Жылқының пайдасы
Жылқы малын қазақ халқы қадірлер қастерлейді, басқа малға қарағанда ерекше бағалайды. Мінсе – көлігі, жесе – тамағы, қымызы – сусыны, терісі – киімі.
Жылқы етінің өзге малдың етінен күштілігі туралы толып жатқан кеңестер бар.Мысалы, суық жерде тұрса да, жылқының сорпасы қатпайды. Жылқының майы да суыққа тоңазымайды. Жылқының еті сіңімді болады.
Жылқының қымызы өкпе ауруының мың да бір емі. Күшті сүт күшті малдан ғана шығады. Жылқы терісінің иісі шыққан жерге жылан жоламайды. Далаға қонған адам жылан келмесін десе, атының ер-тұрманын айнала жайып тастайды. Жылан шаққан адамға аттың терісін қайнатып ішкізсе, ем болады екен. Жылқы лай суды да, сасыған суды да ішпейді. Шөптің асылын теріп жейді. Сондықтан жылқының еті мен оның сорпасына құрт езіп ішкен жылқышы қатты аязда да тоңбайды.
(117 сөз)
Ғаламдық мәселелер
Адамзат қоғамы дамуына айрықша оқиғаларға толы болған XX ғасыр шиеленіскен, шешімі кезек күттірмейтін ғаламдық мәселелермен де әйгілі болды. Ғалым В.П.Максаковскийдің анықтамасы бойынша, ғаламдық мәселелер деп, бүкіл дүние жүзін, бүкіл адамзатты қамтитын, оның қазіргісі мен болашағына қауіп төндіретін және өзінің шешілуіне бірігіп күш жұмсауды, барлық мемлекеттер мен халықтардың біріккен әрекетін талап ететін мәселелерді атайды.
Ғаламдық мәселелер сипаты жағынан әр түрлі болады, олардың негізгілердің қатарында бейбітшілікпен қарусыздану, экологиялық, энергетика және шикізат мәселелерін, демографиялық және азық-түлік мәселелерін атауға болады.Ғаламдық мәселелер бұл аталғандармен шектелмейді, іс жүзінде олардың саны әлдеқайда көп.Мысалы, қазіргі кезде ғарышты бейбіт мақсатта игеру үшін дамушы елдердің артта қалушылығын жою, қатерлі аурулардың таралмауы жоғарыда аталғандардан ешбір кем түспейді. Ғаламдық мәселелердің пайда болуына, олардың одан әрі шиеленісуіне көптеген факторлар әсер етеді және олар бірімен-бірі өзара тығыз байланысты.
(118 сөз)
Киіз үй
Киіз үй – Орталық және Орта Азия көшпенділерінің көшіп-қонуға ыңғайлы негізгі баспанасы.Киіз үй туралы мәліметтер 7 ғасырдан бастап кездеседі. Киіз басу белгілі бір еңбек кәсібі болған. Оны сол заманда тасқа түсірілген суреттерден айқын байқауға болады.
Киіз үй негізгі төрт бөлшектен құралады. Ол- кереге, уық, есік, шаңырақ. Бұлардың бәрі талдан, теректен жасалады. Киіз үйді шебер үйші жасайды.Олар талды Еділ, Жайық, Сырдария өзендерінің бойынан алады. Сөйтіп, көктемнен күздің аяғына дейін дайындайды, себебі оларды жасау күрделі әрі ұзақ.
Қазақтың өмірінде шаңырақтың маңызы зор. Ол атадан балаға мұра ретінде қалып отырған. Сондықтан шаңырақ арқылы ұрпақтан-ұрпаққа ата-бабалар рухы, күші жалғасады.
Киіз үйдің басқа бөлшектері тозса, оларды жаңартады, ал шаңырақты сақтайды. Ошақ түтінінен ол қараяды, сондықтан оны «қара шаңырақ» дейді.
(119 сөз)
Достарыңызбен бөлісу: |
