
Тозған үстел бетінің бұрышы төртеу. Бір бұрышын кессек, неше бұрышы болады?
2. төрт бұрышы болады. 3. үш бұрышы болады.
Екі күн қатарынан жаңбыр жауа ма? Жауабы: Жоқ, себебі, ортасында түн бар. 21. Дәптер. Мен оқушылардың дәптерін жинадым. Роза – оқушы. Мен оған кез келген дәптерді бере алам ба? Жауабы: Жоқ, себебі, оған өз дәптері ғана керек. пайдаланған әдебиеттер: Касымова Г.М. «Игровая терапия навыков общения детей дошкольного возраста с речевым недоазвитием». Алматы, 2010. Қалиева Ж.С. «Ойындар, сценарийлар, сайыстар». Қостанай, «Центрально-Азиатское книжное издательство», 2008. Сағындықов Е. «Ұлттық ойындарды оқу-тәрбие ісінде пайдалану». Алматы: «Рауан», 1993. Кәмәлашұлы Б. «Қазақ халқының дәстүрлі той-мереке, сауық-сайран, ұлттық ойын, тамашалары». Алматы: «Өнер», 2005. Тайсюганова Г., Рахмет З. «Қазақ тілі. Қызықты грамматика». Алматы: «Кітап», 2007. жүктеу/скачать 496,57 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||