Бағдарламасы аясында іске асырылды The Essential Guide to zina o’leary 3 rd Edition

179
Әдіснамаларды түсіну: сандық және сапалық тәсілдер 
субъективтілікке; сенімділіктен гөрі бағыныштыққа; жарамдылықтан гөрі ау-
тенттілікке; жалпыламалықтан гөрі тасымалдылыққа; репродукциялықтан 
гөрі аудиттілікке (4-тарауды қараңыз) жақын сияқты. 8.2-қосымшада сапалық 
зерттеушілердің ақиқатқа саи� болу стандарттарына қол жеткізу үшін қолдана-
тын кеи�бір стратегияларды көрсеттік.
Этнография
Мінсіз әрі қарапайым шындық сирек жағдайда мінсіз болғанымен, ешқашан 
қарапайым болмайды. 
Оскар Уайльд
Үи�іме қонақ болсаңыз және тұрмыс-салтым туралы пікір білдіргіңіз келсе, 
өз үи�іңізбен салыстыра отырып сөз қылар едіңіз (мысалы, біз де үи�де былаи� 
істеи�міз, мынау өзгеше екен, біртүрлі ғои�). Өз отбасыңызбен баи�ланыстырып 
не өз біліміңіздің ауқымына жүгініп, менің отбасыма баға бересіз. 
Ал мәдени топтарды зерттеуде этнографияның аи�налып өтетін кезі көп. 
Этнографияның сөзбе-сөз мағынасы «мәдениетті жазу» дегенді білдіреді. Бұл 
ғылым саласы өмір сүру салтын сол топ өкілдерінің көзқарасы тұрғысынан зерт-
теи�ді. Мәдениетті осыған деи�ін қалыптасқан қағидалар шеңберінде бағалаудан 
қашуға немесе белгілі бір дүниетаным тұрғысынан ғана зерттемеуге тырысады. 
Яғни қандаи� да бір мәдениет өкілдері әлемді қалаи� қабылдаса, сол көзқарас 
тұрғысынан қарап, солардың түсінігімен әлем туралы түсінік қалыптастыра-
ды. Дәлірек аи�тқанда, этнографтар орынсыз сын аи�тудан бои�ын аулақ ұстаи�-
ды. Мәдениет ауқымындағы мән-мағыналарды түсіндіру үшін сол мәдениет 
 
y
Табанды бақылау.
Жағдай туралы бастапқы, көбіне тым үстірт ақпараттан өзге 
дереккөздерді іздеу. 
 
y
Кең ауқымды репрезентация.
Институт, мәдени топ немесе құбылыс туралы се-
німмен айтуға болатындай кең ауқымды репрезентация. 
 
y
Рецензиялау.
Әдіснаманы және зерттеу процесін өзге бір әріптесі жан-жақты 
сынап, тексереді. 
Растау немесе тексеру үшін қолданылатын әдістер:
 
y
Триангуляция.
Әрбір дереккөздің түпнұсқалығын растау үшін деректердің бірне-
ше көзін қолдану.
 
y
Топ мүшелерін тексеру.
Оқиғалар, жағдай және құбылыстардың түсіндірмесі ин-
сайдерлердің түсіндірмесіне сәйкес келетінін тексеру.
 
y
Әдістердің толық түсіндірілуі.
Оқырман зерттеуді тексеріп және/немесе қайта 
жүргізе алатындай етіп, оны жеткілікті әдіснамалық детальдармен қамтамасыз 
ету. 

180
ЗЕРТТЕУ ЖОБАСЫН ЖҮРГІЗУ: НЕГІЗГІ НҰСҚАУЛЫҚ
ортасында өмір сүретін адамдардың сим-
воликалық әлемін ұғуға тырысады.
Мұндаи� терең түсінікті қалыптастыру 
үшін этнографтар ұзақ уақыт бои�ы сол 
мәдениетке сіңісуі қажет. Олар өздері 
араласқан оқиғаларды және куә болған жаи�ттарды баяндаи�ды. Меи�лі ол ше-
телдік мәдениет болсын, меи�лі зерттеушінің өз мәдениетіне ұқсас маргинал 
мәдениеттер болсын, меи�лі тіпті төл мәдениеті болсын, әлемді сол мәдениет 
өкілдерінің көзқарасы тұрғысынан ұғу үшін этнографтар мәдени кешендердің 
тұңғиығын барлауға тырысады. Этнографтар мәдени түсініктер қалаи� қалып-
тасқанын зерделеуге және мәдени топ өкілдері өз тәжірибелерінен қалаи� мән 
табатынын түсінуге ұмтылады. Олар жаи� ғана «Мынау не?» деген сұрақты одан 
әрі зерттеп, «Бұл неге олаи�?» деген мәселені зерделеуге тиіс (8.3-қосымшаны 
қараңыз).
Этнография мәдени антропологиядан бастау алады, әсіресе мінез-құлық пен 
мән-мағынаны қалыптастыратын негізгі қағидаларды ашып көрсете алатын 
жалғыз жол толық сипаттау деген пікірді аи�тқан Клиффорд Гирцтің еңбекте-
рінен тамыр тартады ([1973] 2000).
Бір қарағанда бұл жерде бәрі анық әрі түсінікті сияқты болып көрінуі мүмкін, 
бірақ сіз анықтаманы талдаи� бастағанда біраз қиындықты баи�қаи�сыз:
1. 
Этнография – мәдени топтарды зерттеу. Бұл маңызды, өйткені «мәдени» терми-
ні топтарды біріктіреді. Айталық, генетика, биология немесе география сияқты 
салалардан әлдеқайда ауқымдырақ тұжырым жасайды. Мәдени топтар әлеумет-
тік салт-дәстүр, сенім мен мінез-құлықтардың ортақ белгілері арқылы бірігеді 
(мысалы, этностық топтар, қауымдастықтар немесе жұмыс бабындағы топтар). 
Этнографиялық зерттеу жеке адамның әлемді түсініп, қабылдауы мәдени тәжі-
рибелер арқылы құрылады және сонымен шектеледі деген сенімге негізделген. 
Мәдени топтарды зерттеу – ортақ түсініктерді, сондай-ақ мәдени және норма-
тивтік белгілерді ашып көрсете алатын мінез-құлықтың символикалық аспекті-
лерін қарастыру. Демек, этнография кез келген жағдайды қарастыратын әдіс-
терді, қағидаларды, рөлдерді және одан күтетін нәтижелерді зерделейді. 
2. 
Этнография өмір сүру салтын қатысушының көзқарасы тұрғысынан қарасты-
рады. Бұл сала адамдар өмір сүретін ортаның символикалық әлемін түсінуге 
тырысады. Мәдени топ мүшелері заттарды қалай көрсе солай байқауды, әлемді 
түсіну және оған мән-мағына беру үшін сол топ өкілдері қолданатын мәндерді 
ұғынуды мақсат етеді. Этнографтар мән-мағыналарды мәдениеттің өзегін тү-
сіндіруге немесе Гирцтің ([1973] 2000) «толық сипаттау» деп атайтын жолымен 
жүруге тырысады. Бұл маңызды, өйткені этнография сан алуан өмір шынды-
ғын қабылдайды және мәдени жанашырлықты талап етеді. Этнографтар кей-
де Батысқа, бейтаныс дүниетанымға қарсы түсініктерді жинақтаудың орнына 
орынсыз сын айтуды доғаруға және зерттелінушінің көзқарасы тұрғысынан бә-
рін түсінуге тырысады.
Этнография
– түсіну, сипаттау және түсін
-
діру мақсатында мәдени топтардың өмір сүру 
ерекшелігін аталмыш топ мүшелері аясында 
зерттеу.

181
Әдіснамаларды түсіну: сандық және сапалық тәсілдер 

жүктеу/скачать 7,43 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: