Қазіргі қазақ тілінің тарихи грамматикасы


Үстеу, Одағай, еліктеу шылаулар



бет10/16
Дата05.09.2020
өлшемі341 Kb.
#77077
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   16
Байланысты:
ПОӘК тарихи грамматика 2020ж

Үстеу, Одағай, еліктеу шылаулар

Есім сөз таптарының ішінде оқшау тұратыны – үстеулер. Үстеулер шығу төркіні, қалыптасу тәсілі жағынан да әр қилы. Морфологиялық жағынан үстеулер бірде есім негізді болып отырады. Осындай әр тұлғалық оларды біршама кеш қалыптасқан грамматикалық класс деп қарауға мүмкіндік береді. Бүгінгі тілдегі көпшілі үстеу сөздердің құрама бөлшектерге оңай ажырауы да соған дәлел.

Есімдердің бір тобы түп негізі жағынан басқа сөз таптарымен ұштасып жатады. Егер сандық ұғымды білдіретін сөздердің қалыптасуы аналитикалық ойдың синтездеу дәрежесіне көтерілуінің нәтижесі екенін еске алсақ, мұндай пікірдің дұрыстығы әсте талас туғызбайды.

Сонымен есім сөз таптарының дамуы, тарихи өзгерісі олардың бірыңғай қалыптасуына алып келеді. Есім сөз таптарын, оларға тән категориялар мен тәсілдерді тарихи тұрғыдан қарастырғанда да осы ерекшелік ескерілуге тиіс болады.

Есімдер тобындағы сөздердің ішіндегі дербес қолданылатыны. Есімдердің басқа топтары осы зат есімдер айналасына топталып, осыған қатысты ғана қолданылады. Сөйтіп зат есімдер тек заттық мән-мағына туғызушы ғана сөздер емес, соғансйкес дербес қолданылатын да сөздер.

Қазіргі қазақ тіліндегі үстеу категорияларының негізгі түрлері көне түркі тілінде де кездеседі. Ол тілде де зат есімдер басқа сөз таптарымен салыстырғанда септелетін, көптелетін, тәуелденетін сөздер есебінде ерекшеленген.


1

7

15 тақырып



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   16




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет