Қазақстан Республикасының Оқу-ағарту министрлігі Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы

28 
Қазақ тілін функционалдық-коммуникативтік және қатысымдық-
танымдық тұрғыдан оқыту тілдің қоғамдағы маңызды қызметі мен рөлін 
саналы түрде түсінуге, тілдің табиғатын ғылыми таным тұрғысынан түсініп 
меңгеруге, 
коммуникактивтіктілдесім 
әрекетіндегі 
тіл 
бірліктерінің 
функционалдық қасиеттерін саналылықпен қолдануға, әрбір тіл бірлігінің ішкі 
мағыналық иірімдерін түсініп қолдануға дағдыландырады. 
Қазақ тілі мен әдебиетін пән ретінде оқытуда білім алушылардың ұлттық 
дүниетанымын кеңейтетін, шығармашылық ойлауға төселдіретін, айналадағы 
адамдармен дұрыс қарым-қатынас жасауды үйрететін, оны тұлға ретінде 
әлеуметтендіруге мүмкіндік беретін қазақ тілінің танымдық, қатысымдық және 
кумулятивтік қызметтерін меңгерту, білім алушылардың шығармашылықпен 
жұмыс істеу және сын тұрғысынан ойлау дағдыларын дамыту басты нысана 
болып табылады. 
«Қазақ тілі» пәнін оқу арқылы білім алушылар
:

Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі ретіндегі мәртебесіне 
лайықты қазақ тілінің қоғамдық-әлеуметтік қызметін танып-біледі; 

қазақ тілінде тыңдалым, оқылым, жазылым, айтылым коммуникативтік 
дағдыларын жағдаятқа сай дұрыс қолдана білуді үйренеді; 

өзінің ойын ауызша және жазбаша формада сауатты құрауға, ойын 
сыртқа ауызша және жазбаша шығаруға әдеби тілдің нормаларын саналылықпен 
қолдана отырып, сөйлеу барысында тіл табысу тәсілдерін меңгеруге ұмтылады;

қазақ әдеби тілінің фонетикалық, орфографиялық, орфоэпиялық, 
лексикалық, морфологиялық, грамматикалық, стильдік, пунктуациялық 
нормаларын меңгереді;

тіл мен мәдениет арасындағы байланысты түсінеді; 

қазақ тілін ана тілі ретінде меңгеру арқылы білім алушылар алған білімін 
әлемдік мәдениетпен ұштастыра алады; 

адамгершілік құндылықтарды таңдау, оған анализ жасау және бағалау 
дағдыларын қалыптастыра отырып, кез келген жағдайдан шыға білу 
дағдыларына ие болады; 

әңгіме, поэзия, драма, сондай-ақ ғылыми және бұқаралық ақпарат 
құралдары материалдарын (газет-журналдар т.б.) сын тұрғысынан оқи отырып, 
өз түсініктерін дамытады; 

оқу арқылы танымдық дағдыларын арттыра отырып, білім әлеміне жол 
ашады;

қазақ тілі пәнін меңгеру арқылы қоғамдық өмірге араласуға қажетті 
жазылым, айтылым, тыңдалым, оқылым дағдыларын жағдаяттар жүйесі 
негізінде дамытады; 

қазақ тілінде түрлі өмірлік жағдаяттарда еркін қарым-қатынас жасайды, 
өзара пікір алмасады, көзқарастарын білдіреді, өз ойын жүйелі де нақты жеткізе 
алады; 

қазақ тілінде берілген кез келген ақпаратты тиімді қолдана отырып, 
өзіне қажетті мәліметті ала алады; 

29 

түрлі мәтіндерді өздігінен түсініп оқиды, оқығаны бойынша өзіндік 
қорытынды жасап, ауызша және жазбаша сөйлеу дағдылары арқылы тың 
идеяларын өзгелермен еркін бөліседі.
Қазақ тілін оқытудың классикалық тәсілі, негізінен, тілді академиялық 
тұрғыдан оқытуды көздейді. Ол тәсіл қазақ тілінің грамматикалық құрылымын 
тереңдете түсінуіне, жазба тілді дамытудың тұрақты дағдыларын 
қалыптастыруға, сөйтіп, аса жоғары сауаттылықты дамытуға бағытталды. Ал 
коммуникативтік әдіс болса, қолданбалы бағытты ұстанады. Бұл бағыт бойынша 
білім алушылардың ауызекі сөйлеу дағдыларын, ойын айшықты етіп беру 
шеберліктерін қалыптастыру көзделеді. Мұның өзі білім алушыларда қазақ тілін 
жан-жақты танып-білудің жаңа мотивациясын туғызады.
Пән мазмұны білім алушыларға қазіргі қазақ тілін дамыған жүйе ретінде 
танытып, оның құрылымын жай ереже түрінде емес, өмірдің түрлі саласындағы 
атқаратын қызметімен тығыз байланыста меңгертеді. 
Бағдарламада білім алушылардың қазақ тіліне деген құндылық көзқарасын 
қалыптастырып, қазақ тілін қазақ халқының болмысын танытушы ерекше 
феномендік құбылыс ретінде түйсінуге жетелейтін әдіс-тәсілдер жүйесі 
жүйеленіп берілген. Қазақша сауатты сөйлеу мен жазу, пікір алысу, мәтін талдау, 
тыңдай білу мәдениеті негіздерін үйрену, сұхбаттасу әдептерін коммуникативтік 
дағдылармен тығыз бірлікте қалыптастыру – бағдарламаның өзіндік ерекшелігін 
танытады. 
Бағдарламада қамтылған дидактикалық бірліктер – көркем мәтін мен 
көркем емес мәтін негізінде сөйлеу, оқу, жазу, тыңдау дағдыларын тілдік 
бірліктермен тығыз байланыста дамытатын оқу материалдарын қамтиды. Олар 
оқу және әдістемелік міндеттерге сай болуы тиіс. Атап айтқанда, 

жүктеу/скачать 3,26 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: