ҚазақТҰтынуодағЫ
үлгі Ф.Кенэ кестесі (“қыйсығы”)
жүктеу/скачать 1,27 Mb.
|
учебное пособие каз ИСТЭК.
- Бұл бет үшін навигация:
- 2 млрд. ливр қоғамдық айналымға қатыспайтын фермерлердің тұқымдық қоры 4.4 С. Сисмонди – экономикалық романтизмнің өкілі.
- Сисмонд де Сисмонди (1773-1842 жж)
| 1 үлгі
Ф.Кенэ кестесі (“қыйсығы”) Б ірінші сызық ақша (ливрдің) айналымы Екінші сызық тауар айналымы 2 млрд. ливр қоғамдық айналымға қатыспайтын фермерлердің тұқымдық қоры 4.4 С. Сисмонди – экономикалық романтизмнің өкілі.Экономикалық романтизм – ұсақ буржуазияның мүдделерін білдіретін экономикалық ойлар ағыны. Ол ұсақ қол өнер кәсіпшілері мен шаруалардың кедейленуінің себебінен, жұмыссыздардың үлкен армиясының пайда болуының себебінен өнеркәсіп төңкерісі мен буржуазиялық революцияның экономикалық романтизмнің пайда болуының бір түрі еді. Швейцариялық экономист Сисмонд де Сисмонди (1773-1842 жж) Франциядағы классикалық мектептің аяқтаушысы және экономикалық романтизмнің негізін салушы болып саналады. Сисмонди өзінің басты еңбегі «Саяси экономияның жаңа бастауында» классикалық мектептің экономикалық көзқарастарына сын тұрғыдан баға берді. Ол былай деп санады: саяси экономия – бұл адамгершілікті ғылым, адам факторы (сезім, қажеттілік және т.б.) алынған оның негізі етіп абстрактылы категориялар (еркіндік, теңдік, бақыт және т.б.) абстрактылы түсіндіктерінен тұрады, осыған сәйкес тарихты оқып-үйрену де адамдар тәжірибе сабақтарын алуға тиіс. Ол байқағандай өмірде сұраныс ұсынысқа өздігінен бейімделуінен, артық өндіруден болатын дағдарысты жоққа шығарды. Ол қоғамның барлық зұлымды, қас жауы деп еркін бәсекелестік тәртібін өткір айыптады. Экономикалық бостандық емес, мемлекеттің экономикаға араласуы Сисмондидің талабына айналды. Еркін бәсекелестік тәртібін айыптай отырып, ол фабрикалық өндіріс пен фермерлік шаруашылыққа қарсы қолөнер кәсіпшілерінің, цехтық құрылысы пен патриархалдық шаруа қожалықтарын қарама қарсы қойды. Сисмонди былай деп тұжырым жасады: жұмысшылар жұмыстарынан айырылады, көшеге лақтырылып тасталады; жұмысшылардың еңбекақылары төмендейді; өндірілген өнімдерге деген олардың сұранысы мен тұтыну қажеттілігі төмендейді; экономикалық дағдарыстар болмай қоймайды. Дағдарыстардың себептері өткізілген өнімдер құнының қоғамның табысымен сәйкес келмеуінде, жинақтау процесінің себебінен тауарлардың толық тұтынылмауында. Сисмондидің дағдарыстар теориясындағы қателігі, қоғамдағы өндірістік және жеке тұтынуды шектемеуінде болды, яғни ол станоктар мен машиналар нарығы тұтыну тауарлар нарығынан тәуелсіз, айырықша нарық жасалатындығын түсінбеді. Сисмонди ең жақсы экономикалық жүйе деп ұсақ тауар өндірісін санады; өндірістің цехтық жұмыс тәртібін қорғады, ал бәсекелестік пен жалдамалы еңбекті теңсіздіктің себептері деп қарады. Оның пікірі бойынша еркін бәсекелестік тауар өндірушілер мүдделерін қақтығыстырады, сондықтан да оны мемлекеттің араласпау қағидаларын заңды түрде жойып, байлықты шоғырландыру мөлшерін белгілеп, қалғанын ұсақ кәсіпкерлер арасында бөлінсін деді. Ол жұмысшы табының экономикалық жағдайын жақсарту реформасының әлеуметтік бағдарламасын жасады. Дегенмен, Сисмондидің ұдайы өндіріс пен дағдарыстар теориясындағы негізгі қателігі, оның капиталистік өндірістің мақсаты – тұтынуды қамтамасыз ету емес, қосымша құн өндіру екендігін түсінбеуінен тұрады. Міне, сондықтан да, ол ішкі нарықтың пайда болу процесін, капитализмнің ұсақ тауар өндірушілерді кедейлендіретінін капиталистік өндіріс қатынастарынан пайда болатындығын сезбеді. Сисмондидің экономикалық көзқарастарын қорытындылай келіп, былай деп айтуға болады: ол өндіріс пен тұтыну арасындағы қарама қайшылықты тұтас түрде қарастырды, сонымен ол капитализмнің өзіндік қарама қайшылықтарының негізгі формаларының бірі болып саналатындығын көрмеді. Ол ірі машина өндірісінің прогрестік рөлін жете бағаламады, капиталистік мемлекет ірі өндірістің дамуын тежейді деп жалған болжам жасап, мемлекеттің таптық сипатын жоққа шығарды. жүктеу/скачать 1,27 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|