Ќазаќстан республикасыныњ
жүктеу/скачать 1,98 Mb.
|
касипкерлик
Глоссарий
«Сапа деңгейі» критерийі өнімнің базалық деңгейден бастап (мысалы, азық-түлік өнімдері есебінен физиологиялық қажеттіліктер) алға жылжушы ерекшеліктерімен аяқтай отырып (эстетикалық кажеттіліктер, мысалы, киім, жиһаз және т.б. есебінен сатып алушының белгілі бір критерийге жатқызылуын сипаттайтын қажеттіліктер) қажеттіліктердің кешендік сұранысын қанағаттандыруға деген қабілетін бағалауға мүмкіндік береді. Тауардың «жаңашылдық критерий» деңгейі оның белгілі көрсеткіштерді жақсарту есебінен айқын қажеттіліктерді, сонымен қатар тұтынушы әлі сезініп үлгермеген қажеттіліктер немесе жаңа туындаған қажеттіліктерді, яғни жасырынды (латентті) қажеттіліктерді қанағаттандыру қабілетін анықтайды. «Ақпараттандырылу» критерийі құзіретті тұрғыдан таңдау үшін тауарлардың бәсекелік артықшылықтары туралы ақпаратты алуға деген ұмтылысынан туындаған қажеттіліктерді қанағаттандыруға мүмкіндік береді. «Әлеуметтік мекен-жайлық» критерийін қолдану өнімнің қасиеттерін әлеуметтік топтың немесе адамның дара қажеттіліктерін өтеу қажеттілігін анықтауға бағытталған. «Имидж» критерийі өнім дайындаушының (сатушының, қызмет көрсетушінің) беделін сипаттайды және сапа туралы мәліметтер тапшылық болған жағдайда, функционалды және қаржылық тәуекелді болдырмас үшін жабдықтаушының жоғары беделіне сүйенуге мүмкіндік береді. «Тұтыну бағасы» критерийі сатып алушының материалдық мүмкіндіктеріне сәйкес болатын өнімді сатып алу мен пайдалану қажеттілігін, оның материалдық игіліктерді алуға деген ұмтылысын сипаттайды. Бәсекеқабілеттілікті бағалау кезінде ескерілетін сипаттамалар санына байланысты бірілік және кешенді критерийлер болып бөлінеді. Бәсекеқабілеттіліктің бірлік критерийі бәсекеқабілеттілікті анықтайтын қарапайым сипаттамалардың бірін сипаттайды. Мысал ретінде сату бағасын, приборды автоматтандыру дәрежесін келтіруге болады. Бәсекеқабілеттіліктің кешенді критерийі бәсекеқабілеттілікті анықтайтын сипаттамалар жиынтығынан тұрады. Оның түрлері топтық және жинақталған критерийлер болып табылады. Бәсекеқабілеттіліктің топтық критерийі – бұл қандай да бір жағынан тауардың бәсекеқабілеттілігін анықтайтын сипаттамалар тобынан тұратын кешенді критерийі. Бірлік және топтық критерийлерінің түсініктері біршама шартты. Өйткені бәсекеқабілеттілікті бағалау шарттары мен субъектілері алуан түрлі болуы мүмкін. Кейбір критерийлер бірлік, сонымен қатар топтық критерий ретінде де болуы мүмкін. Мысалы, сату бағасы тұтынушы тұрғысынан – бірлік критерий, ал дайындаушы – кәсіпорын тұрғысынан – топтық болып табылады. Бәсекеқабілеттіліктің жинақталған критерийі – бұл бәсекеқабілеттіліктің кешенді критерийі. Ол бойынша өнім бәсекеқабілеттілігін бағалау нәтижесінде шешім қабылданады. Мысалы, өнімнің бәсекеқабілеттілік деңгейі, тауар рейтингі т.б. Өнім бәсекеқабілеттілігінің деңгейі – бұл өнімнің бәсекелестердің өнімдерімен салыстыру барысында нақты нарықтық жүйенің талаптарын қанағаттандыруға деген қабілетінің сандық сипаттамасы. Бәсекеқабілеттілікті бағалау қағидалары. Бәсекеқабілеттілікті бағалау кезінде белгілі бір бастапқы ережелерге – қағидаларға сүйену керек. Ол қағидаларды ұстану бағалаудың нақтылығын арттыруға, нарық субъектілерінің мүдделерін ескеруге, бағалау процедурасы мазмұнын құрайтын іс-әрекеттер тәртібін бір ізге салуға мүмкіндік береді. Нарықтың белгілі бір субъектісі тұрғысынан бағалау: дайындаушы, сатушы, тұтынушы. Нарық субъектісіне байланысты топтық және бірлік критерийлер номенклатурасы таңдалынады. Тұтынушы тұрғысынан бағалау кезінде оның қажеттіліктерін қанағаттандыру туралы тек салыстырмалы тұтынушылық көрсеткіштер бойынша жүргізуге болады. Оның себебі мұндай әдіс тұтынушыларға түсінікті болады. Нарықтың белгілі бір сегментіне бағытталуы. Техникалық заңнама, нормативті және заңды құжаттардың талаптарына сәйкестік. Ішкі нарыққа арналған отандық тауарлар, ең алдымен техникалық регламенттердің, мемлекеттік стандарттардың, санитарлық ережелер мен нормалардың, сонымен қатар міндетті нормативтері көрсетілген басқа да құжаттардың міндетті талаптарына сай болуы керек. Сәйкестік куәлігі, сәйкестік сертификаты немесе декларациясы болып табылады. Экспортты өнім үшін маңызды шарт тауардың халықаралық стандарттарға (БСУ, КЭК және т.б.), сонымен қатар тауар сатып алушы елдің шетелдік стандарттарына сәйкестігі болып табылады. Тауарды экспортқа шығарушы елдің өнімді өткізу мүмкіндігі оның патентттік тазалығымен анықталады. Сәйкестікті бағалау баламалы нысанда беріледі – «сәйкес» немесе «сәйкес емес». Соңғы жағдайда нарықтық жүйеде тауарды өткізу мүмкіндігі болмайды және оның бәсекеқабілеттілігін бағалау қажеттігі туындамайды. жүктеу/скачать 1,98 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|