3.Қипчақ дөлитиниң пайтәхтлирини хәритидин көрситиң.
Ханлиқ башқурушниң мәркизи «орда» дәп аталди. Ордиға ханлиқ башқуруштики адәмләр орунлашти. Һәрбий системини башқуруш оң вә соң қанат болуп бөлүнди. Яйиқ дәрияси вадисида Сарайчиқ шәһири болди, һә соң қанат мәркизи Сирдәрия бойидики Сиғанақ шәһири болди.
12 – Билет
1916-жилқи падиша пәрманиға қазақ зиялилириниң көз-қариши.
Қазақ жәмийитидики «ақсүйәк» вә «қарасүйәк» уқумлириниң мәнасини чүшәндүрүп селиштуруң.
Төвәндә берилгән тарихий һөжжәтләргә асаслинип жәдвални толтириң.
№
|
Тарихий һөжәтләр
|
Дәври
|
Вақиә
|
Тарихий әһмийити
|
1
|
Азияни беқиндуруп вә пүткүл Шәриқни өзигә қаратқан Кир скифларға қарши жүрүшкә атланди.
Помпей Торг
|
|
|
|
2
|
Сибир турғунлири һәққидә қанун тәйярлиниши билән бирликтә Сперанский Сибир қирғизлирини башқурушқа алаһидә көңүл бөлди. Бәлгүсиз Сибирь йәрлирини киргүзүш көздә тутулди
Фатеев А.
|
|
|
|
Жаваплири :
1916-жилқи падиша пәрманиға қазақ зиялилириниң көз қариши.
Йәрлик падиша һакимийитиниң һесаватлириға қариғанда, қазақ даласида бири — ишчиларни бәргүси кәлмәйдиған, иккинчиси — буйруқни орунлашқа келишидиған икки партия қурулди. Байлар билән авул старшинилири падиша пәрманини яқлиди.
Ә.Бөкейхан оғли, А.Байтурсын оғли, М.Дулат оғли башлиған қазақниң либерал-демократиялик зиялилири башқа йөнилиш тутти. Улар қазақларни Россия дөлитиниң беқиндилири, Вәтәнниң пәрзәнти дәп саниди. Ахмет Байтурсун оғли: "Қазақ охшаш жут қолиға қурал елип Вәтәнни қоғдашқа лайиқ еди, қатарда йоқ қара ишқа бағлишини камчилиқ дәп һесаплаймиз", — дәп язди. Әлихан Бекейханов, Ахмет Байтурсынов, Миржақип Дулатов өзлири қол қойған уранға: "Бири — барса, елинған жигитләр қазаға, аз учрайду, иккинчиси — "бармаймән" дәп қаршилиқ билдүрсә әлгә бүлгүнчилик келиду» дәп пикир билдүрди.
Миллий-азатлиқ һәрикәткә инқилапчи-демократ зиялиларниң Т.Рысқулов, Т.Бокин, Ә.Майкөтов, С.Сейфуллин, С.Меңдешев, Ә.Жангелдин, Б.Алманов охшаш вәкиллириму қатнашти. Күрәш мабайнида ижтимаий зиддийәтләрни йешиштә һәр хил топларниң бәлгүлүк бир көз қарашлири синақтин өтти.
Достарыңызбен бөлісу: |