Кеңес Одағының өндірістік дамуына Қазақстанның қосқан үлесі. Аграрлық саладағы қайшылықтардың тереңдеуі

Дағдарыстық құбылыстар қарастырылып отырған кезең ішінде сатып алынған ауыл шаруашылығындағы жағдай Болды. Бұл саладағы экономикалық қатынастар антикрестьяндық сипатта болды. XX ғасырдың 60-70-ші жылдары аралығында 1965 жылғы шаруашылық реформасының тұжырымдамасына қарамастан аграрлық секторды басқарудың әкімшілік әдістері күшейе түсті. Ауыл шаруашылығында демократияландыру процесі айтарлықтай құлдырай бастады. Ауыл шаруашылығында сынуды жүзеге асыруға, күрделі салымдарды ұлғайту жолымен оның дамуына динамикалық сипат беруге талпыныс, оның материалдық базасын айтарлықтай дәрежеде нығайтуға ықпал еткенімен, қойылған мақсатқа жете алмаған. Республиканың ауыл шаруашылығына 1971-1989 жылдары 58,2 млрд.рубль, оның ішінде өндірістік мақсаттағы объектілер бойынша — 43 млрд. рубль салынды. Негізгі ауыл шаруашылығы қорлары бір қызметкерге есептегенде үш еседен астам ұлғайды. Жерді мелиорациялау мен химияландыруға үлкен қаражат жұмсалды. Совхоздар мен колхоздар, мысалы, 1976-1977 жылдары 58 мың трактор, 42 мың автомобиль, 41 мың комбайн және 5,7 млн. тоннадан астам минералды тыңайтқыштар алды. 1985 жылы колхоздар, совхоздар барлық қажетті ауыл шаруашылық техникасымен қамтамасыз етілді. Энергетикалық ресурстар 3,5 есе дерлік ұлғайды. Негізгі егіс жұмыстары толық механикаландырылды-егістік, себу, дәнді дақылдарды жинау. Мал шаруашылығындағы негізгі жұмыстар 75-98% — ға; алайда барлық салаларды кешенді механикаландыруға қол жеткізілген жоқ. Көкөністерді отырғызу және жинау, жемістер мен жидектерді жинау, жөндеу жұмыстары кезінде қол еңбегі басым болды. Жүрегінде тек көлемінің ұлғаюы есебінен күрделі салымдарды берген жоқ күтілетін әсер. Олардың жартысынан астамы, 55% - ға дейін қымбат тұратын алып мал шаруашылығы кешендерін, элеваторлар және басқа да ірі мал шаруашылығы кешендерін салуға бағытталды.

Мал шаруашылығы өнімдерінің өндірісі біркелкі емес болды. Егер 1971-1975 жылдары (IX бесжылдық) 1970 жылға қарағанда 22% - ға өсімге қол жеткізілсе, 1976 -1980 жылдары (X бесжылдық) мал шаруашылығы өнімдерін өндіру 8% - ға дейін, ал 1981 -1985 жылдары (XI бесжылдық) 6% - ға дейін төмендеді. Жалпы 1971-1985 жылдары сүт өндірісі 17,3% - ға өсті, бірақ бұл өсім экстенсивті әдіс есебінен, яғни сауын мал басы санының артуы есебінен болды,

1971-1985 жылдары ет өндірісі тұрақты болған жоқ. 1971-1975 жылдары ет өндірісінің жыл сайынғы қарқыны 4,2% - ды құраса, 1976-1980 жылдары олар 0,5% - ға дейін түсіп, 1981-1988 жылдары 3% - ға дейін өсті. Қазақстанның ауыл шаруашылығының дәстүрлі саласы қой шаруашылығы болды. 1981 жылы қой басы 35,2 млн. басты құрады. Бірақ он бірінші бесжылдықта (1981 — 1985) қой басының өсуі тоқтатылды. Жалпы осы кезеңде қой етін өндіру жылына 272 мың тоннадан 220 мың тоннаға дейін немесе 19%— ға қысқарды және тек құс шаруашылығы ұлғаюмен жүрді. 1971 жылдан 1984 жылға дейін 5 есе өсті.