Бағдарламасы аясында іске асырылды Karen Armstrong
жүктеу/скачать 28,29 Mb. Pdf көрінісі
|
Karen Armstrong. A History of God
| par excellence
(кемел) Құдайдың иконасы. Құдай сөздерде қамтыла алмайтын немесе ұғымдардың шеңберіне сыймайтын, бірақ Оны шебердің қаламы мен құлшылықтың символдық қимыл-әрекеттері арқылы «сипаттауға» болады. Гректердің сенімі иконаларға байланғаны соншалықты, 820 жылы иконаға наразылар халықтың қарсылығымен жеңіліске ұшырады. Алайда Құдайды белгілі бір дәрежеде сипаттауға болады деген сенім Дионисийдің апофатикалық теологиясын терістеу деңгейіне дейін көтерілген жоқ. Монах Никофор Қасиетті Бейнелер Жайлы Ұлық Апологетика атты трактатында иконаларды «Құдайының үнсіздігі арқылы Оның трансцендентті болмысын тілмен жеткізу мүмкін еместігін паш етуі» деп танытты. Оның ойынша, иконалар «үш сатылы нұрланған әрі кие тапқан теологиялық әуезбен Құдайдың ұлықтығын мақтайды». 364 Иконалар сенушілерді шіркеу догмаларымен таныстырып, иман шарт - тары жайлы ұғынуға жеңіл түсінік алуларына септеспейді. Дұрысы, олар - ды сырлы сезімге бөлейді. Осындай діни бейнелердің адамдарға ықпалын түсіндіретін тұста Никефор бұл әсерді музыкамен, яғни өнер туындылары - ның ішіндегі сөзбен берілмейтін және жанама ықпал ететін түрімен салы - стырған еді. Музыка арқылы жеткізілетін сезім мен хәл бір жағынан сөз мен ұғымдардан да жоғары. Тоғызыншы ғасырда Волтер Патер барша өнер са - ласының музыканың деңгейіне көтерілуі керектігін айтқан; тоғызыншы жүз - жылдықта Византияда грек христиандар теологияның кез келген түрі тек иконографияның деңгейіне жетуге тиісті деп санайтын. Құдай рационалды пайымға негізделген сөзден гөрі өнер туындылары арқылы жақсырақ ай - шықталады деп ойлайтын. Төртінші және бесінші ғасырдағы Исаның ор - нына, Христология тартыстарындағы көбік сөздерден соң, христиандардың 364 Nicephoras, Greater Apology for the Holy Images, 70. 315 бейнелі тәжірибелеріне сүйенген бір Құдай портреті қалыптаса бастаған- тын. Бұл бағыт Константинопольдегі кішігірім Әулие Мамас монастырының ұстазы және «жаңа теолог» ретінде танылған Симеон (949-1022) тарапынан айқын көрініс тапты. Бұл жаңаша теология Құдайын сипаттауға талпынбай - тын. Симеонның ойынша, бұл Құдайдың қадірін түсінбеушілік пен өзім - білемдік болар еді. Шындығында Құдай жайлы айту, бір жағынан, «ұғыныл - майтынды ұқтым» деумен бірдей еді. 365 Құдайдың табиғаты жайлы раци - оналды пайымды алға тартқаннан гөрі «жаңа» теология тікелей тұлғаның жеке діни тәжірибесіне сүйенетін. Құдайды ұғу оңай көрінетін басқа бол - мыс түрлерімен салыстырып және оларды ұғуға жарайтын ұғымдар арқылы тануға болады деу мағынасыз көрінеді. Құдай – құпия. Шынайы христиан – Құдай өзін Исаның Құдайланған адами болмысында айқын көрсеткен «Құдай» тәжірибесіне немесе хәліне ие болған жан. Симеонның өзі, бір сәтте өзіне тап келген бір хәл арқылы дүнияуи тіршілікті тәрк етіп, терең ойға берілген жан еді. Әуелі не болғанын ұқпаған болатын, бірақ біртін - деп өзгеріске тап келгенін және Құдайдың өзінен тараған жарық сәуленің әсерімен трансформациялана бастағанын түсінді. Бұл, әрине, біз білетін жа - рық емес; Ол, пішін, елес және назар салып қызықтаудан жоғары, тек қана хәл мен құлшылық арқылы танылатын. 366 Бұл тек қана таңдаулылар мен тақуаларға, монахтарға тән хәл емес-тұғын; Исаның Інжілде айтып кеткен патшалығы Құдаймен тұтасу еді және ақыретті күтпестен дәл осы өмірде бастан кешірілуі тиіс рухани хәл болатын. Симеонның көзқарасы бойынша, Құдай танылған және танылмаған, алыс әрі жақын. Ол «Талқылау мүмкін емес құбылысты сөз ету» секілді мағынасыз бір жауапкершілікті арқалағанша, монахтардың өз рухтарындағы оларды өзгертуші ақиқатқа бар назарды салғандарын қалайтын. Құдай көрген сәт - тің бірінде Симеонға айтқанындай: «Иә, мен – Құдаймын, сенің игілігің үшін адам кейпіне енген менмін. Және, көріп тұрғаныңдай, сені жараттым және 365 Theological Orations I. 366 Ethical Orations I.3. 316 сені Құдай қылам.» 367 Құдай сыртқы, объективті шындық емес, субъективті және жеке тұлғаның сәулеленіп нұрға бөленуі. Алайда оның Құдай жайлы талқылауды, сөйлеуді жоққа шығаруы оны бұрынғы теологиялық ұғымдар - дан ажырап қалуға жеткізбеді. «Жаңа» теология Шіркеу Әкейлерінің дог - маттарына өте терең байланған-тын. Симеон жүктеу/скачать 28,29 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|