«Қазіргі қазақ тілі. Сөз тіркесі мен жай сөйлем синтаксисі» пəні бойынша оқу-əдістемелік кешен
жүктеу/скачать 0,59 Mb. Pdf көрінісі
|
« азіргі аза тілі. С з тіркесі мен жай с йлем синтаксисі» п ні
| №11 -Семинар
Семинар тақырыбы : Сөйлемнің предикаттылық, модальділік қасиеттері жəне олардың берілу жолдары. Семинар мазмұны: Аралас байланыс – бірбүтін синтаксистік құрылымда жеке сөйлемдік құрылымдарды байланыстырудағы салаласу мен сабақтасудың басын біріктіретін жаңа байланыс түрі. Бұл ерекше байланыс түрі үшін кемі үш жай сөйлемдік үлгі қажет. Бұл орайда тағы бір айта кететін жайт, айтушы еш уақытта қандай құрылымда сөйлейтінін ойламайды. Ол дайын тұрған тілдік бірліктерді пайдаланады. Нəтижесінде, салаластық байланыс пен сабақтастық байланыстың араласа келуі орын алады. Мұндай байланыс түрлерінің жеке тіл білімдерінде, атап айтқанда орыс, монғол, түрік тілдерінде, əрі салаласа, əрі сабақтаса байланысу деп атау болды. Ал қазақ тіл білімінде терминге қажет талап сақталып отырғандығын байқаймыз. Мұндай байланысу түрін Н.Базарбаев əрқилы байланыс деп атаған 7 . Біздің 7 Базарбаев Н. Қазіргі қазақ тіліндегі аралас құрмалас сөйлемдер // Қазақ филологиясының мəселелері. I шығуы. – Ташкент, 1974. тарапымыздан əртиптес деп аталып келді де, ғылыми талдаулардан кейін аралас атуымен қазақ тіл білімінде орнықты Əдебиеттер: 1. А.Байтұрсынов. Тіл тағылымы. Алматы, 1992. 2. Қ.Жұбанов. Қазақ тілі жөніндегі зерттеулер. Алматы, 1999. 3. С.Аманжолов. Қазақ əдеби тілі синтаксисінің қысқаша курсы.Алматы,1994 4. М.Балақаев.Т.Қордабаев. Қазіргі қазақ тілі (синтаксис).Алматы, 1971. 5. М.Балақаев.Қазіргі қазақ тілі (синтаксис).Алматы, 1992. 6. М.Балақаев.Т.Сайрамбаев. Қазіргі қазақ тілі. Алматы, 2004. 7. Р.Əміров. Жай сөйлем синтаксисі. Алматы, 1983. 8. Р.Əміров.Г.Əмірова. Жай сөйлем синтаксисі. Алматы, 1997. 9. Т.Сайрамбаев. Сөз тіркесі мен жай сөйлем синтаксисі. Алматы, 1992. 10.Қ.Жəукенов. Синтаксис. Алматы, 1996. 11.М.Серғалиев.А.Айғабылов.О.Күлкенова. Қазіргі қазақ əдеби тілі.А., 1991. 12.Қ.М.Есенов. Қазіргі қазақ тіліндегі синтаксистік қатынастар.Алматы,1985. 13.Т.Қордабаев. Қазақ тіл білімінің проблемалары. Алматы, 1998. 14.Қазақ тілінің грамматикасы, 2-бөлім. Алматы, 1967. 15.Қазақ грамматикасы. Астана, 2002. ОСӨЖ: Қазақ тілінің синтаксистік құрылысы Қазақ тіл білімінде синтаксис, оның объектілері туралы да əр түрлі пікірлер орын алып келді. 1940 жылға дейінгі еңбектерде синтаксистің объектісі ретінде тек сөйлем ғана алынса, 1950 жылдар шамасында сөз тіркесі синтаксисі, ал 1980 жылдардан кейін күрделенген сөйлемдер мен күрделі синтаксистік тұтастық, тіпті функционалдылық мəселесі енгізілді. Т.Қордабаев, Қ.Есеновтің құрмалас сөйлем мəселесіне, Х.Арғынов, Р.Əмір, Ə.Хасенов, А.Əбілқаев, О.Төлегенов, М.Томанов, Ə.Əбілақов, Н.Демесінова, Р.Əміров, Т.Сайрамбаев, М.Серғалиев сөз тіркесі мен жай сөйлем синтаксисіне кеңінен назар аударды. Бұл еңбектер қазақ тілінің 1970-80 жылдар ішінде жан-жақты зерделеніп, жанрлық түрленуі мен қоғамдық қызметінің өскенін көрсетті. жүктеу/скачать 0,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|