Зекен Али 8 тақырып бойынша тапсырма:
1. Тақырып бойынша дәптерге глоссарий құрастырыңыз және негізгі ұғымдардың анықтамасын біліңіз.
Қазақстан Республикасының Үкіметі-мемлекеттің жоғары алқалы атқарушы органы болып табылады.
Басқару аппараты-бөлімшелердің қызметін үйлестіруге құқығы бар органдар, бөлімшелер мен қызметтер.
Мемлекеттік орган-бұл мемлекеттік аппараттың заңды түрде құрылған, ұйымдастырушылық және экономикалық оқшауланған бөлігі. Мемлекеттік органға белгілі бір экономикалық және қаржылық тәуелсіздік, өз құзыреті мен билігінің болуы тән. Мемлекеттік органдар әртүрлі болады: - билік тармағына жататын-заң шығарушы, атқарушы және сот органдарына; - қалыптастыру тәсілі бойынша - өкілді және құрылған, өкілді органдарға; - тұрақты және Уақытша; - жалпы немесе арнайы құзыретті органдарға және т. б.
Мемлекеттік аппарат-мемлекет функцияларын жүзеге асыратын мемлекеттік органдардың жиынтығы.
Сот-істердің қылмыстық, азаматтық, әкімшілік және өзге де санаттарын заңда белгіленген тәртіппен қарау және шешу жолымен сот төрелігін жүзеге асыратын мемлекеттік орган болып табылады. Қазақстанда сот сот төрелігін жүзеге асыруға өкілеттігі бар жалғыз орган болып табылады.
Министрлік-мемлекеттік саясатты жүргізетін және белгіленген қызмет саласына басшылықты жүзеге асыратын, сондай-ақ осы саладағы басқа да атқарушы билік органдарының қызметін үйлестіретін атқарушы орган болып табылады.
2. Дәрісті мұқият тыңдап, дәріс материалдарын оқып, Конституцияның, қажетті конституциялық заңдар мен заңдардың мазмұнымен танысып, келесі кестені толтырып, оқытушыға тексеруге жіберіңіз. Кесте. ҚР Мемлекеттік органдарды ұйымдастыру және олардың қызметінің принциптері.
Қағидаттар
Қағидатының қысқаша мазмұны
ҚР Конституциясынан, Конституциялық заңдардан, ҚР Заңдарынан үзінділер
Егемендік мемлекеттің сыртқы саясатта толық тәуелсіз болуы және елдің ішкі саясатында мемлекеттік биліктің бәрінен жоғары тұруы. Қазіргі кезде мемлекеттік биліктің үстемдігі мен тәуелсіздігі егемендіктің саяси құқықтық мәнін білдіреді және ішкі-сыртқы саясатта көрініс табады. Бұл үстемдік мемлекеттік органдарда қоғамдық тәртіп орнатуға және құқық тәртіптерін сақтауға қабілеттілігінен, лауазым иелері мен лауазымы жоқ адамдардың тең құқықтарын қамтамасыз етіп, бірдей міндеттер жүктеуінен көрінеді. Сыртқы саясатта әр мемлекет өзге мемлекеттің егемендігін ескермей тұра алмайды. Сондықтан егемендік пен тәуелсіздікті өзара құрметтеу принциптері халықаралық қатынастар мен халықаралық құқықтағы негізгі мәселе болып табылады. Оның басты шарты - тәуелсіз мемлекеттердің әлеуметтік-саяси жағдайының ерекшеліктеріне, халық саны мен аумағының көлеміне және т.б. жағдайларына қарамастан, бір-бірімен тең дәрежеде қарым-қатынастар жасасып, араласуы.
3-бап
1. Мемлекеттік биліктің бірден-бір бастауы - халық.
2. Халық билікті тікелей республикалық референдум және еркін сайлау арқылы жүзеге асырады, сондай-ақ өз билігін жүзеге асыруды мемлекеттік органдарға береді.
3. Қазақстан Республикасында билікті ешкім де иемденіп кете алмайды. Билікті иемденіп кетушілік заң бойынша қудаланады.
Халық пен мемлекет атынан билік жүргізуге Республика Президентінің, сондай-ақ өзінің конституциялық өкілеттігі шегінде Парламенттің құқығы бар. Республика Үкіметі мен өзге де мемлекеттік органдар мемлекет атынан оларға берілген өкілеттіктері шегінде ғана билік жүргізеді.
4. Республикада мемлекеттік билік біртұтас, ол Конституция мен заңдар негізінде заң шығарушы, атқарушы және сот тармақтарына бөліну, олардың тежемелік әрі тепе-теңдік жүйесін пайдалану арқылы, өзара іс-қимыл жасау принципіне сәйкес жүзеге асырылады.
Мемлекеттік органдар жүйесінің бірлігі қағидаты
Қазақстан Республикасының 1995 жылы 30 тамызда қабылданған жаңа Ата Заңы еліміздің тәуелсіз, демократиялық, құқықтық, зайырлы және егеменді мемлекет белгілерін бекітіп айқындап берді. Өз дамуын кеңейте түскен мемлекетте ерекше орын алатын орган жүйесі болып мемлекеттік аппарат табылады. Конституцияда мемлекеттік аппарат тармақтарының әрқайсысына кең өкілеттік берілген. Қарастырып отырған курстық жұмыстың тақырыбы «Қазақстан Республикасының мемлекеттік аппараты» деп аталады. Курстық жұмыстың мақсаты – мемлекеттік аппарат ұғымы, нысандары, құрылымы, қағидалары туралы нақты әрі толық мазмұнын ашып беру. Мемлекеттік аппарат мемлекеттік органдардың жүйесін өзімен байланыстырады және мемлекет алдындағы мақсаттар мен міндеттерді жүзеге асыру арқылы өз қызметін айқын көрсетеді. Қандай да болмасын мемлекеттің ең негізгі құрамды элементі – бұл аппарат болып табылады
4-бап. Мемлекеттік қызметтің негізгі қағидаттары
1. Қазақстан Республикасында мемлекеттік қызмет:
1) заңдылық;
2) қазақстандық патриотизм;
3) мемлекеттiк биліктің заң шығарушылық, атқарушылық және сот тармақтарына бөлiнуiне қарамастан, мемлекеттiк қызмет жүйесiнiң бiртұтастығы;
4) азаматтар құқықтарының, бостандықтарының және заңды мүдделерiнiң мемлекет мүдделерi алдындағы басымдығы;
5) мемлекеттік органдар қызметіндегі тиімділік, нәтижелілік, ашықтық;
6) азаматтардың мемлекеттiк қызметке қол жеткiзуге тең құқығы;
7) азаматтардың мемлекеттiк қызметке кiруiнiң ерiктiлiгi;
8) мемлекеттiк қызметшiлердiң кәсiбилiгi;
9) меритократия – мемлекеттік қызметшінің жеке сіңірген еңбектері мен жетістіктерін мойындау, оны қабілеттері мен кәсіби даярлығына сәйкес мемлекеттік қызмет бабында ілгерілету;
10) жоғары тұрған мемлекеттiк органдар мен лауазымды адамдар өз өкiлеттiктерi шегiнде қабылдаған шешiмдердi орындаудың бағынысты мемлекеттiк қызметшiлер мен төмен тұрған мемлекеттiк органдардың мемлекеттік қызметшілерi үшiн мiндеттiлiгi;
11) мемлекеттiк қызметшiлердiң бақылауда болуы және есептiлiгi;
12) мемлекеттiк қызметшiлердiң лауазымдық мiндеттерiн орындамағаны не тиiсiнше орындамағаны және өздерiнiң лауазымдық өкiлеттiктерiн асыра пайдаланғаны үшiн жеке жауаптылығы;
13) әдептілік;
14) құқық бұзушылықтарға төзбеушілік;
15) мемлекеттiк құпияларды немесе заңмен қорғалатын өзге де құпияны құрайтын қызметтi қоспағанда, қоғамдық пiкiр мен жариялылықты ескеру;
16) мемлекеттiк қызметшiлердiң құқықтық және әлеуметтiк қорғалуы;
17) мәнi бiрдей жұмыстарды орындағаны үшiн еңбекақыны тең төлеу;
18) мемлекеттiк қызметшiлердi лауазымдық мiндеттерiн үлгілі атқарғаны, мінсіз мемлекеттік қызметі, ерекше маңызды және күрделi тапсырмаларды орындағаны үшiн көтермелеу;
19) мемлекеттік қызметшілерді оқытудың және қажетті құзыреттерін дамытудың үзіліссіз болуы;
20) мемлекеттік қызметшілерді даярлаудың, қайта даярлаудың және олардың біліктілігін арттырудың практикалық бағдарлануы қағидаттарына негізделеді.
2. Мемлекеттiк органдарда саяси партиялардың ұйымдарын құруға жол берiлмейдi. Мемлекеттiк қызметшiлер лауазымдық өкілеттіктерiн атқару кезінде Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарын басшылыққа алады және саяси партиялардың, қоғамдық бiрлестiктер мен олардың органдарының шешiмдерiне байланысты болмайды.
ҚР мемлекеттік билік органдары мен ҚР жергілікті мемлекеттік билік органдары арасында іс жүргізу мен өкілеттіктердің аражігін ажырату қағидаты.
Қазақстан Республикасы Конституциясының 44-бабының 3) тармақшасына, "Қазақстан Республикасының Президенті туралы" 1995 жылғы 26 желтоқсандағы Қазақстан Республикасы Конституциялық заңының 10-бабының 14) тармақшасына сәйкес Қазақстан Республикасының жинақы және тиімді атқарушы билігін құруға, мемлекеттік басқару жүйесін реттеу мен оның тиімділігін арттыруға бағытталған мемлекеттік басқару деңгейлері арасындағы өкілеттіктердің аражігін ажырату мақсатында және біртұтас мемлекеттік құрылыс қағидаттарына негіздей отырып ҚАУЛЫ ЕТЕМІН:
1. Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік басқару деңгейлері арасындағы функциялар мен өкілеттіктердің аражігін ажыратуға, орталық және жергілікті атқарушы органдардың дербестігі мен жауапкершілігін арттыруға негізделген мемлекеттік басқарудың мынадай қағидаттары айқындалсын:
1) атқарушы органдар жүйесін басқаратын және олардың қызметіне басшылық етуді жүзеге асыратын орган ретінде Қазақстан Республикасының Үкіметіне мынадай негізгі бағыттар бойынша:
мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық саясатының, оның қорғаныс қабілетінің, қауіпсіздігінің, қоғамдық тәртіпті қамтамасыз етуінің негізгі бағыттарын әзірлеу және олардың жүзеге асырылуын ұйымдастыру;
мемлекеттік меншікті басқаруды ұйымдастыру;
мемлекеттің сыртқы саясатын жүргізу жөніндегі шараларды тұжырымдау;
мемлекеттік валюталық, қаржылық және материалдық ресурстарды құру мен пайдалану кезінде заңдылықтың сақталуын бақылауды қамтамасыз ету;
еңбекақы төлеу, азаматтардың әлеуметтік қорғалуы, мемлекеттік әлеуметтік қамсыздандыру және әлеуметтік сақтандыру жүйесі мен шарттарын қалыптастыру;
құқықтық саясаттың іске асырылуын қамтамасыз ету; азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын сақтау және қорғау, заңдылық пен құқықтық тәртіпті, Қазақстан Республикасының қауіпсіздігі мен қорғаныс қабілеттілігін, Қазақстан Республикасы мемлекеттік шекараларының аумақтық біртұтастығы мен қорғалуын қамтамасыз ету шараларын әзірлеу және іске асыру;
Сайлау принципі
Сайлаудың жариялылығы принципі — демократиялық принциптердің бірі, ол сайлауды ұйымдастыру мен өткізудің ашықтығы мен жариялылығын, сайлаудың барша процесін бұқаралық ақпарат құралдарының жан-жақты көрсетуімен қамтамасыз өтіледі. Сайлау органдарының шешімдері баспасөзде жарияланады, радио-теледидар арқылы хабарланады. Сайлаушылар депутаттыққа кандидаттар туралы, сондай-ақ сайлау процесі туралы ақпараттар алуға хақылы.
