3-Бўлим. УМУМИЙ ва ЗАРУРИЙ ТОРАЙИШ
БОРЛИҚНИНГ МАВЖУДЛИК АСОСИ
§ 1. Бўшлиқнинг мавжудлик асоси - торайиш
Кўриб ва укиб турганингиздек, очиқ коинот тизими масофасининг умумий ва зарурий торайиш хосияти борлиқ хоссасининг мутлақ мавжудлик асоси экан. Шундай экан, фалсафа илмида билдирилаётган ва олға сурилаётган, назарий ва фалсафий фикрлар муайян қоида асосида «қонун»-га олиниши шартдир. Мана, мисол учун, И.Ньютон, ўзининг «тортишиш назарияси»-ни, яъни «тортишиш» қоидасини «тортишиш қонуни» қилиб олганлиги ва бу қонун, «бутун олам тортишиш қонуни» сифатида, умумий олам мавжудлик асосига кулланилганлигидан хабарингиз бор. Биз, юқорида кузатган, бош-бошланғич холатнинг риояси, яъни, бош-бошланғич холатнинг туб вазияти «тортишиш»-да эмас, торайиш эканлигини инобатга олиб, бош-бошланғич «ҚОНУН», яъни риояда бўлган бош-бошланғич тизимнинг энг мухум вазият бирлиги торайиш риоясида эканлигининг ўзи, бош-бошланғич «қонун» торайиш эканлигини билдиради. Ва шунга асосан, биз, бош-бошланғич холат учун, яъни бош-бошланғич борлиқнинг мавжудлик асоси қилиб «ТОРАЙИШ»- деб биламиз ва у ўз навбатида очиқ коинот тизими масофасининг умумий хоссаси ва зарурий хосияти бўлганлиги учун, уни биз қонун даражасига, яъни: БЎШЛИҚНИНГ УМУМИЙ ТОРАЙИШ ҚОНУНИ- деб, кабўл қиламиз.
Демак, шундай экан, бош-бошланғич борлиқ асоси: Куч - масофа хосияти -бу - умумий торайиш қонуни билан ифода этилади ва у ана шундай вазият бирлиги ва зарурийлигида мавжуддир, деб кабўл қилинади. Умумий бўшлиқ мавжудлигининг туб асоси - умумий торайишдир. Очиқ коинот тизими масофасининг ушбу мукум вазият бирлиги ва унинг умумий ва зарурий торайиш ходисаси -«Бутун олам торайиши» -деб номланади ва унинг умумий холати ва вазият бирлиги умумий торайишда мавжудлик асоси - деб, кабўл қиланади.
Ушбу янги қонуннинг қоидасига келсак; у холда, шу қонуннинг келиб чиқиш асоси, унинг қоидаси хисобланади, яъни:
Достарыңызбен бөлісу: |
