Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі «Talap» коммерциялық емес акционерлiк қоғамы абиева г. С., Молдаш ы.Ә., Мауленова б. Т

150
ортасына қатысты шоғырланбалы орналасқан, көлденең белгілі бір қадаммен 
бойлық етіп оралады және спираль қалыптастырады. 
 
Сурет 109 - Металлполимерлік құбырлар 
Оқшаулаудың келесідей түрлері болуы мүмкін: сылақ, құбырлар 
сыртына мастика ретінде салынады; тығыздалған немесе жай салынған 
оқшаулау, белтілі бір каркас ішіне; оралған, лентамен, матамен т. б.; сақина 
тәрізді, қатты қабық, сегмент түрінде; құбыр сыртына құйып жасалған 
оқшаулау (Сур. 110). 
Сурет 110-Сыртқы қабат ультракүлгін сәуле өткізбейтін үлкен 
тығызтықтағы құбыр 
Оқшаулауға қолданылатын жадығаттардың пайдалы әсер ету 
коэффициенті (П.Ә.К.) 0,75-тен кем болмауы қажет. Жылутасымалдағышты 
беретін және қайтатын құбырлар оқшауланғаннан кейін олардың сырты 
белгілі бір түспен боялады. 
 
2.2.7. Жылыту жүйелерінің жабдықтары 
 
Кеңейту ыдысы (бак) — жүйеден судың артық мөлшерін қабылдау 
үшін, сондай-ақ жүйеден оның ықтимал ағып кетуін өтеу, берілген 
гидравликалық қысымды ұстап тұру, жүйеден артық суды ағызу үшін және 
РЕ - RT құбыр 
Адгезиялық қабат 
Алюминий қабаты 
Адгезия қабаты 

151
кейбір жағдайларда ауаны шығару үшін белгілі бір су қорын жасау үшін 
қызмет ететін сыйымдылық.
Кеңейту ыдысы бір ғимараттың оқшауланған жылу жүйесінде және 
жылу қуаты 6 МВт-тан аспайтын бірнеше ғимараттың жылу жүйесінде 
қолданылады, бұл кезде тарату жылу құбырларындағы судың ағуы жылу 
станциясындағы қоректік сорғылардың тұрақты әсерін тудырмайды. Кеңейту 
ыдысы ашық болуы мүмкін, атмосферамен байланысады және жабық, газ 
"жастығының"ауыспалы артық қысымында болады (Сур. 111) 
Кеңейту ыдысы стандартты мөлшерде, цилиндрлік немесе тікбұрышты, 
қалыңдығы 3-4 мм табақ болаттан жасалған. Жүйенің қалыпты жұмыс істеуі 
үшін кеңейту ыдысына құбырлар қосылады: диаметрі 25-32 мм кеңейту, 
резервуарды жүйенің жоғарғы нүктесімен жалғау; диаметрі 20-25 мм 
айналым, ыдыстың түбіне жалғанады және ыдыстағы судың айналымына 
арналған, бұл оны қатып қалудан сақтайды; жүйесін толтыру дәрежесін 
анықтау үшін кеңейткіш ыдыстан қазандықтағы раковинаға тартылатын және 
ыдыс түбінен 250 мм биіктікте қосылатын диаметрі 20 мм бақылау (сигнал); 
ыдыстың жоғарғы жағынан 100 мм қашықтықта қосылатын ыдыстан артық 
суды бұру үшін диаметрі 32-50 мм құю орнатылады. 
Құбырлар, сыйымдылығы 100— ден 500 л — ге дейінгі ыдыстар үшін 
диаметрі 20-32 мм; сыйымдылығы 4000 л-ге дейін диаметрі 25-50 мм 
қолданылады. Суық бөлмеде, мысалы, шатырда орнатылған кеңейту 
ыдыстары жылу оқшаулағыш мастикамен оқшауланған. 
Гравитациялық су жылыту жүйелеріндегі ашық кеңейту ыдысы негізгі 
көтергішке қосылады. Жылыту сорғы жүйесінде кеңейту және 
циркуляциялық құбырлар бак арқылы судың сенімді айналымын қамтамасыз 
ету үшін осы құбырлардың қосылу нүктелері арасында кемінде 2 м 
қашықтықта сорғының сору келте құбырына жақын жалпы кері магистральға 
қосылады. Ыдыстың пайдалы көлемі жылыту құрылғыларының түріне 
байланысты: секциялық радиаторларды қолданған кезде максималды және 
конвекторларды қолданған кезде минималды. 
Жабық кеңейту ыдысы сорғының алдына қосылады, бірақ жылу 
жүйесінің жоғарғы нүктесінде болуы міндетті емес. Көбінесе ол қазандықтың 
жанында орнатылады, ал толып кету және бақылау құбырларын орнатудың 
қажеті жоқ, ыдысты оқшаулайды. Сонымен қатар, бұл жағдайда ыдыстағы 
суды жылытуға және салқындатқышты ауа оттегімен қанықтыруға жылу 
жұмсаудың қажеті жоқ. 

152
а
-А16В041; б - А16В042;
 
в
- А16В043; 1-бак корпусы; 2-қалқымалы 
реле; 3-түсіру штуцері; 4-люк 
Сурет 111- Кеңейту бактары 
Жабық кеңейту ыдысы-бұл жылу жүйесінің жылу құбырларымен 
байланысатын серпімді баллон (әдетте бутил резеңке) бекітілген 
герметикалық болат ыдыс. Судың температурасы жоғарылаған кезде жылу 
жүйесіндегі оның көлемінің ұлғаюы цилиндрмен қабылданады, ол мөлшері 

153
ұлғая отырып, оны мен ыдыстың ішкі қабырғалары арасындағы алшақтықта 
үнемі болатын ауаның бір бөлігін ығыстырады. Су температурасы және 
баллон көлемі төмендеген кезде жылу жүйесіндегі судың тұрақты қысымын 
ұстап тұру үшін қажетті ауа мөлшері арнайы құрылғымен немесе 
компрессормен беріледі.
Орталық жылыту сорғы жүйелерінде кеңейту ыдысы жүйеден ауаны 
шығаруды толық көлемде қамтамасыз ете алмайды, бұл жылу 
тасымалдағыштың циркуляциясының бұзылуына және болат құбырлар мен 
аспаптардың тез тотығуына алып келеді. 
Ауа оны жылу тасымалдағышпен толтырған кезде жүйеге түседі, 
сондай-ақ пайдалану процесінде сумен енгізіледі. Еркін күйге ауысатын 
еріген ауаның мөлшері жүйедегі жылу тасымалдағыштың температурасы мен 
қысымына байланысты. Ауа шығарылған деаэрацияланған суда жылыту 
жүйелерін пайдалану газ тығындарының пайда болу қаупін жоймайды, 
өйткені содан кейін окалинге айналатын темір II гидроксидінің пайда 
болуымен химиялық реакцияның нәтижесінде сутегі бөлінеді. Сондықтан 
жылыту жүйелерінде ауа жинағыштарды орнату қажет.
Судың жылдамдығы төмен гравитациялық жылыту жүйелерінде 
беруші магистраль, ауаны шығару үшін, кеңейту ыдысына қарай көтеріңкі 
етіп салынады. Ыстық су беруші құбырлар бағандарға, ал қайтулар — 
құрылғыларға жалғанады. Жоғарғы өткізуі бар жылыту сорғы жүйелерінде 
ауа ең алыс бағандарда орнатылған ауа жинағыштар арқылы шығарылады. 
Жеткізу магистралі қашықтағы бағанға көтеріңгі етіп салынады, соған 
байланысты ауа мен судың қозғалыс бағыттары сәйкес келіп ауа толығымен 
жойылады. Төменгі өткізуі арқылы жүйенің жоғарғы бөлігінде орналасқан 
жылыту құрылғыларында жиналған ауа атмосфераға мезгіл-мезгілімен 
қолмен және автоматты ауа крандарының көмегімен немесе 
орталықтандырылған арнайы ауа құбыры арқылы шығарылады. 
Ағынды
 
көлденең
 
ауа
 
жинағыш
жүйеден ауаны толығымен шығаруды 
қамтамасыз етеді (Сур.112). Ауа жинағыштың диаметрі магистральдық 
құбырдың диаметрінен едәуір үлкен, бұл ондағы су жылдамдығының күрт 
төмендеуіне әкеледі (0,1 м/с-тан аз).
Бұл жағдайда ауа көпіршіктері пайда болып ауа жинағыштың жоғарғы 
бөлігінде жиналады, сол жерден ауа өткізгіш құбыр арқылы ол шұраны 
қолмен ашқан кезде мезгіл-мезгілімен жойылады. Мұндай ауа жинағыштар 
оларға қызмет көрсетуге болатын жерлерде орнатылады. Автоматты ауа 
өткізгіші бар ағынды ауа жинағышы пайдалануға ыңғайлы.
Ауа және газ шығаруды қамтамасыз ету үшін магистральдық жылу 
құбырлары еңістермен төселеді. Егер диаметрі 50 мм-ден асатын 
магистральдық жылу құбырларындағы су қозғалысының жылдамдығы 0,25 
м/с-тан асатын болса, онда оларды еңіссіз төсеуге жол беріледі.
Бу жылыту жүйелерінде ауа, будан ауыр болғандықтан конденсат 
түтіктерінің төменгі бөлігінде жиналып, олардан немесе конденсат 
жинағыштан ауа түтіктері арқылы шығарылады. 

154
1-магистраль; 2-ауа жинағыш; 3-ауа бұрғыш; 4-бекіту краны; 5-қол ауа 
шығару краны 
Сурет 112- Ағынды ауа жинағыш 
Жылыту қазандықтарында жылыту жүйелерінде қолданылатын бекіту 
және реттеуші арматурадан басқа арнайы: иінтірексіз толық көтергіш жүк 
клапандары (КПС-0,7) және қазандықтарды жоғары қысымнан қорғайтын 
ілмек құрылғылары, редукциялық клапандары қолданылады. Арматураның 
басым бөлігі қазандықтардың жұмыс режиміне байланысты автоматты түрде 
реттеледі. Ол үшін қазандықтар бақылау- өлшеу спаптарымен: манометр, 
термометр, электр техникалық құрылғылдары, автоматтандыру және сигнал 
беру құралдарымен жабдықталады. 

жүктеу/скачать 12,6 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: