«Қазіргі білім берудің даму тенденциялары» халықаралық ғылыми конференцияның материалдар жинағЫ



Pdf көрінісі
бет13/79
Дата17.10.2023
өлшемі2,19 Mb.
#185969
түріСборник
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   79
Development trends of modern education 
24 
ППК кабинетінің басты міндеті – тілдік кемістіктері бар балалар үшін 
жағымды психологиялық жағдайларды қамтамасыз ету. Баланың эмоционалды
әлеуметтік және интеллектуалды әлеуетін барынша дамыту және оның 
жағымды жеке қасиеттерін қалыптастыру үшін жағдайлар жасау; баланың 
соматикалық және жүйке-психикалық денсаулығын қорғау және нығайту; даму 
ауытқуларының алдын алу және жеңу, сонымен қатар балаларды мектепке сәтті 
дайындау үшін қажетті білім, білік және дағдылардың белгілі бір спектрін 
қалыптастыру. 
Мектепке 
дейінгі 
білім 
беруде 
қолданылатын 
түзету-дамыту 
технологиялары төрт негізгі кезеңді қамтиды: 
– диагностикалық және ұйымдастырушылық. 
– оперативті және болжамды: әр балаға арналған түзету-дамыту 
жұмыстарының жеке жоспарын анықтайды, дамытушылық, түзету немесе 
түзету қызметін (жалпы, кіші топ, жеке) ұйымдастыру формаларын белгілейді, 
күтілетін нәтижеге болжам жасайды. 
– профилактикалық (негізгі). Бұл түзету-дамытушылық педагогикалық 
процесті ұйымдастыру кезеңі. Балалармен жұмыс істеудің мазмұнын, әдістерін, 
формалары мен тәсілдерін анықтайды. 
– бақылау және диагностикалық. Тілдік кемістіктерді түзету динамикасын 
анықтау мақсатында балаларды бақылау жүргізеді, қорытынды жасайды. 
Тілдік кемістіктері бар балаларды оңалтудың негізі түзету-қалыпқа келтіру 
және педагогикалық жұмыс. Мақсаттары: 

балалар дамуының жеке ерекшеліктерін көру қабілеті; 

бала дамуының белгілі бір түзетуді қажет ететін жақтарын бөліп 
көрсету мүмкіндігі; 

балалардың бейімделу қабілетін арттыру; 

балалардың потенциалдық мүмкіндіктерін жүзеге асыру. 
Мектепке дейінгі жаста сөйлеу тілі дамуының кеш басталауы [4], сөйлеу 
тілі дамуының тежелуі, сөздік қорының шектеулі, тілдің грамматикалық 
дағдылары 
қалыптасуының 
бұзылуы, 
дыбыстарды 
айтудың 
және 
фонематикалық қабылдаудың бұзылуы – сөйлеу тілінің жалпы дамымауының 
негізгі белгілері болып табылады. 
Сөйлеу тілінің қалыптасуындағы бұзылудың шығу себептері [5] – құрсақ 
ішіндегі даму кезеңіндегі әртүрлі жағымсыз факторлардың әсерінен; босану 
кезіндегі толғақтық жағдайлардың ұзақ әрі баяу немесе жылдам әрі қарқынды 
болуынан, өмірге келу кезеңінде нәрестені құлатып алу, механикалық 
құралдарды қолданудан жаңа туған нәрестенің бас миы немесе ми қан 
тамырлары зақымдануынан; туғаннан кейін өсу кезеңдеріндегі жағымсыз 
әсерлер: әртүрлі вирустық және инфекциялық аурулар, интоксикациялар, 
мидың немесе ми қабықтарының ісктері (гемангиома, менингиома), жарақаттар 
және т.б. зиянды себептерден. 
Сөйлеу тілінде кемістігі бар балалармен жүргізілетін коррекциялық 
жұмыстардың негізгі міндеттері – функционалды және органикалық 
факторлардың 
әсерінен 
тұлғалық, 
әлеуметтік 
және 
психологиялық 


Қазіргі білім берудің даму тенденциялары 
25 
бейімделуіндегі 
қиындықтарды 
қалыпқа 
келтіру; 
кемістіктердің 
ерекшеліктеріне қарай оқыту мен дамуы арасындағы дисбалансты болдырмау 
және қалыпқа келтіру; әлеуметтік бейімделуіне жағдай жасау. 
Баланың тұлғалық қасиеттерінің қалыптасуы өмірінің алғашқы күнінен 
басталып, психикалық дамып-жетілуімен бірге жүреді. Ал психикалық дамып-
жетілу баланың жетекші әрекеті – ойынмен тығыз байланысты. Балаларды әр 
түрлі әрекеттерге баули отырып, ойын түрінде қарым-қатынасқа қызықтыру 
үлкендердің міндеті. Ойын арқылы қарым-қатынасқа түсе отырып, бала тіл 
арқылы өзінің мінез-құлқын бағыттау мен реттеуді үйренеді.
Тілдік қарым-қатынас негізінде баланың қоршаған әлем туралы түсінігі 
айқындалып, толықтырыла түседі, сонымен қатар тілдік және оның мағыналық 
бөлігі – сөздік танымдық үрдістер де дамиды [6]. Ана тілі қоршаған өмірді сол 
өз күйінде өмірдегі заттар мен құбылыстардың байланыс пен қарым-қатынасын 
сезінуге көмектеседі. Сөз араласпаса бала өмірді түсінбейді. Қоршаған орта 
туралы білім адамның санасына ауызша түрде сөзбен жетеді. 
Балаға дұрыс тілдік дамытуды үйретудің негізгі қызметтерінің бірі – 
қарым-қатынас жасау. Қарым-қатынасқа түсе отырып баланың танымдық 
қызметі оянады. Балаға дұрыс тілдік дамытуды үйретудің жан-жақты, 
парасатты, қабілетті және ерік-жігерді қалыптастыруда ықпалы – тілдің 
құдіретінде, тілдің табиғатында. Ана тілі баланың жан-жақты тәрбиесінің 
құралы. Ана тілін үйренудің заңдылығы танымдық қабілеттердің даму 
үрдісінде ішкі сезім арқылы жүзеге асырылады. Әрбір сөйлеу дағдысы белгілі 
бір танымдық қасиеттерді (сезіну, есте сақтау, қиялдау) қалыптастырады. 
Тілдік дамуында кемістіктері бар балалармен жұмыс істеу барысында әр 
баланың дербес ерекшеліктеріне назар аудара отырып, баламен жағымды 
байланыс 
орнату 
қажет. 
Маман 
өз әдістерін бала психикасының 
ерекшеліктеріне – сөйлеуге қызығушылығы мен ынтасына бейімдегенде ғана 
жағымды нәтижелерге жетуге болады. Әсіресе, ата-аналарға баласымен 
жүргізетін тілді дамыту жұмыстары жайлы түсіндіру, баланың әлеуметтік 
бейімделуіне қалай үлес қосатынын көрсетуі керек. 
Сондықтан психологиялық-педагогикалық коррекция кабинетінде тілдік 
дамуында кемістіктері бар балаларға барлық жағдай жасалған: 


Development trends of modern education 
26 
– қауіпсіздік (кеңсе балалардың қауіпсіз болуын ескере отырып 
жабдықталған, арнайы бұрыштарсыз); 
– жайлылық пен жайлылықты қамтамасыз ету (жағымды, жұмсақ, 
тыныштандыратын түстермен безендірілген, электр жарығы жұмсақ, көзді 
қимайды); 
– қажетті жабдықтың болуы: ағаштан және пластиктен жасалған құрылыс 
жиынтықтары, конструкторлар; 
– ұсақ моториканы (саусақтарды) дамытуға арналған ойындар; 
– білім беру тақтасында басылған ойындар; 
– рөлдік ойындарға арналған ойыншықтар; 
– балаларға арналған кітаптар; 
– шығармашылық дамуға арналған материалдар
– сенсорлық ойындар. 
Сондай-ақ түзету сабақтары үшін өте тиімді әрі пайдалы «Polyanka» 
интерактивті құм жәшігі. «Polyanka» құм жәшігі арқылы интерактивті 
технологияларды қолдана отырып, қарапайым құм көлдер мен таулармен, 
жанартаулармен және аңғарлармен таныса отырып, балалар географияны, 
жердің құрылымын, қоршаған әлем туралы білімдерді, фигураларды оқиды, 
ғарышта шарлауды үйренеді, есте сақтау мен логиканы дамытады. Тегістеу 
жаттығулары моториканы және бұлшықет жадын керемет дамытады. 
Ал «Tilashar» интерактивті логопедиялық кешен, сөйлеу қабілеті 
бұзылған балаларға арналған. Логопедиялық ойындар мен сабақтары бар 
мамандандырылған бағдарламалық әдістемелер балаларға сөйлеу дағдыларын 
дер кезінде дамытуға көмектеседі. Сенсорлық кешен балаларға компьютерлік 
сауаттылықты игеруге және компьютерлік технологиялармен қарым-қатынас 
мәдениетін қалыптастыруға көмектеседі. Барлық жастағы балаларға арналған 
өте қолайлы және тартымды сенсорлық тақта. Ойындар 2 жастан 10 жасқа 
дейінгі балаларға арналған. 
Қорыта айтқанда, баланың сәбилік кезеңінен тілін дамытуға назар аудару 
ерекше маңызды, өйткені осы кезде баланың миы жедел өсіп, оның қызметі 
қалыптасады. Орталық жүйке жүйесінің қалыптасуы кезеңінде жаттықтыруға 


Қазіргі білім берудің даму тенденциялары 
27 
ыңғайлылығы, бейімделгіштігі мамандарға белгілі. Жаттықтырусыз бұл 
қызметінің дамуы тежеліп, тіпті мәні тоқтап та қалады. Ал сөйлеу тілінде 
кемістігі бар балалармен дер кезінде психологиялық-педагогикалық әдіс-
тәсілдерді тиімді қолдана білсек, балалардың өзіндік ерекшеліктерін ары қарай 
жетілдіріп, әлеуметтік ортаға бейімделе алуына мүмкіндіктерді қалыптастыруға 
болады. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   79




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет