КӘСІПКЕРЛІК МӘМІЛЕЛЕРДІ ҰЙЫМДАСТЫРУ
- тақырып:
7.1 КӘСІПКЕРЛІК ҚЫЗМЕТТЕГІ ӘРІПТЕСТІК БАЙЛАНЫСТАР
Кәсіпкер өз қызметін нәтижелі түрде жүзеге асыра алатын, тиімді әріптестік байланыстарды қажет етеді. Сондықтан әрбір кәсіпкер өз қызметін ұйымдастыру және бизнес – жоспарды жасау барысында міндетті түрде қажетті және тиімді әріптестік байланыстарды орнату мүмкіндігін қарастырады. Осы жұмыстың аясында нарықтың қажетті инфрақұрылымын құрайтын, көптеген қызмет көрсететін ұйымдар бар, олардың көмегімен кәсіпкерлер іскерлік қарым-қатынастарды орнатып коммерциялық операцияларды жүргізе алады.
Әріптестік байланыстар негізінде кәсіпкерлер экономикалық тиімділікке қол жеткізу үшін әрбір жеке әріптес – кәсіпкермен өзара қарым – қатынастардың ең тиімді түрін таңдап алуы қажет. Бизнес аясында әріптестік байланыстар іскерлік жобаны жүзеге асыру бойынша кәсіпкерлік іс-әрекеттердің маңызды құраушы элементі ғана емес (нарықтың жүйемен, жалдамалы қызметкерлер ұжымымен, әріптестермен өзара қарым - қатынастар), кәсіпкерлердің коммерциялық қызмет нәтижесінде олардың белгілі бір деңгейде пайда табу мен бірнеше кәсіпкерлер арасындағы мәмілелік жұмыстардың тиімділігінің көрінісі де болып табылады.
Әріптестік байланыстардың келесідей түрлері болады:
♦ кездейсоқ (спонтанды) келісімшарт.
Тұрақты немесе ұзақмерзімді әріптестік байланыстар кәсіпкер нарыққа тауар шығару мен қызмет көрсетуді ұзақ мерзімге жоспарлаған кезде қолданылады. Байланыстың мұндай түрі жасалған келісімшартты қажеттілікке байланысты ұзарту жолымен жүзеге асырылады.
Қысқамерзімді әріптестік байланыстар кәсіпкер тауардың тәжірибелік партиясын нарыққа әкеліп, оның жаңа тауарға деген сұранысын анықтау және өзара келісуші тараптар ретінде шығатын екі кәсіпкер де өзіне жүктелген міндеттерді орындау арқылы, бір-бірінің мүмкіндіктеріне сенімді болған жағдайларда қолданылады.
Кездейсоқ (спонтанды) келісімшарттық әріптестік байланыстар кәсіпкерлер қызметінде әрқашан қосалқы рөл атқарады және қосымша пайда табудың қарапайым түрі болып табылады.
Кәсіпкерлік әріптестік байланыстар келісімшарттар, келісімдер, контрактілер негізінде құрылады және қалыптасады. Олар әріптестердің құқықтары мен міндеттерін, шығындардың орнын толтыру мен пайданы үлестіру тәртібін, әріптестік қызметтің мерзімдерін, оны тоқтату шарттарын және т.б. реттейді. Әрбір кәсіпкер әріптестік байланыстардың ең тиімді түрін іздеуге мүдделі. Бұл тұрғыда жақсы нәтижеге, ынтымақтастықтың әртүрлі ұтымды нұсқаларын салыстыру, талдау арқылы жетуге болады (8-кесте).
8 – кесте – Кәсіпкерлік қызметтің негізгі аялары бойынша әріптестік байланыстардың түрлері
Кәсіпкерлік қызмет аясы
|
Әріптестік байлныстардың нысандары
|
Тауар өндіру мен қызмет көрсету аясы
|
Бірлескен кәсіпкерлік (ішкі және халықаралық)
Өндірістік кооперация
Мердігерлік (қосалқы мердігерлік) өндіріс
Лицензиялау
Контракт бойынша басқару
Жобалық қаржыландыру және т.б.
|
Сауда жүйесі мен тауар сату аясы
|
Бартерлік мәміле
Қарама – қайшы сауда
Қарсылай жеткізу
Коммерциялық триангуляция (сегменттеу)
Сауда мәмілелерінің түрлері (қарапайым, форвардты, спот мәмілесі және т.б.)
Консигнация (сатуға беру) және т.б.
|
|
Достарыңызбен бөлісу: |