Азия ж2не африка елдерінің орта ғасырлар тарихы кіріспе жаңа дәуірде Батыс Еуропа тарихнамасында Еуропа тарихын зерттеу негізінде пайда болған «орта ғасырлар»
жүктеу/скачать 1,06 Mb. Pdf көрінісі
|
offiwiz file
| Моңғолдардың Қытайдан қуылуы.
ХІV ғасырға қарай монғол басқыншыларының Қытайдағы билігі әлсірей бастады. Біртұтас Монғол империясының орнына бұл кезде төрт Монғол мемлекеті құрылған болатын. Монғолияның өзімен Маньчжурия, Қытай, Тибет төртеуі сол мемлекеттердің бірі – «Ұлы хандар мемлекетінің» құрамына кірді. Биліктің әлсіреуі Қытайдағы монғол ақсүйектердің арасындағы алауыздық пен таластартыстан асқына түсті. ХІV ғасырдың басынан таққа үміткерлер арасындағы күрес шиеленісті. Қытай халқының басқыншыларға қарсы наразылығы күннен-күнге өсе түсті. Барлық ауыртпалық қарапайым халықтың – шаруалар мен қолөнершілердің үлесіне түскендіктен ең алдымен шет елдік басқыншыларға қарсы наразылықты солар білдірді. Сондықтан да Қытай халқының монғол үстемдігіне қарсы азаттық соғысы шаруалар көтерілісі түрінде басталды. Монғолдардың үстемдігіне кытайдың жоғарғы топтары да наразы болды, өйткені монғолдар оларды биліктен аластатып, билікке, негізінен жаулаушылармен келген басқа халықтарды тартып отырған болатын. Сонымен бірге монғолдардың салық саясаты да халықтың барлық топтары үшін өте ауыр болды. Монғолдар Қытайдың ауыл шаруашылығының негізі болған ирригация жүйесіне мүлде көңіл бөлмегендіктен бұл жүйе жарамай қалған болатын. Осының кесірінен Хуанхе өзені арнасынан тасып, елді су басып қалады. Бұл көтеріліс тариханамада Қызы орамалдылар көтерілісі деген атау алады. Көтеріліс әскерін Ақ лотос құпия буддистік ұйымының мүшелері қалыптастырады. Олардың құрған әскері «Қызыл әскерлер» деп аталып кетті (хун цзюнь). «Қызыл әскерлерді» Лю Футун басқарды. Қызылдар Цзинань, Кайфын, Баодин, Датун қалаларын алып, астанаға қауіп төндірді. 1343 ж. Гуандун мен Хунанда ірі көтерілістер болды. 1348 ж. қытай қашқындарының флоты оңтүстіктегі теңізде үкімет флотын талқандады. Қытай халқының монғол хандарымен ашық күресі, әсіресе ХІV ғасырдың ортасында, Тоған- Темір билігі кезінде күшейді. Шаруалардың бұқаралық қозғалысына 1350– 1351 жылдардағы табиғи апат – Хуанхэ өзенінің тасып, арнасынан шығып кетуі түрткі болды. Хэнань, Хэбэй және Шаньдун провинцияларының ұланғайыр аудандары судың астында қалды. Бұл апат халықтың шыдамын тауысты. 1351 ж. Тоған-Темір қорғаныс дамбаларын тұрғызуға барлық халықты тартуға жарлық шығарды. Халық құрылыс жұмыстарына шығудың орнына монғол ханына қарсы көтеріліске шыға бастады. Цзянсу провинциясындағы көтерілісті Ли Эр, Хубэй провинциясындағы көтерілісті Мын Хай-ма басқарды. Хубейдегі көтерілісті император деп жарияланған, шыққан тегі жағынан шаруа Мин Юйчжень басқарды. Бірақ бұл көтеріліс 1361 жылға қарай басылды. Көтерілісшілер арасында әсіресе аньхуэйлік Чжу Юаньчжан басқарған отряд өте зор табыстарға жетіп отырды. Бұл отряд 1354 жылы құрылған еді. Отрядтың қатарына талқандалған қызыл әскерлердің қалдықтары келіп қосылды. 1356 ж. оның басшылығындағы «жасыл орман» отряды Нанкин қаласын басып алады. Чжу Юаньчжан көтеріліс басшыларының бірі Чэнь Юлянді жеңіп (1363) елдің оңтүстігінде өз билігін нығайта бастайды. Кейінірек белгісіз жағдайларда Қызыл орамалдылардың көсемі қайтыс болғаннан кейін Чжу Юаньчжан өзінің империялық ұмтылыстарын ашық түрде білдіре бастайды. 1368 ж. 23 қаңтарда Чжу Юаньчжан Нанкинде жаңа Мин империясының құрылғандығын жариялап, өзін император деп жариялайды. Сол жылдың қыркүйегінде оның әскері монғолдар тұсындағы елдің астанасы – Дадуды (Пекин) басып алды. Соңғы Юань императоры Тоған Темір солтүстікке қашып, Юань империясы құлайды. Чжу Юаньчжан Мин империясының құрылғандығын жариялайды. Үш жыл ішінде мин әскерлері монғолдардан Қытайды толық азат етеді. жүктеу/скачать 1,06 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|