«Қазақстанның саяси ойы» пәні бойынша дәріс сабақтарына дайындылуға ұсынылатың әдістемелік нұсқаулар

Әдебитеттер тізімі

1 Мұсатаев С.Ш. Қазақстанның саяси ойы: оқу құралы Алматы: «Print-S», 2009

2 Нұрымбетова Г.Р. Саяси ілімдер тарихы: оқу құрал Алматы: Білім, 2008

3 Мұхамедов М. Саяси-құқықтық ілімдер тарихы: оқулық Алматы: заң әдебиеті, 2007

4 Арын Р.С. Қазақстан этносының әлеуметтік-саяси мәртебесінің дамуы (монография). - Павлодар: ЭКО, 2008 – 360 б.

6 Әлемдік саясат антологиясы (10 томдык) Алматы: Қазақстан, мәдени мұра 2006

7 Дьячкова Н.Н. История политических правовых учений. Учебное пособие для вузов. М:Академический проект, 2003

8 Әмірбеков Ш. Тәуелсіз Қазақстанның саяси тарихы: оқиғалар жылнамасы. Алматы: Қазақ энциклопедиясы, 2010 – 464 б.

8 Ахметова М. Орысша-қазақша саяси сөздік: 5000-дай сөз тіркесі. – Алматы: Сөздік-словарь, 2006 – 192 б.

«Қазақстанның саяси ойы» пәнінің тәжірибелік сабақтарға дайындалған кезде студент өте ұқыпты болу керек, берілген сұрақтарға жазбаша түрінде дәптерге жауап жазу қажет. Жауабы толық және нақты болу крек және сол жазылған конспект бойынша тәжірибелік сабақта студент ауызша жауап береді, бұл жауапқа студенттер жеке арналған балл ала алады. Ұсынған әдебиеттерді зейін салып қолданыныздар. Тәжірибелік сабақ – бұл оқу үрдісінің басты құрамдас бөлігі. Оқытушының және студенттердің оқу қызметі тәжірибелік сабақтарға шоғырланған. Сондықтан да қандай да, бір оқу пәні бойынша студентті дайындаудың сапасы тәжірибелік сабақтарды жүргізудің деңгейімен, оның мазмұны мен әдістемелігімен айқындалады. Бұл деңгей жоғары болу үшін, оқытушы тәжірибелік сабақтарды дайындау барысында кез келген өнер шығармасы сияқты өзінің ерекшелігі бар педагогикалық шығармадай жасау керек. Әдістемелік жұмыс әр оқытушының дағдысын жоғарлатуды қамтамасыз етуімен, оқу үрдісін қалыпты құру қабілетімен айқындалатын оның кәсіби құзерттілігімен байланысты.
Тәжірибелік сабақтардың мазмұны және тізбесі

Тәжірибелік сабақ № 1 Ежелгі этномәдени қауымдастықтардың рухани мәдениеті – әлеуметтік-саяси ойдың қайнар көзі.

1 Қазақ халқының әлеуметтік-саяси ойдың қайнар көзі мен айыпмашылығы.

2 Көне заманындағы қазақ еліндегі тайпалардың қоғамдық және мемлекеттік құрылуы.

3 Қазақстандағы көне адамдардың діні, мифтері және сенімдері.

Ұсынылған әдебиет: [] 13- 19 б., [2] 12 – 18 б.

Тәжірибелік сабақ № 2,3 Әлеуметтік саяси ойдың дамуының түріктік кезеңі (V-XIIғ).

1 Түріктердің әлеметтік-саяси мұраттары мен дүние танымы.

2 Діні, сенімдері, мифтері. Тәңірлік.

3 «Оғыз-наме» мен Қорқыт туралы эпостар.

4 Орхон-Енисей тас жазба ескерткіштері: «Күлтегін»-1 мен -2, және «Тоныкөк». Олардың мазмұны мен идеялары.

Ұсынылған әдебиет: [1] 19- 26 б., [3] 28 – 38 б.

1 Орта Азия мен Қазақстанда исламның таралуы.

2 Туран ойшылары және олардың әлеуметтік-саяси идеялары.

3 әбу Насыр әл-Фараби (850-950 ж.ж.), Махмұд Қашғари, Ж.Баласағұн, олардың философиялық, әлеуметтік-саяси көзқарастары.

4 Қожа Ахмет Иассауидің «Диуана Хикметі» (Ақыл кітабы), оның философиялық, әлеуметтік-саяси аспектілері.

5 Сулеймен Бақырғани мен Ахмет Йугинеки, олардың мұраларындағы әлеуметтік-саяси мәселелер.

Ұсынылған әдебиет: [3] 39- 44 б., [2] 38 – 47 б.

Тәжірибелік сабақ № 6, 7 Шығыс Дешті-Қыпшақ, оңтүстік-шығыс Қазақстан халықтарының рухани мәдениетіндегі саяси идеялар (ХІІІ-ХV ғғ.)

1 Алғашқы көне қазақтардың орталықтандырылған мемлекетінің қалыптасуы.

2 Қыпшақ мәдениеті, тілі, оның дамуы. Қыпшақ тіліндегі әдеби ескерткіштер мен жазба деректер.

3 «Кодекс Куманикус» - ескерткіш.

4 Қутыптың «Хосроу және Шырын» шығармасы (Низамидің аттас поэмасының қыпшақ тіліне аудармасы). Хорезмидің «Махаббат намесі» (1353 ж.) Хусама Қатибтің «Жұмжұма Сұлтаны» (1370), Саиф Сарайдың «Гулистан бит-Түркиі» (Саади поэмасының желісі бойынша).

5 Көшпенділердің рухани мәдениетінің дәстүрлі жанрларының дамуы: ертегілер, ауызша халық шығармашылығы, оның жыраулық түрі. Кетбуға (ХІІІ ғ.), Сыпыра-жырау Сұрғылтайұлы, Қодан-Тайшы, Асан Қайғы т.б. ақын-жыраулардың шығармалары.

6 Қыпшақтың (қазақтың) батырлық эпосының қалыптасуы: «Қобланды-батыр» (ХІІ ғ. Аяғы – ХІІІ ғ. басы), «Ер Сайын», «Алпамыс», «Едіге-батыр», (ХV ғ. басы), «Ер-Тарғын», «Орақ-Мамай».

Ұсынылған әдебиет: [3] 45- 59 б., [2] 59 – 66 б.

1 Қазақ халқының қалыптасуы. Шаруашылығы, тұрмысы мен мәдениеті. Хан билігі орталықтанған қазақ мемлекеттігінің нығаюы.

2 Қазақ хандарының тарихи ролі, ішкі және сыртқы саясаттары: Керей, Хақ-Назар, Тәукел, Қасым, Абылқайыр, Тәуке хан. Абылай хан, оның қазақ мемлекеттігін нығайтудағы ролі.

3 Далалық демократия (көшпенділер демократиясы), оның ерекшеліктері. Қазақтың дәстүрлі рухани мәдениеті, оның дүние танымдық, әлеуметтік-саяси мазмұны.

4 Тарихи, әдеби шығармалардағы қазақ хандығы мен қазақ халқының қалыптасу тарихының мәселелері. Асан Қайғы. Мырза Мұхаммед Хайдар Дулатидың «Тарихи-и-Рашидиі», Қадырғали Қосым ұлының «Жами-ат-тауарихы», Утемиш Хажының «Шынғыс намесі».

5 Қазақ фольклоры, батырлық дастандар, халықтық ертегілер, айтыстардың әлеуметтік-саяси аспектілері. Шешендік дәстүрі.

6 Хандық дәуірдегі қазақтың ауызша және жазба әдебиетіндегі еркіндік, отанды қорғау идеялары. Жыраулар – Қазтұған, Доспамбет, Шалкиіз, Жиембет, Марғасқа, Тәттіқара және Үмбетей шығармаларының саяси және идеологиялық аспектілері.

7 Қазақстанның саяси өмірі мен тарихи оқиғаларындағы орны мен ролі. Ақтамберді Сарыұлы (1675-1768 жж.). Бұқар Қалқаманұлы (1668-1781 жж.), оның қазақ халқының жонғарларға қарсы күресіндегі ролі.

Ұсынылған әдебиет: [3] 62- 69 б., [2] 78 – 82 б.

Тәжірибелік сабақ № 10, 11 Қазақстанның Ресейге қосылуы және отарлануы кезіндегі саяси идеялар, ағымдар мен қозғалыстар

1 Қазақстанның Ресейге қосылуы. Оның алғышарттары.

2 Қазақстанның Ресейге қосылуы кезіндегі саяси ағымдар. Абылқайыр хан және оның ролі. Ресей империясының отарлау саясаты және оның салдарлары. Көшпелі шаруашылық жүйесі дағдырысының асқынуы.

3 ХІХ ғ. қазақ әдебиетіндегі тәуелсіздік, бостандық идеялары және отарлық саясатты сынау. Махамбет Өтемісов (1804-1846 жж.), оның 1836-1838 жж. Халық-азаттық көтерілістегі ролі.

4 «Зар заман» ағымы деп аталған топтың ақындары: Дулат Бабатайұлы (1802-1974жж.), оның «өсиет-намесі», Шортанбай Қанайұлы (1818-1881 жж.), Мұрат Мөнкеұлы (1843-19006 жж.), Әбубәкір Кердері Шошанұлы (1858-1963 жж.). Олардың әлеуметтік-саяси әуендері мен идеялары.

5 Шоқан Уалиханов (1835-1865 жж.) қазақ ағартушылығының негізін қалаушы. Уалиханов еңбектеріндегі саясат пен құқық мәселелері. Ш.Уалиханов сот реформасы және қазақ қоғамының мәселелері туралы.

6 Ы.Алтынсарин (1841-1889 жж.), оның прогресстік әлеуметтік-саяси идеяларды дамытуы. Ы.Алтынсариннің запискалары.

7 Абайдың қазақ қоғамының әлеуметтік-экономикалық, адамгершілігі жақтарын сынауы.

Ұсынылған әдебиет: [1] 92- 106 б., [3] 128 – 134 б.

Тәжірибелік сабақ № 12, 13 ХХғ. бас кезіндегі Қазақстандағы қоғамдық даму және саяси ой

1 ХХғ. бас кезіндегі Қазақстанның саяси өмірін дамуының жаңа серпіні.

2 Либералдық-демократиялық қозғалыс, және оның идеологиясы. А.Бөкейханов (1866-1937 жж.) – Қазақстандағы либералдық-демократиялық қозғалыстың идеологы, лидері. А.Байтұрсынов (1873-1937 жж.) және оның ХХ ғ. басындағы қоғамдық-саяси ойдың дамуына үлесі. М.Дулатовтің (1885-1935 жж.) қоғамдық-саяси қызметі мен дүниетанымы М.Дулатовтың қазақ халқының тарихы,шығу тегі, оның ұлттық дамуы мәселелері туралы концепциясы.

3 М.Сералиннің, С.Торайғыровтың, Ш.Құдайбердиевтің т.б. қоғамдық, шығармашылық қызметі. Олардың шығармаларындағы әлеуметтік-саяси аспектілері мен негізгі императивтері.

4 «Алаш» партиясының құрылуы, оның бағдарламалық талаптары. «Үш жүз» партиясы. Саяси мақсаттары және идеалдары.

5 Ақпан және қазан революцияларының (1917 ж.) жеңісі. Қазақстандағы саяси ахуал. Орынбордағы 1 және 2 бүкілқазақтық съездер. Алаш Орда үкіметінің құрылуы, оның қимылы және таратылуы.

6 Мұстафа Шоқай көрнекті қоғамдық саяси қайраткер, әрі ойшыл. Оның дүниетанымы, күресі мен саяси принциптері. М.Тынышпаевтың дүниетанымы мен мұраттары. Т.Рысқұловтың, С.Садуақасовтың, С.Қожановтың т.б. қоғамдық-саяси қызметі, идеялары мен принциптері.

7 1986 ж. желтоқсандағы Алматы оқиғасы, оның себептері мен маңызы. Д.А.Қонаев тарихтың кеңестік дәуірінің көрнекті мемлекеттік қайраткері, әрі ойшылы.

Ұсынылған әдебиет: [3] 139- 147 б., [2] 238 – 248 б.

Ұсынылған әдебиет: [1] 154- 169 б., [2] 250 – 268 б.

1 Қазақстан Республикасының егемендігі туралы Декларация және оның саяси маңызы. Қазақстанда ұлттық мемлекеттіліктің қалыптасуы.

2 Қазақстан Республикасының саяси-әлеуметтік және мәдени дамуы және ішкі рухани және психологиялық ынтымақтасу.

3 Қазақстан тіл саясатының тұжырымдамасы.

4 Қазақстан Республикасының дамуының өзекті әлеуметтік-экономикалық және саяси мәселелері, оның алғашқы президенті Н.Ә.Назарбаев еңбектерінде дамытылуы

5 Ә.Кекілбаев, О.Сүлейменов т.б. қоғамдық-саяси қызметтері және дүниетанымдық принциптері мен идеялары.

Ұсынылған әдебиет: [4] 139- 149 б., [1] 268 – 280 б.

Әдебитеттер тізімі

1 Мұсатаев С.Ш. Қазақстанның саяси ойы: оқу құралы Алматы: «Print-S», 2009

2 Нұрымбетова Г.Р. Саяси ілімдер тарихы: оқу құрал Алматы: Білім, 2008

3 Мұхамедов М. Саяси-құқықтық ілімдер тарихы: оқулық Алматы: заң әдебиеті, 2007

4 Арын Р.С. Қазақстан этносының әлеуметтік-саяси мәртебесінің дамуы (монография). - Павлодар: ЭКО, 2008 – 360 б.

6 Әлемдік саясат антологиясы (10 томдык) Алматы: Қазақстан, мәдени мұра 2006

7 Дьячкова Н.Н. История политических правовых учений. Учебное пособие для вузов. М:Академический проект, 2003

8 Әмірбеков Ш. Тәуелсіз Қазақстанның саяси тарихы: оқиғалар жылнамасы. Алматы: Қазақ энциклопедиясы, 2010 – 464 б.

8 Ахметова М. Орысша-қазақша саяси сөздік: 5000-дай сөз тіркесі. – Алматы: Сөздік-словарь, 2006 – 192 б.
«Қазақстанның саяси ойы» пәнінен студенттердің өзіндік жұмыстарды жазудағы мақсаты кез келген жағдайлардан логикалық негіздер бойынша шыға алу, оларға талдау жасай білу қажеттілігі. Студенттердің өзіндік жұмысын жазу барысында аталған тақырыпты толықтай ашып оның маңызын көрсете білу керек. Сонымен қатар берілген тақырыптар бойынша нормативті актілер мен әдебиеттерді тақырыптың мәні мен мазмұнына қарай қолдана білу.

Студенттердің өзіндік жұмыстарының мақсаты: студенттердің теориялық білімін тәжірибелік білімге ұштастыратын бастама болды.

Тақырыпты таңдап алғаннан кейін студент оның сұрақтарының құрамын толық талдау және оған көп көңіл бөлу керек.

Студенттің өзіндік жұмыстарды жазу барысында барлық құжаттарды ғылыми-зерттей білу, оларға талдау жасау, өз пікірлерін білдіру арқылы байланыстыру керек.

Тақырыпты қорғау барысында студенттер осы тақырыпқп байланысты сұрақтар қойылып оның тақырып бойынша дайындық деңгейі анықталады.

Бақылаудың нысаны мынадай болуы мүмкін:

• 
  жеке қабылдау;
  
• 
  мәнжазба түрінде жазбаша оны қорғау;
  
• 
  оқу материалын дәптерге жазу;
  
• 
  кесте немесе сызба түрінде;
  
• 
  тапсырмалар шешу;
  
• 
  тәжірибелік сабаққа дайындаплу;
  
• 
  тәжірибелік сабаққа мәнжазба дайындау.
  

Мақсаты, міндеті, әдістер, курстың мазмұны.

1 Көне түрік тайпалар Одағының құрылуы.

2 Караханидтер мен қыпшақтар. Шаруашылығы, қоғамдық және мемлекеттік құрылымы.

Ұсынылған әдебиет: [1] 66 – 79 б., [3] 104 – 114 б.

1«Қасиетті» таулар (Ханғай таулары) культі – табыну.

2 Түрік қағанатының бірлігі және түріктер мемлекеттігін нығайту концепциясы.

3 Жалпыәлемдік өркениет контекстінде түрік халықтарының қоғамдық-саяси және мәдени тіршілігінің, дүниетанымының орны мен ролі

Ұсынылған әдебиет: [1] 80 – 96 б., [3] 211 – 214 б.

4 тақырып Қазақстанда исламның таралуы кезіндегі (ІХ-ХІІ ғғ.) әлеуметтік-саяси ойдың дамуы.

1 Х-ХІІ ғасырлардағы Орта Азия мен Қазақстандағы қоғамдық-саяи жағдай және рухани өмір.

2 «Исламдық ренессанс», оның Қазақстанның түріктілді этностарына ықпалы.

Ұсынылған әдебиет: [2] 110 – 126 б., [4] 68 – 85 б.

1 Ұлуг Ұлыс және Еуразия халықтары. Дешті-Қыпшақтағы этносаяси, этномәдени процесстер.

2 Ноғай ордасындағы, өзбек хандығы мен Моғолстандағы қоғамдық-саяси құрылыс.
6 тақырып Қазақ хандығының қалыптасуы мен дамуы кезеніндегі саяси идеялар (ХV-XVIII ғғ.)

1 «Жеті жарғы», оның ережелереі, маңызы.

2 Билер институты және оның әлеуметтік-саяси мәні мен маңызы.

Ұсынылған әдебиет: [1] 129 – 1626 б., [4] 88 – 104 б.

1 Абылқайыр хан және оның ролі.

2 Көшпелі шаруашылық жүйесі дағдырысының асқынуы.

3 «Наурызбай-Қаншайым» поэмасы Кенесары Қасымов бастаған ұлт-азаттық қозғалыстың сипаты және тағдыры туралы.

Ұсынылған әдебиет: [2] 176 – 186 б., [8] 101 – 114 б.

8 тақырып ХХғ. бас кезіндегі Қазақстандағы қоғамдық даму және саяси ой

1 Империядағы және Қазақстандағы тарихи жағдай. Қазақстан – отар, ішкізат көзі. Қазақстанға шаруалардың қоныс аударуы және көшпелі қазақтардың жерлерін тартып алу, зорлық-зомбылық әрекеттері.

2 «Шора ислами» мұсылмандық қозғалысы.

3 Кеңестік тоталитарлық жүйенің қалыптасуы. Қазақтың кеңестік мемлекеттігінің құрылуы және оның маңызы.

Ұсынылған әдебиет: [1] 180 – 189 б., [8] 131 –214 б.

9 тақырып Егемен және тәуелсіз Қазақстанда саяси мәдениет пен ой жүйесінің қалыптасуы мен дамуы

1 Қазақстан Республикасының егеменді, тәуелсіз даму парадигмасы, оның қалыптасуы және жүзеге асуы.

2 Қазақстанның 2030-ға дейінгі кезендегі даму стратегиясы.

Ұсынылған әдебиет: [2] 192 – 196 б., [6] 111 – 214 б.

Әдебитеттер тізімі

1 Мұсатаев С.Ш. Қазақстанның саяси ойы: оқу құралы Алматы: «Print-S», 2009

2 Нұрымбетова Г.Р. Саяси ілімдер тарихы: оқу құрал Алматы: Білім, 2008

3 Мұхамедов М. Саяси-құқықтық ілімдер тарихы: оқулық Алматы: заң әдебиеті, 2007

4 Арын Р.С. Қазақстан этносының әлеуметтік-саяси мәртебесінің дамуы (монография). - Павлодар: ЭКО, 2008 – 360 б.

6 Әлемдік саясат антологиясы (10 томдык) Алматы: Қазақстан, мәдени мұра 2006

7 Дьячкова Н.Н. История политических правовых учений. Учебное пособие для вузов. М:Академический проект, 2003

8 Әмірбеков Ш. Тәуелсіз Қазақстанның саяси тарихы: оқиғалар жылнамасы. Алматы: Қазақ энциклопедиясы, 2010 – 464 б.