«Қазіргі қазақ тілінің лексикологиясы мен фразеологиясы»

1. 
   Фразеологизмдердің идиомалық тіркестерден айырмашылығы.
   
2. 
   Көркем әдебиетте тұрақты тіркестердің құрамының өзгеруі.
   
3. 
   «Көз жасым көктен құйған жауын еді» деп Торайғыров қай фразеологизмді өзгертті?
   

1. 
   Балақаев М., Жанпейісов Е., Томанов М., Манасбаев Б. Қазақ тілінің стилистикасы – А., 2005.
   
2. 
   Қайдар Ә. Қазақ тілінің өзекті мәселелері – А., 1998.
   
3. 
   Серғалиев М. Көркем әдебиет тілі – А., 1995.
   
4. 
   Смағұлова Г. Мағыналас фразеологиздердің ұлттық-мәдени аспектілері – А.,1998.
   
5. 
   Смағұлова Г. Фразеологизмдердің варианттылығы. – А., 1996.
   
6. 
   Уәлиев Н. Фразеология және тілдік норма – А., 1998.
   
7. 
   Қайдар Ә. Халық даналығы (қазақ мақал-мәтелдерінің түсіндірме сөздігі және зерттеулер). – А.: Тоғанай Т,2004.
   

1. І.Кеңесбаев, Ғ. Мұсабаев «Қазіргі қазақ тілі» Алматы.1962

2. М. Белбаева «Қазіргі қазақ тілінің лексикологиясы» Алматы. 1976

3. К. Аханов «Тіл білімінің негіздері»

4. Ә. Болғанбайұлы, Ғ. Қалиұлы «Қазіргі қазақ тілінің лексикологиясы мен фразеологиясы » Алматы. Санат 1997

№2 СОӨЖ

1. І.Кеңесбаев, Ғ. Мұсабаев «Қазіргі қазақ тілі» Алматы.1962

2. К. Аханов «Тіл білімінің негіздері»

Қосымша әдебиеттер:

1. И.В Арнольд. «Лексикология современного языка» М. 1959

2. А. А. Реформатский «Введения в языковедения» М. 1967

№3 СОӨЖ

1. Полисемия дегеніміз не?

2. Фразеологиялық байлаулы мағына дегеніміз не?

3. Сөздің тура және номинативті мағынасы?

4. Омонимдер мен көп мағыналы сөздердің айырмашылығы

Пайданылған әдебиеттер:

1. І.Кеңесбаев, Ғ. Мұсабаев «Қазіргі қазақ тілі» Алматы.1962

2. Ә. Болғанбаев «Қазіргі қазақ тілінің лексикологиясы» Алматы. 1988

3. К. Аханов «Тіл білімінің негіздері» Алматы. Санат 1993

4. К. Аханов «Қазақ тілі лексикологиясының мәселелері» Алматы. 1955

№4 СОӨЖ

5. 
   Синоним және синонимдік қатар дегеніміз не?
   
6. 
   Синоним мен омонимнің өзіндік ерекшеліктері.
   
7. 
   Синонимдер мен антонимдердің пайда болу жолдары.
   
8. 
   Табу, эвфемизм, дисфемизм дегеніміз не?
   

3. 
   Болғанбайұлы Ә. Қалиұлы С. Қазіргі қазақ тілінің лексикологиясы мен фразеологиясы. – А: Санат, 1997
   
4. 
   Кеңесбаев І., Мұсабаев Ғ. Қазіргі қазақ тілі. А, 1962
   
5. 
   Аханов К. Тіл білімінің негіздері. – А, 2002
   

Бекіту сұрақтары:

5. 
   Түркі тілдерінің тектестігін дәлелдейтін ортақ сөздердің қандай түрлері бар?
   
6. 
   Актив және пассив сөздер дегеніміз не?
   
7. 
   Сөздік құрамның толығу жолдарын ата?
   
8. 
   Күрделі сөздер, қос сөздер, біріккен сөз ерекшелегі.
   

4. 
   Болғанбайұлы Ә. Қалиұлы С. Қазіргі қазақ тілінің лексикологиясы мен фразеологиясы. – А: Санат, 1997
   
5. 
   Кеңесбаев І., Мұсабаев Ғ. Қазіргі қазақ тілі. А, 1962
   
6. 
   Аханов К. Тіл білімінің негіздері. – А, 2002
   

5. 
   Орыс тілінен енген сөздер, олардың қолданылуы туралы айт.
   
6. 
   Кірме сөздер категориясы дегеніміз не?
   
7. 
   кірме сөздердің фонетикалық, морфологиялық ерекшеліктері.
   
8. 
   Кірме сөздердің қолданылу аясы, пассив және активтілігі.
   

4. 
   Болғанбайұлы Ә. Қалиұлы С. Қазіргі қазақ тілінің лексикологиясы мен фразеологиясы. – А: Санат, 1997
   
5. 
   Кеңесбаев І., Мұсабаев Ғ. Қазіргі қазақ тілі. А, 1962
   
6. 
   Аханов К. Тіл білімінің негіздері. – А, 2002
   

1.Ауызекі сөйлеу тілінің ерекшеліктері.

2.Әдеби тілге тән басты белгілер.

3.Әдеби тілдің стильдік тармақтары.

4.Тілдік стиль туралы ұғым.

Тақырып бойынша сұрақтар.

1.Ортақ тіл дегеніміз қандай тіл?

2.Ауызша және жазбаша сөйлеу тілінің ерекшелігі неде ?

3 .Тіл нормасы дегеніміз не?

4.Әдеби тілдің қандай белгілерін білесің?

1.К.Аханов.Тіл білімінің негіздері.-А..Санат,1993.

2.Ә.Болғанбаев.Қазақ тілінің лексикологиясы.-А.,1988

3.І.Кеңесбаев,Ғ.Мұсабаев.,Қазіргі қазақ тілі.-А.,1962.

4.Ә.Болғанбайұлы,С.Қалиұлы.Қазіргі қазақ тілінің лексикологиясы мен фразеолгиясы.-А.,Санат,1997.

5.І.Кеңесбаев.Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі.-А.,1995.

1.Түсіндірме сөздік, жасалу мақсаты, практикалық мәні.

2.Аударма сөздік, жасалу мақсаты, практикалық мәні.

3.Терминологиялық сөздік,диалектологиялық сөздіктердің жасалу мақсаты, практикалық мәні.

4.Фразеологиялық,синонимдер сөздігі.

5.Орфоэпиялық,тарихи сөздіктер.

6.Этимологиялық сөздік.

Тақырып бойынша сұрақтар.

1.Лексикография дегеніміз не?

2.Сөздіктердің бір-бірінен қандай айырмашылықтары бар?

3.Әрбір сөздіктің қандай ерекшеліктері бар?

1.К.Аханов.Тіл білімінің негіздері.-А.,Санат,1993.

2.Ә.Болғанбаев.Қазқ тілінің лексикологиясы.-А.,1988.

3.І.Кеңесбаев,Ғ.Мұсабаев., Қазіргі қазақ тілі.-А.,1962.

4.Ә.Болғанбайұлы,С.Қалиұлы.Қазіргі қазақ тілі.-А.,1962.

5.І.Кеңесбаев.Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі.-А.,1995.

1.Түркі және қазақ фразеологизмдерінің зерттелуі.

2.Қазіргі тіл біліміндегі зерттеу бағыттарына шолу.

3.Ш.Балии,В.Виноградов, Н.Шанский, М.Молотков, В.Телия зерттеу еңбектері.

1.Фразеологизм дегеніміз не?

2.Фразеологизмнің зерттелу тарихы жөнінде не білесің?

3.І.Кеңесбаевтың фразеологизм саласына қосқан үлесі айт

4.Фразеология жеріне жеткізе зерттелген ғылым деп ойлайсың ба?

5.Фразеология термині қандай мағынада қолданылады?

1.К.Аханов.Тіл білімінің негіздері.-А.,Санат,1993.

2.Ә.Болғанбайұлы, С.Қалиұлы. Қазіргі қазақ тілінің лексикологиясы мен фразеологиясы.-А.,Санат,1997.

3.І.Кеңесбаев.Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі.-А.,1995.

4.К.Аханов. Қазақ тілі лексикологиясының мәселелері.-А.,1995.

5.Г.Сұмағұлов. Фразеологизмдердің варианттылығы.-А.,1996.

6.Н.Уәлиев. Фразеология және тілдік норма.,-А,1996.

№13 СОӨЖ

4. 
   Фразеологизмдердің лексикографиялық стильдік сипаттары.
   
5. 
   Эмоционалды-экспрессивті реңк әсерлеріне қарай тұрақты тіркестердің түрлі стильдік қабаттары.
   
6. 
   Ауызекі және қарапайым сөйлеу стиліндегі фразеологизмдердің ара қатынасы.
   

1.Фразеологизмдердің стильдік мәні қандай?

2.Фразеологизмдердің қандай ерекшеліктері бар?

3.Фразеологизмдердің қолданылу аясы жөніндегі өз пікір.

1.К.Аханов.Тіл білімінің негіздері.,-А,Санат.,1993.

2.І.Кеңесбаев.Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі.-А.,Ғылым,1997.

3.Г.Сұмағұлова.Фразеологизмдердің варианттылығы.-А.,1996.

4.Н.Уәлиев.Фразеология және тілдік норма.-А,1998.

5.Ә.Болғанбайұлы,С.Қалиұлы . Қазіргі қазақ тілінің лексикологиясы мен фразеологиясы.-А.,Санат,1997.

7. 
   Қазақ фразеологизмдерінің мәдени ақпарат көздері.
   
8. 
   Ұлттық дәстүрлі мәдениет үлгілеріндегі дағдылы ұлттық рәсімдердегі тұрақты айтылатын тіркестер.
   
9. 
   Мәдени деректер түсінігіндегі мақал-мәтелдер.
   
10. 
    Тұрақты теңеулер тіркесі.
    
11. 
    Қазақ тіліндегі сөз символдар, символдық мәні бар сөздер мен сөз тіркестері.
    
12. 
    Троп түрлеріндегі образды тіркестердің фразеологизмдерге айналуы.
    

6. 
   Фразеологизмдер ұттық тілдің қандай ерекшеліктерін көрсетеді?
   
7. 
   Абай фразеологиясын зерттеген ғалым?
   
8. 
   Көркем мәтіннің тілдік талдауларының ең сүбелі жері?
   
9. 
   Фразеологиялық материалдар үшін ұлттық мәдени маңызы бар түп деректер төркінінің бірі.
   
10. 
    Фразеологиялық материлдардың мәдени деректер түсінігіне жататын қазақ тіліндегі ұлан-ғайыр паремиологиялық қор.
    

9. 
   Болғанбайұлы Ә., Қалиұлы С. Қазіргі қазақ тілінің лексикологиясы. – А.: Санат, 1993.
   
10. 
    Кеңесбаев І. Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі. – А.: Ғалым, 1977.
    
11. 
    Балақаев М., Жанпейісов Е., Томанов М., Манасбаев Б. Қазақ тілінің стилистикасы – А., 2005.
    
12. 
    Қайдар Ә. Қазақ тілінің өзекті мәселелері – А., 1998.
    
13. 
    Серғалиев М. Көркем әдебиет тілі – А., 1995.
    
14. 
    Смағұлова Г. Мағыналас фразеологиздердің ұлттық-мәдени аспектілері – А.,1998.
    
15. 
    Смағұлова Г. Фразеологизмдердің варианттылығы. – А., 1996.
    
16. 
    Уәлиев Н. Фразеология және тілдік норма – А., 1998.
    
17. 
    Қайдар Ә. Халық даналығы (қазақ мақал-мәтелдерінің түсіндірме сөздігі және зерттеулер). – А.: Тоғанай
    

6. 
   Көркем әдебиет тілі мен фразеологизмдердің стильдік қлданысы мәселелерінің зерттеуі.
   
7. 
   Көркем әдебиет тіліне тән ерекшелік – оның көп стильдігі.
   
8. 
   Көркем әдебиет тіліндегі фразеологизмдердің кейіпкер тілі, авторлық баяндау, диалог, монолог, пейзаждық суреттеулерде қолданылуы.
   
9. 
   Көркем әдебиет тілінің өзіндік ішкі формасы.
   
10. 
    Көркем проза фразеологизмдердің стильдік жақтан саралау.
    

4. 
   Фразеологизмдердің идиомалық тіркестерден айырмашылығы.
   
5. 
   Көркем әдебиетте тұрақты тіркестердің құрамының өзгеруі.
   
6. 
   «Көз жасым көктен құйған жауын еді» деп Торайғыров қай фразеологизмді өзгертті?
   

8. 
   Балақаев М., Жанпейісов Е., Томанов М., Манасбаев Б. Қазақ тілінің стилистикасы – А., 2005.
   
9. 
   Қайдар Ә. Қазақ тілінің өзекті мәселелері – А., 1998.
   
10. 
    Серғалиев М. Көркем әдебиет тілі – А., 1995.
    
11. 
    Смағұлова Г. Мағыналас фразеологиздердің ұлттық-мәдени аспектілері – А.,1998.
    
12. 
    Смағұлова Г. Фразеологизмдердің варианттылығы. – А., 1996.
    
13. 
    Уәлиев Н. Фразеология және тілдік норма – А., 1998.
    
14. 
    Қайдар Ә. Халық даналығы (қазақ мақал-мәтелдерінің түсіндірме сөздігі және зерттеулер). – А.: Тоғанай Т,2004.
    

1. 
   Ұғым дегеніміз не?
   
2. 
   Сөздер ұғымды білдіру, білдірмеуіне қарай неше топқа бөлінеді?
   
3. 
   Ұғым мен сөз айырмашылығы.
   
4. 
   Тілдегі логикалық ұғымды білдіре білмейтін сөздер.
   

4. 
   Болғанбайұлы Ә. Қалиұлы С. Қазіргі қазақ тілінің лексикологиясы мен фразеологиясы. – А: Санат, 1997
   
5. 
   Кеңесбаев І., Мұсабаев Ғ. Қазіргі қазақ тілі. А, 1962
   
6. 
   Аханов К. Тіл білімінің негіздері. – А, 2002
   

1.Диалект сөздер.

2.Диалект сөздердің лексикалық, фонетикалық және грамматикалық ерекшеліктері.

3.Кәсіби сөздер, түрлері.Жаргон және арго.

1.Диалект сөздер дегеніміз не?

2.Диалектизмдердің қандай түрлері бар?

3.Кәсіби сөздер қайда қолданылады?

4.Терминдердің кәсіби сөздерден айырмашылығы неде ?

Пайдаланылған әдебиетер.

1.К.Аханов. Тіл білімінің негіздері.-А,Санат,1993.

2.Ә.Болғанбаев.Қазақ тілінің лексикологиясы. –А.,1998.

3.Ә.Болғанбайұлы, С.Қалиұлы .Қазіргі қазақ тілінің лексикологисы мен фразеолгиясы.-А,.Санат,1997.

4.І.Кеңесбаев,Ғ.Мұсабаев. Қазіргі қазақ тілі.-А,.1962.

СӨЖ. №4.

Тақырыбы:Қолданылу жиілігіне қарай топтасқан сөздер.

Мақсаты: Қолданылу жиілігіне байланысты сөздерді қарастырып, олардың қолданылу аясын анықтау.

Жоспары:

1.Лексиканың актив және пассив қоры.

2.Көнерген сөздер: архаизмдер мен историзмдер.

3.Неологизмдер.

Тақырып бойынша сұрақтар.

1.Актив және пассив сөздердің бір-бірінен қандай айырмашылықтары бар?

2.Көнерген сөздердің қандай түрлері бар?

3.Архаизмдер мен историзмдердің айырмашылығы неде?

1. К.Аханов. Тіл білімінің негіздері.-А.,Санат,1993.2.Ә.Болғанбайұлы,С.Қалиұлы.Қазіргі қазақ тілінің лексикологиясы мен фразеологиясы.-А.Санат.,1997.

3.Ә.Болғанбаев.Қазақ тілінің лексикологиясы.-А,1962.

4.І.Кеңесбаев,Ғ.Мұсабаев. Қазіргі қазақ тілі.-А.,1962.

1. 
   Фразеологиздердің өзгертіліп, өңделіп жұмсалатын тәсіл кімдерге тән?
   
2. 
   Фразеологизмдердің эмоционалды болуын арттырып, суреттелетін затты әсерлі түрде бейнелейтіні қай жолдарда қолданылады?
   
3. 
   Жалпы халықтық тіл қолдану мен жазушылардың тілде қолдану тәсілдерінің бір–бірімен байланысы.
   

1. 
   Балақов М., Жанпейісов Е., Томанов М., Манасбаев Б. «Қазақ тілінің стилистикасы» – А., 2005
   
2. 
   Кеңесбаев І. «Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі» – А. : Ғылым 1997
   
3. 
   Қожахметова Х. «Фразеологизмдердің көркем әдебиетт қолданылуы» – А., 1972
   
4. 
   Уәлиев Н. «Фразеология және тілдік норма» А.,1998