Қазіргі қазақ тілі ПӘнінің ОҚУ-Әдістемелік кешені
Пайдаланылатын әдебиеттер
жүктеу/скачать 2,55 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 12- дәріс Тақырып: Көмекші сөздер. Дәріс мазмұны
- Мақсаты
| Пайдаланылатын әдебиеттер :
1. Қазақ тілінің грамматикасы. Алматы, 1967. 2. Ысқақов А. Қазіргі қазақ тілі. Алматы, 1991. 3. Қалыбаева А., Оралбаева Н. Қазіргі қазақ тілінің морфемалар жүйесі. Алматы, 1986 4. Исаев С. Етістіктің грамматикалық сипаты. Алматы, 1997. 5. Аханов К. Грамматика теориясының негіздері. Алматы, 1996. 6. Кузнецов П. Ц. О принципах изучения грамматики. М., 1961. 7. Төлеуов Ә. Сөз таптары. Алматы, 1982. 12- дәріс Тақырып: Көмекші сөздер. Дәріс мазмұны: 1. Көмекші сөздер және олардың түрлері. 2. Шылау туралы түсінік, олардың көмекші сөздерден айырмашылығы. 3. Шылаудың түрлері және емлесі. Мақсаты: Шылаудың басқа көмекші сөздерден айырмашылығын ажыратуға, түрлері және олардың қызметін меңгерту. 1. Шылау туралы түсінік, олардың көмекші сөздерден айырмашылығы. Тілімізде толық лексикалық мағынасы жоқ ,тек сөз бен сөзді ,сөйлем мен сөйлемді байланыстырып немесе белгілі бір сөздердің жетегінде қолданылып ,оған әр түрлі грамматикалық мағына үстеу үшін қолданылатын сөздер бар.Мұндай көмекші сөздер шылаулар деп аталады .Болар ма сондай қызық шақ (Абай) .Естелік әуезіңді бір түн біз де (Жамбыл). Өз аулында баруға байлаған сон (Әуезов).Ел билеген адам жоқ .Ата менен бабаңда (Абай).Ақырында Нілді мен Карағандыны Боздақ пенБайжандікі деп тапты. Берілген сөйлемдердегі ма, де, соң, менен, мен – шылау сөздер. Бұлар жеке тұрғанда толық мағынасы жоқ., өзі қатысты сөзге әр түрлі мағыналық рең үстейді, және салаласа, сабақтаса байланысатын сөздер мен сөйлемдерді байланыстырады . Шылау сөздердің толық мағынасы болмағанмен , атқаратын қызметіне тән грамматикалық мағынасы болады. Осымен байланысты шылаудың өзіндік мынадай ерекшеліктері бар : Шылау сөздердің толық лексикалық мағынасы болмайды; Контексте толық мағыналы сөздердің жетегінде қолданылып, оған қосымша әр түрлі грамматикалық мағына, рең үстейді; Шылаулар сөз бен сөзді, сөйлем мен сөйлемді сабақтастыра не салаластыра байланыстырады; Сөйлем ішінде синтаксистік қызметіне қарай жеке сөйлем мүшесі бола алмайды; Шылау сөздер түрленбейді, басқа сөз таптарынан жұрнақ арқылы жасалмайды. Олар – лексикалық мағынасынан айрылу негізінде қалыптасқан көмекші сөздер. жүктеу/скачать 2,55 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|