Ќазаќстан Республикасыныѕ Білім жјне єылым министірлігі
жүктеу/скачать 1,38 Mb.
|
Isaeva.Etnoped-2012
- Бұл бет үшін навигация:
- 25-лекция. Тақырыбы: Жоғары руханилылықты, мінез құлықтық сапаларды қалыптастыруда құранның тәрбиелік ролі. Жоспары
- Лекция мақсаты
- И м а н д ы а д а м
- Тура биде туған жоқ, туысты биде иман жоқ”
| Бақылау сұрақтары:
1.Халықтық астрономиялық аңыздар мен ырымдардың ақыл-ой тәрбиесіндегі ролі. 2.Тіршіліктің төрт тірегін қастерлеу- дегенді қалай түсінесіз? 3.Қазақ календарының шығу тарихы. (ай, күн, жыл аттары). 25-лекция. Тақырыбы: Жоғары руханилылықты, мінез құлықтық сапаларды қалыптастыруда құранның тәрбиелік ролі. Жоспары: 1.Имандылықтың мәні салауаттық. 2.Пайғамбардың хадистері, пайғамдардың өмірінен үлгілер. Лекция мақсаты: Пайғамбар хадистері, имандылық, руханилылық, мінез–құлықтық, сапалар туралы түсініктерін кеңейту. Лекция мәтіні (қысқаша): Қазақ халқының ұлттық тәрбиесіндегі имандылық, қайырымдылық дәстүрлерінің маңызы өте зор. И м а н – арабша сенім деген ұғымды білдіреді. Діне сенуге байланысты бұл ұғым халық арасында әдептіліктің, яғни адамгершіліктің мәнін беретін ұғыммен ұштасып, әлеуметтік әдептілікті көрсететін мәнге ие болды. Өмір заңдылықтарына айқын сеніммен қарап, адамгершілік рәсімдері мен уәждерін, міндеттері мен мақсаттарын бұлжытпай орындайтын ақ нитті, адал жүректі, көпшіл адамды – иманды адам дейміз. И м а н д ы а д а м – айналасындағыларға және бүкіл адамзатқа тек жақсылық ойлайды, оларға мейір-шапағатын төгіп, жанашырлық, қамқорлық жасауға әзір тұрады, әркімге әдеппен, ізетпен, инабатпен қарайды. Сондықтан да иманды адамды бет бейнесін танып, халық он иман жүзді адам дейді. “Тура биде туған жоқ, туысты биде иман жоқ” деп, халық иманды адамның әділетті, шыншыл болатынын уағыздайды. Халқымыздың қонақжайлылығы, кең пейілдігі, көпшілдігі, дос көңілділігі -- әлеуметтік имандылықтың белгісі. Имандылық дәстүрін қастерлей біліп, иманды адам болу – кісілік борыш. Иманы кәміл адам м е й і р і м д і болады. Мейірімділік – адам бойындағы қасиетті сезі. Ат мейірімі, әке мейірімі, ана мейірімі, отбасындағы адамдардың бір – біріне деген мейір – шапағаты -- әдептік әсем құбылыс, түйсікті баурап алатын түсінік, ұлағатты ұғым, адамгершіліктің асқар шыңы. Мейірім адамның мерейі үстем болу үшін, ол ойлаған жақсылық, әсерленген әдептілік, жақсы көрген адамдарының Жан саулығы мен ден саулығы он қуанышқа бөлеуі тиіс. Халқымыз ұрпағын м е й і р і м д і л і к к е тәрбиелеп, қатыгездіктен қашып, қаталдықтан сақтандырып отырған. Еліміз ер – азаматтарын мейірімді болса екен деген ниетпен Мейірман, Мейіржан, Мейірбек деген аттармен атап, жастарды үнемі мейірімділікке баураған. “Көпті жамандаған көмусіз қалады” деп, халқымыз мейірлі болу -- өз халқын сүю, бірлікшіл болу екенін уағыздайды. Бұл жайында біз жоғарыда толық айтып өттік (“Қайырымдылық пен мейірімділік” тақырыпшасынан қара). М е й і р і м д і л і к р ә с і м д е р і бата беру, байғазыбру, базарлық беру, көңіл сұрау, көңіл айту, жұбату т.б. жөн – жоралғылар арқылы іске асырылады. Ал мейірімділіктің іс жүзінде бір көрінісі – қ а й ы р ы м д ы л ы қ. Қайырымдылық – мүдделі, кіріптар, көмекке құштар адамдарға, табиғатқа, жан – жануарларға іс – жүзінде жақсылық жасау. Табиғатты қорғау, тал тігу, гүл өсіру, жер суару, құстарға қамқорлық жасау, аңдарды аялау – қайырымдылықтың қалыптасқан халықтық үрдісі, оны орындай білу – парыз. Ол үшін әрбір адам өзінің қайырымдылық борыштарын терең сезініп, тебірене іс – қимыл жасауға міндетті. Қазақ халқының меймандостық дәстүріндегі имандылық әдебі, меймандостық дәстүрінің кісілікке, адамгершілікке сену, оған құрметпен қарау, кісіліктің – адамгершіліктің тәрбиесінің көркем көрінісі, тәлімді тәжірибенің жемісі екендігін көрсетеді. Кісі күту рәсімі кезінде адам арын ардақтау, намысқа тырысып, “нағыз адамгершілік” қарым – қатынас жасау, кемшілік үшін ұялу, ұялудың инабаттылық реңін көрсету, күтілген кісінің өнегелі сөзін тыңдай біліп, толғану, өнегелі кісіден үлгі - өнеге алу, қонқтың немесе мейманның алдында әдептілік, сабырлылық, көргенділік көрсету т.б. психологиялық құбылыстарды басынан кешіріп, “қонақ аз отырып, көп сынайды” деген сынақтан мүдірмей өтіп, өмірдің осы бір сәтті де, тәтті кезеңінен кісі психологиялық сабақ алады. жүктеу/скачать 1,38 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|