Бағдарламасы аясында іске асырылды David В. Brinkerhoff, Rose Weitz, Suzanne T. Ortega essentials of
жүктеу/скачать 30,13 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ДЕНСАУЛЫҚ ЖӘНЕ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ 283
| Құрылымдық-функциялық теория:
науқастың рөлі Аурудың классикалық әлеумггтік теориясын алғаш рет 1951 жылы Талкотт Парсонс тұжырымдаған болатын. Құрылымдық-функциялық зерттеуші ретінде Парсонс кедергісіз қызмет атқаратын кез келген қо- ғам құлдырап кетпеуі үшін, өзге де ықтимал мәселелер секілді ауруды да тежей алады деп пайымдайды. Парсонстың «ауру-девианттылықтың бір гүрі, себебі бұл адамдар- дың қалыпты әлеуметтік рөлін сақтауға мәжбүрлейді» деген тұжыры- мы әлеуметтануға үлкен үлес қосты. Мысалы, сіз соңғы рет ауырған кезде жұмыстан жоспарланбаған демалыс алдыңыз, жігітіңізге неме- се құрбыңызға азық-түлік әкеліп беруін сұрап қолқа салдыңыз неме- се мұғаліміңізден тапсырманы орындау уақытын созуды сүрадыңыз. ДЕНСАУЛЫҚ ЖӘНЕ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ 283 Ертеңгі күні сіз орындамаған міндеттеріңіз үшін ақталу мақсатымен әлі де ауырып жүрмін деп айтуыңыз мүмкін. Сондықтан да Парсонс- гың пайымдауынша, аурудың (немесе науқас секілді болып көріну), әдетте қызметі болмайды, өйткені адамдардың қалыпты рөлдерін орындауына кедергі келтіреді, осылайша, әлеуметтік тұрақтылыққа қауіптөндіреді. Алайда Парсонс кейбір аурулар әлеуметтік тұрақтылық үшін пай- далы болуы мүмкін дегенді де айтады. Егер ауырып қалып, өз-өзін қа- лыпқа келтіруге үзіліс алмаса немесе психикалық саулық күнін алуға мүмкіндігі болмаса ешқашан демалыс алып көрмеген жұмысшылар- дың, студенттердің және жұбайлардың арасында наразылық сезімі күшейер еді. Осыған орай, ауру кейде қоғам арасындағы шиеленісті бәсеңдету қызметін атқарады. Н ауқас рөлін а н ы қ т а у Әлеуметтік тұрақтылықты нығайта түсу үшін қоғам ауруды қалай қадағалайды? Бұның жауабын Парсонс «науқас рөлін» алға тарта- ды. Ауру адамның өзін ұстауына және осы жағдайға байланысты қалыптасатын қоғам көзқарасына қатысты «науқас адам рөлі» төрт әлеуметтік нормаға қатысты болады. Біріншіден, науқас адамдар- дың қалыпты әлеуметтік рөлдерді атқармауға заңды негіздері бар деп есептеледі. Сондықтан біз оларды жұмыстан шығарудың орны- на жұмыстан уақытша босатамыз. Екіншіден, мәдени нормаға сәй- кес, адамдар ауруға шалдыққанына жауапты емес. Сондықтан біз ақымақтықпен микроб жұқтырған адамдарды жазалаудың орнына, тұмауға шалдыққандарға тауық сорпасын апарып береміз. Үшінші- ден, ауруға шалдығуды адамдар жағымсыз жағдай деп санайды да, айығып кету үшін бар күшін салады. Сол себепті біз ауырып үйінде жатқандарға көңіл білдіріп, ал емделмегендерді сынап мінейміз. Ең соңғысы, науқас адамдар медициналық тексеруден өтіп, дәрігерлер- дің нүсқауын орындау қажет. І «Науқас рөлінің» сипаттамасы бойынша біз ауруға шалдыққан кезде дәрігерге көрініп, оның нұсқауларын орындауымыз қажет деп түжырымдаймыз. Н ауқас а д а м рөлін с ы н а у Ауру жайлы әлеуметтік тұрғыдан ойлау үшін Парсонстың науқас рөлі жайлы тұжырымдамасы шешуші қадам болды. Алайда ке- йінгі зергтеулер науқас рөлі моделінің шектеулі екеніне мән бере жүктеу/скачать 30,13 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|