Кәсіпорын бәсекеқабілеттілігін бағалаудың келесідей әдістері белгілі:
Матрицалық әдіс (Бостондық консалтингтік топпен жасап шығарылған.
Бұл әдістеменің негізінде – тауардың(қызметтің) өмірлік циклын ескере отырып бәсекеқабілеттілігін талдау. Бағалаудың мәні координаталар жүйесі қағидасы бойынша құрастырылған матрицаны талдауда: көлденең – сызықты масштабтағы сату көлемдерінің өсу(қысқару) қарқындары;
тігінен – нарықтағы тауардың(қызметтің) салыстырмалы үлесі. Бәсекеқабілеттілігі жоғары кәсіпорындар ретінде жедел дамып келе жатқан нарықтық жүйеде біршама үлесі бар кәсіпорындар саналады.
Әдістің артықшылықтары: өнім өткізу көлемдері туралы шынайы ақпарат болған жағдайда әдіс бағалаудың жоғары деңгейдегі дәлдігін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Әдістің кемшіліктері: белгілі ортада болып жатқан жағдайдың себептерінен талдауды жүргізуді болғызбайды және басқарушылық шешімдерді жасап шығаруды қиындатады.
Негізгі тәсіл ретінде кәсіпорынның тауарын(қызметін) бағалауға пайдаланатын әдіс.
Бұл әдіс өнімнің бәсекеқабілеттілігі жоғары болған сайын өнім өндірушінің бәсекеқабілеттілігі де жоғары болады дегенге негізделеді. Тауардың(қызметтің) бәсекеқабілеттілігін бағалау көрсеткіші ретінде екі сипаттаманың: баға мен сапаның арақатынасын қолданады. Осы сипаттамалардың оптималды арақатынасы болған жағдайда тауар бәсекеқабілетті болып табылады:
(1)
мұндағы С – тауар сапасының көрсеткіші; Б – тауар бағасының көрсеткіші; Бт – тауар бәсекеқабілеттілігінің көрсеткіші.
Тауардың тұтынушылық құны мен сатып алушының ол үшін төлейтін бағасы арасындағы айырмашылық көп болған сайын, тұтынушы үшін тауар бәсекеқабілеттілігінің деңгейі де жоғары болады.
Әдістің артықшылықтары: ол кәсіпорынның бәсекеқабілеттілігіне әсер ететін ең маңызды факторды – тауардың бәсекеқабілеттілігін ескереді.
Әдістің кемшіліктері: кәсіпорынның бәсекеқабілеттілігі тауар бәсекеқабілеттілігінің сипатына ие болады және басқа да әсер ететін аспектілерді қозғамайды. Сондықтан кәсіпорын жұмысының артықшылықтары мен кемшіліктері туралы шектеулі мағлұмат алуға ғана мүмкіндік береді.
