Б. О. Джолдошева из Института автоматики и информационных технологий нан кр, г. Бишкек; «Cинтез кибернетических автоматических систем с использованием эталонной модели»
МЕМЛЕКЕТТІК ТІЛДІ МАТЕМАТИКА ӘМБЕБАП ТІЛІНЕ ЖАҚЫНДАТУДЫҢ
жүктеу/скачать 28,25 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Ectaco
| МЕМЛЕКЕТТІК ТІЛДІ МАТЕМАТИКА ӘМБЕБАП ТІЛІНЕ ЖАҚЫНДАТУДЫҢ IT-ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ МӘСЕЛЕЛЕРІ
C. Кәрімов*, Б. Дыбыспаев**, Д. Әубәкір*, Ж. Мұқажанов*** *Лев Гумилев атындағы ЕҰУ: Астана қ., Қ. Мұңайтпасов к., 5-үй; **Астана қ. дарынды балаларға арналған «Зерде» мектебі; ***Қалбатау орта мектебі ШҚО Кіріспе. Еліміз егемендік алғаннан кейін Мемлекеттік дәрежеге ие болған төл тіліміздің жаңа дәуірі басталды. Мемлекеттік тілде (МТ) оқытатын оқу орындары (мектептер, колледждер, лицейлер, ЖОО) көптеп ашылды. Астана қаласының өзінде ашылған оқу орындарында осындай жағымды үрдіс кең етек жая бастады. Бұл үрдістің жақсы жақтарымен қатар көлеңкелі жақтары бар екендігі басында білінбегенімен, біртіндеп айқындала бастады. Терминологиялық мәселелер бір төбе боп бір жақтан көрінсе, екінші жақтан мәселелердің жаңа түрі – IT-технологиялық тұрғыдағы қиындықтар мен-мұндалап өзіне қарай ерігімізден тыс көңілімізді аудара бастады. Шүкір, сөз жасамдық мәселелер аса күрделі болғанымен, біздің қазақ тілі үшін таңсық емес және де алғаш рет көрініп тұрмап еді. Кезінде ұлтымыздың Ахмет Байтұрсынов бастаған ғұлама тұлғалары «Алаш» қозғалысының зерделік тұрғыдан қарайтын үлкен мәселесі деп санап, арнайы қарастырғаны да осы сауатты жаңаша ашу, оқу, ғылым-білім саласы үшін ең зәрулі шаруа – төл тілімізді кәсіби ортаға икемдеу болғанына мақтануымыз керек. Өткен ғасырдың жиырма-отызыншы жылдарының екі онжылдыққа жетпейтін аз-ақ уақыт тезінде олардың бұл бағытта атқарған істері ұшан-теңіз. Қазіргі біздің алшаң басып, білім саласының мұхитына бірден қазақша атойлап емін-еркін алғашқы дайындықсыз-ақ қойып кетуіміз, міне, сол ғұламалардың арқасы... Мәселелердің екінші топтамасына қайтып оралсақ, әзірге аузымызды толтырып айта аларымыз шамалы болып тұр. Иә, Елбасы бастамасымен жаңа компьютерлік техникамен ТМД елдері арасында ең алғашқы һәм алдымен жабдықталған біздің мектептер болды. Иә, осы компьютерлерді Интернет ғаламторына қосуды да біздің ел алғашқылардың бірі болып қолға алды. Иә, тіптен дамыған деген елдердің түгелі дерлік қол жеткізе алмай отырған интерактивтік тақта да ел мектептері үшін көзайым болып үлгерді. Бірақ-та, осынау техникалық жабдықтау екінші топтағы мәселелерді өз бетінше домалатып әкетпейтіні көріне бастады. Мамандардың ел боп, бүкіл жұрт боп араласуынсыз бұл істі жолға қою оңай емес екенін бүгіндері әркім түйсіне бастады. Өйткені, еліміздің айналасын қоршаған елдердегі тәжірибе, әсіресе орыс тілінің әлемдік тілдердің көшбасшысы саналатын ағылшын тілімен арақатысы бұл тұрғыда үлгі бола алады. Орыс тілін бүгінгі IT-технологиясының қай саласын алмаңыз, соған енгізе салу, сол ортада сайрата салу еш қиындықсыз атқарыла береді. Оның себебі неде? Себебі көршілеріміз өз тілінің тағдырын ертеректе-ақ шешіп үлгерген, оның тағы бір себебі – орыс тілінің әлемдік тілдер арасынан көрініп жүруі. Содан, әлемдік деңгейде қандай да бір тілдерге қатысты шара қолға алынса, орыс тілі соның бел ортасында жүреді. Мінеки, өте жоғары кәсіби деңгейде жасалып жүрген аудармашылық бағыттағы IT-технологиялық бұйымдарға ол тілдің кіріге қалуы да осыдан. Бүгіндері «Промт», «Stylus», «Magic Goody», «Socrat», тағы сол сияқты аудармашы бағдарламалық бұйымдар соңғы 20-30 жыл шамасында кемелдендірудің талай сатыларын артқа қалдырып, кез келген жоғарғы талапты қанағаттандыратындай деңгейге жетті. Өте өкініштісі сол – осылардың бірде-бірінің құрамында қазақ тілі ескерілмеген. Американдық Ectaco фирмасы жасап шығарып, дүние жүзіне таратып жатқан көптілді Ectaco-Partner қалта компьютерлерлік жүйесі сегіз әлемдік тілдермен қоса тағы отыз тілді қамтыса, біздің МТ олардың қатарында жоқ. Тіптен, бізге де көрші Қытай өзінің кейбір электрондық ойыншықтары мен тұрмысқа қажет бұйымдарында орыс тілін, мысалға, кол сағаттарында сайратып қояды да, біздің тілді елемейді. Осындай келеңсіздіктер кесірінен төл тіліміздің көсегесі көгермеуде, бірақ жағдай осылай екен деп, қол қусырып отырмай қамдану қажет [1]. жүктеу/скачать 28,25 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|