Құрдастары Басқа жыныс  өкілін ұнату Танымал болу ниеті Мектептегі мазақ Медиа

60
ЗЕРТТЕУ ЖОБАСЫН ЖҮРГІЗУ: НЕГІЗГІ НҰСҚАУЛЫҚ
Сұрақ әзірлеудің төрт сатылы процесі
Ои� картасынан басқа тағы бір жол – төрт сатылы әрекетті орындау:
1. 
Төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз, бірақ әр сұраққа жауап бір не екі сөзден 
ғана құралсын: 
а)
Тақырыбыңыз қандай?
Жауаптардың мысалы: арқа ауруы, қалдықтарды өң-
деу, өз бетінше білім алу, әлеуметтік желідегі буллинг т.б.
ә)
Зерттеу жүргізілетін орта қандай?
Жауаптардың мысалы: мектеп, жергілікті 
билік, аурухана, қоғамдастық т.б.
б)
Көздеген мақсатыңыз не?
Жауаптардың мысалы: жаңалық ашу, сипаттау, өз-
герту, барлау, түсіндіру, дамыту, түсіну т.б.
в)
Қандай сұрақ қоясыз?
Жауаптардың мысалы: не, кім, қайда, қалай, қашан не-
месе неліктен?
г)
Қандай да бір ықтимал қатынасты зерттегіңіз келе ме? 
Жауаптардың мысалы: 
әсер ету, арту, кему, қатыстылық, корреляция, себеп-салдар.
2.
Сұрақтың сипатына келсек (кім, не, қайда, қалай, қашан), ықтимал сұрағыңызға 
жауап тапқанша 1-қадамда айтылған жауаптарды біріктіріңіз. Мәселен, тұрмыс-
тық қайта өңделетін жәшіктердегі қайта өңделмейтін қоқыс мөлшерін тақырып 
етіп алған шығарсыз (3.1-қосымшада айтып өттік). 1-қадамдағы жауаптардан бір-
қатар сұрақ туады:
а)
Тақырып: қайта өңдеу. Зерттеу жүргізілетін орта: тұрмыстық/қоғамдық. 
Көздеген мақсатыңыз: тиімділіктің неге аз екенін анықтау. Қандай сұрақ қоя-
сыз: кім және неліктен? Зерттелетін ықтимал қатынас: демографиялық сипат-
тама мен тиімсіз қайта өңдеудің арақатынасы.
Сұрақ:
тұрмыс қалдықтарын қаи�та өңдеу дағдысы мен демографиялық си-
паттама арасында баи�ланыс бар ма? 
ә)
Тақырып: қайта өңдеу. Зерттеу жүргізілетін орта: тұрмыстық/үй шаруашы-
лығы. Көздеген мақсатыңыз: жеке тұлғаның қайта өңдеу міндетін қалай 
атқаратынын анықтау. Қандай сұрақ қоясыз: қалай? Зерттелетін ықтимал 
қатынас: қарастырылмайды.
Сұрақ:
үи� шаруашылығындағы тұрмыстық қалдықтарды реттеуге қатысты 
шешімді қалаи� қабылдаи�ды?
б)
Тақырып: қайта өңдеу. Зерттеу жүргізілетін орта: үйлер/қауымдастықтар. 
Көздеген мақсатыңыз: қайта өңдеудің тиімсіздігі жөнінде қоғамды хабар-
дар ететін науқанға мұрындық болу. Қандай сұрақ қоясыз: не? Зерттелетін 
ықтимал қатынас: қарастырылмайды. 
Сұрақ:
тұрмыстық қоқыс жәшігінен жиі табылатын, өңдеуге келмеи�тін зат-
тар қандаи�?

61
Зерттеу сұрағын әзірлеу 
3.
Сұрағыңыз көбейіп кетсе (есте сақтаңыз: кез келген мәселе бойынша әрқи-
лы зерттеу сұрақтары туындайды) тақырыптың өзектілігі мен практикалық 
жағына мән бере отырып, жетекшіңіздің кеңесіне құлақ асып, негізгі сұрақты 
анықтаңыз. 
4.
Сұрағыңыз барынша қысқа әрі нақты болғанша тарылта түсіңіз. Есте сақта-
ңыз: кез келген зерттеу сұрағының бірінші нұсқасына қарағанда үшінші, төр-
тінші немесе бесінші нұсқасы нақты, түсінікті әрі мағыналы болады. 
Бұл екі процесс салмақты зерттеу сұрағын қалыптастыруға мүмкіндік бе-
реді, ал бұл сізді дұрыс әдіснамаға бастаи�ды. Бірақ оған жетудің өзі бір про-
цесс. 3.2-қосымшада зерттеу мәселесінің эволюциясы туралы бірнеше мысал 
келтірдік. 

жүктеу/скачать 7,43 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: