766-775 ж.- Қашғарияны жаулап алып,шығыстағы шекарасын кеңейтеді.
9 ғ басында – қарлұқтар шығыстағы жауы Ұйғыр қағанатынан жеңілді.
840 ж- Ұйғыр қағанатын қырғыздармен бірігіп жеңді
Қарлұқтардың арабтарға қарсы күресінің екі кезеңі.
712-713 ж- 756 ж Соғды,Шаш,ферғаналықтармен бірігіп жүргізген күрес кезеңі.
Бұл кезең қарлұқтардың билікті өз қолдарына алған кезге дейін созылады
8 ғ 2 жартысынан 9 ғ. аяғына дейін –қарлұқтар жеңіліп отырды.
940 ж- Қашғардың түрік билеушілері Баласағұнды басып алып, Қарлұқ қағанатын талқандайды.
Қарлұқтар шаруашылығы
Оғыз мемлекеті (9 ғ соңы – 11 ғ басы)
Орталығы – Янгикент (Жаңа Гузия)
Жері – Сырдарияның орта және төмеңгі ағысы
Құрамы- Махмұд Қашғаридерегі бойынша- 24 тайпа
Әл-Марвази – 12 тайпа
Қытай деректері- оғыздардың құрамына байандұр,имур,қайлар кірген
Тілі – түрік
Арғы тегі- үнді-еуропалықтар,финн-угорлар «Оғыз» сөзі мағынасы-садақтың оғы, өгіз, уыз
Қоғамдық құрылымы
Халық жиналысы- жылыны бір рет шақырылған
Ел (халық,мемлекет)- тайпалық одақтар
Жабғу- оғыздардың билеушісі
Күл-еркіндер- жабғудың кеңесшілері
Инал- жабғудың мұрагері
Атабектер - иналды тәрбиелеуші
Сюбашы- әскербасы
Қанқаш- ақсүйек-феодалдардың кеңесі
құрылтай
Ұлы құрылтай
Кіші құрылтай
«Боз оқ»
«үш оқ»
«бой», «оба»,көк»
Тайпалық,рулық
бөлімшелер
«ұрықтар»
Жабғу жерін 12 аймаққа бөлді
Саяси жағдайы
965 ж- оғыздар Киев кінәзі Святославпен одақтасып,Хазар қағанатын талқандады
985 ж –оғыздар кінәз Владимирмен одақтасып,булгарларға жорық жасады
10 ғ аяғы - 11 ғ басы- Әли хан кезінде мемлекеттің жағдайы нашарлады
1041 ж- Шахмәлік кезінде күшейді. Хорезмді жаулап алды
11 ғ –қыпшақтар оғыздарды Сырдария,Арал бойынан біржола ығыстырды
«Оғызнамада» Еділ бойындағы печенегтермен болған соғыс туралы : «Итиль өзеңі деген бір өзен бар еді...жағасында Қаратау маңында ұрыс болды,жойқын соғыс болды...»
Оғыздардың шаруашылығы
Мал шаруашылығы
Егін шаруашылығы
Кәсіпшілік пен қолөнер
Әл-Бируни – оғыздардың күз айларында Хорезм шекарасында,ал кейбір бөліктерінің Ұлытай баурайында көшіп жүргенін айтады
Ибн Хаукәл – Түркістан аймағындағы оғыздардың елтірі беретін қойларды көп өсіретінін жазған
Махмуд Қашғари –Сырдарияның орта ағысындағы Қаранқ,Сүткент,Фараб,Сығанақ,Сауран қалалары туралы жазған
Әл-Жахиз : «Түрік қолөнердің барлық түрін өзі істейді,...қару,жебе,ер-тұрман,қорамсақ,найза жасайды»
Әл-Идриси - оғыздар мен қимақтар туралы : «Ондағы шеберлер темірден ғажайып әдемі бұйымдар жасайды» деп жазды.
Оғыздардың шаруашылығы
Жартылай көшпелі және жартылай отырықшы мал шаруашылығы
Егін шаруашылығы
Кәсіпшілік пен қолөнер
Достарыңызбен бөлісу: |