КӘСІПКЕРЛІК ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ЖІКТЕМЕСІ
Кәсіпкерлік қызмет алуан түрлі. Кез – келген бизнес қандай да бір дәрежеде ұдайы өндірістік циклдың негізгі фазаларымен – өнімдер мен қызметтерді өндірумен, тауарларды айырбастау және бөлумен, оларды тұтынумен - байланысты болғандықтан кәсіпкерлік қызметтің келесідей түрлерін бөліп көрсетуге болады: өндірістік, коммерциялық, және қаржылық кәсіпкерлік.
Сонымен қатар, соңғы онжылдықта әлемнің барлық экономикалық тұрғыдан дамыған елдерінде кәсіпкерліктің өз бетінше қалыптасқан түрі пайда болды, ол кеңес беруші (консалтинг) кәсіпкерлік.
Жоғарыда аталған кәсіпкерлік түрлерінің әрқайсысы өз кезегінде басқа түрлерге бөлінеді. Кәсікерліктің түрлерін келесі сызба түрінде сипаттауға болады (3 - сурет ). Өндірістік кәсіпкерлікті кәсіпкерліктің жетекші түрі деп атауға болдаы. Мұнда өнім, тауарлар өндіру, жұмыс жасау мен қызмет көрсету жүзеге асырылады,белгілі бір рухани құндылықтар қалыптасады.
Коммерциялық сипаттағы кәсіпкерлік ең алдымен, онда негізі рөлді тауарлы – ақшалай, тауарлы – айырбас операциялары атқаратындығымен сипатталады. Олар коммерциялық кәсіпкерліктің негізгі мазмұнын сипаттайды. Кәсіпкерлік қызметтің бұл түрінің маңыздылығын сатып алу – сату бойынша операциялар мен мәмілелер, жүргізіледі. Мұнда қайтарымдылыққа тез қол жеткізуге болады. Бұл сфера бұрын шектеулі болса, кейінгі кездері ынталы адамдардың арқасында қарқынды түрде әсіресе жеке, дара кәсіпкерлік түрінде дами бастады.
Кәсіпкерлік қызметтің ерекше түрі ретінде оның қаржылық (қаржы - несиелік) түрі болып табылады. Оның қызмет ету саласы – құн айырбасы, айналымы. Қаржылық қызмет өндірістік, коммерциялық салаларға да әсер етеді, бірақ өз бетінше қызмет етуі мүмкін: банктік, сақтандыру және т.б.
сурет – Кәсіпкерлік қызмет түрлері
Соңғы жылдары Қазақстанда кеңес берушілік (консалтинг) кәсіпкерлік сияқты болашағы бар қызмет аясы кеңінен дамуда. Оның көптеген бағыттары бар (3 – суретті қараңыз) және оның біздің елдегі даму деңгейін басқа дамыған елдермен сәйкестендіре отырып, таяу жылдарда консалтинг қарқынды дамитындығын байқауға болады.
Өз бетінше қызмет ете отырып, кәсіпкерлік қызмет түрлері өзара бір- бірімен байланысып, және толықтырып отырады. Ескертетін жағдай, кәсіпкерлік қызметтің барлық түрлерін анықтайтын және күрделі болып табылатын өндірістік кәсіпкерлік басымдылыққа ие болады.
3 – суреттен көрініп тұрғандай, өндірістік кәсіпкерлікке инновациялық, ғылыми – техникалық қызметті, нақты тауарлар өндіру мен қызмет көрсету, оларды өндірістік тұтынуды, сонымен қатар осы жүйедегі ақпараттық қызметті де жатқызуға болады. Өндірістік қызметпен айналысуға бел буған кез – келген кәсіпкер, ең алдымен, қандай нақты тауарларды өндіретіндігін, қандай қызмет түрлерін көрсететіндігін шешіп алуы қажет. Ары қарай, осы кәсіпкер маркетингтік қызметке көңіл бөледі. Тауарға деген қажеттілікті, сұранысты анықтау үшін ол өнімді нақты тұтынушылармен, сауда ұйымдарымен байланысқа түседі. Келіссөздердің соңғы ресми сатысы болып кәсіпкер мен тауардың болашақ тұтынушылары арасындағы келісімшарт болып табылады. Мұндай келісімшарт кәсіпкерлік тәуекелді төмендетуге мүмкіндік береді.
Достарыңызбен бөлісу: |