Бағдарламасы «Дене шынықтыру және спорт шараларын ұйымдастыруды жетілдірудің кәсіби-педагогикалық негіздері»

«Дене шынықтыру және спорт шараларын ұйымдастыруды жетілдірудің кәсіби-педагогикалық негіздері»

5В010800 – «Дене шынықтыру және спорт» мамандығы үшін
Оқу – әдістемелік материалдары

Семей

1. 
   Глассарий
   
2. 
   Дәрістер
   
3. 
   Практикалық сабақтар
   
4. 
   Курстық жұмыстардың жобалары
   
5. 
   Студенттердің өздік жұмыстары
   

Дененің дамуы-бұл ќалыптасу процессі, жеке бастың өмір бойына қалыптасуы және келешекте өзгеруі, ағзаның морфологиялыќ ќызметінің ерекшелігі және соѓан негізделген дене сапалары мен ќызметтері.

Дене тєрбиесініњ білімі - б±л оќу-тєрбие ж±мыстарыныњ нєтежиесі, дене тєрбиесі зањдылыќтарын µз беттерінше т‰сіну, ќозѓалыстыњ ептіліктері мен єдеттерін жєне ж‰йеленген арнайы білімдерді игеру, µмір с‰ру барысында ќолдана алу процессі.

Дене тєрбиесініњ білімін игерудіњ негізгі жолы- б±л ќозѓалыс єрекетін ‰йрену жєне арнайы білімдерді игеру, ќозѓалыстыњ ептіліктері мен єдеттерін ќалыптастыру, к‰нделікті µмірде ќолдана білу, жинаќталѓан білімін басќа адамдарѓа жеткізе білудіњ нєтежиесі.

Дене дайындыѓы т‰сінігі- дене тєрбиесініњ ќолданбалы баѓытын ењбек немесе басќада кєсіптік салада ќолданылуын білдіреді. Жалпы жєне арнайы дене дайындыѓы болып екіге бµлінеді.

Жалпы дене дайындыѓы єрт‰рлі ќозѓалыс єрекеттерінде жетістікке жетудіњ негізі- ќозѓалыстарды кењ кµлемде игеру жєне дененіњ даму дењгейін жаќсартуѓа баѓытталады.

Арнайы дене дайындыѓы- наќты іс єрекетте жетістікке жетуге баѓыттайтын, адам баласыныњ ќозѓалыс єрекетіне арнайы талап ќоятын жєне арнайы ±йымдастырылѓан процесс (мамандыѓы, спорттыњ т‰рі т.с.с.). Дене дайындыѓыныњ нєтежиесі болып ќалыптасќан ќозѓалыс єрекетініњ жетістігін кµрсететін маќсатты ±йымдастырылѓан ќозѓалыс єрекетініњ тиімділігі есептеледі.(дайындыќ процессініњ баѓыты есептеледі).

Дененіњ жетілуі- б±л жањадан ќосылѓан т‰сінік. Дененіњ жетілуі дегенімізді заман талабына сай, дене дайындыѓы мен даму дењгейі тарихи жаѓдайдыњ н±сќасы бола алатын адамзат баласыныњ дамуын айтамыз.

Дене тєрбиесініњ ж‰йесі - б±л адамзат баласыныњ дене дамуын ќамтамасыз ететін жєне салауатты µмір салтын ќалыптастыратын , єлеументтік-экономикалыќ, ќ±ќыќтыќ, єдістемелік, баѓдарламалыќ-нормативтік жєне ±йымдастырушылыќ негіздерін ќосатын тарихи ќалыптасќан дене тєрбиесініњ єлеументтік практикалыќ т‰рі. Дене тєрбиесініњ ж‰йесі ќоѓамдаѓы басќа ж‰йелермен (экономика, ѓылым, мєдениет, саясат) жєне оларѓа тєн элементтер ќ±рамымен, атќаратын ќызметтерімен сипатталады.

Дене мєдениеті ќоѓамныњ адамзат баласыныњ дамуы ‰шін туындап жєне ќолданылатын материалдыќ жєне рухани ќ±ндылыѓы.

2. Дәріс тақырыптары және қысқаша мазмұндары

Мектептен тыс жүргізілетін дене тәрбиесі – сауықтыру шаралары
Кіріспе бөлімі:

Мектептен тыс дене тәрбиесі мен спорт жұмыстарының түрлері

Негізгі бөлім:

1.Мектептен тыс жүргізілетін дене тәрбиесі – сауықтыру шаралары.

2. Жазғы демалыс лагерлеріндегі спорттық-сауықтыру жұмыстары

3. Балалар және жасөспірімдер спорт мектептеріндегі спорттық жаттықтыру дайындықтары

Қорытынды

1 Мектептен тыс дене тәрбиесі мен спорт жұмыстарының түрлері
Мектептен тыс дене тәрбиесі және спорт жұмыстарын мектеп ұжымы оқушылардың ата-аналарымен бірігіп, аудандық, қалалық халыққа білім беру басқармалары ұйымдастырады.

Мектептен тыс дене тәрбиесі жұмыстары әртүрі ұжымды мекемелерде, жұмыс орындардарында өткізіледі. Ол мекемелер: балалар және жасөспірімдер спорт мектебі, жаздық сауықтыру лагерлері, еңбек сауықтыру лагерлері, стадиондар, дене мәдениеті сауықтыру кешендері, спорт клубтары, бассейндер, спорт базалары, жергілікті тұрғын жерлердегі аула спорт клубтары. Бұл мектептен тыс жұмыстар, оқу және сыныптан тыс жұмыстарды толықтырады. Жаттықтыру түрлері әртүрлі болып келеді. Спорт түрлерін таңдауға балалардың мұмкішіліктерін кеңейтеді.

Мектептен тыс дене тәрбиесі және спорт жұмыстарын жүргізетін мекемелердің міндеттері:

- жүйелі түрде жаттығумен айналысуға оқушыларды көбірек тарту;

- оқушылардың денсаулықтарын нығайтуға, дене қуаты дайындығын жоғарылатуға көмектесу, уақыттарын пайдалы өткізулерін ұйымдастыру;

- дене мәдениеті саласының әрбір бөлімдерінде көпшілік спорттық жұмыстардың өтуіне қызығушылықтарын қалыптастыру;

- нұсқаушылық және төрешілік дағдыларына дағдыландыру.

Мектептен тыс мекемелер көптеген мектептің оқушыларын біріктіріп жаттықтырады. Әрбір мекеменің өз педагогикалық ұжымы болады. Әр мекеме өзінің жұмыс істейтін бағыттарында оқушыларды үйрету, жетілдіру, тәрбиелеу жұмыстарын тиімді ұйымдастырады. Мекемелердің қызметші, педагогтар құрамы, бағдарламалар, ережелер бойынша балаларды оқыту, жаттықтыру, тәрбиелеу жұмыстарын жүргізеді.

Осы аты аталған мекемелердегі жұмыстар екі бағытта, ұйымдастырыла жүргізіледі:

1 Арнайы бағыт. Ол бағыт – спорт түрлері бойынша жоғары жетістіктерге жету бағыты. Бұл бағытта жұмыс істейтін мекемелер денсаулықтары мықты, дене қуаты дайындығы жоғары, тұрақты оқушылар контингентімен жұмыс істейді. Ол мекемелер:

• 
  Балалар, жасөспірімдер спорт мектебі (БЖСМ);
  
• 
  Олимпиадалық ізбасарлар спорт мектебі (ОІСМ);
  
• 
  Жоғарғы спорттық шеберлік мектебі (ЖСШМ);
  
• 
  Спорттық мектеп-интернаттар.
  

• 
  Жазғы сауықтыру лагері;
  
• 
  Еңбек сауықтыру лагері;
  
• 
  Стадиондар, су станциялары;
  
• 
  Жас туристер станциялары;
  
• 
  Мәдениет үйлері мен спорттық сауықтыру кешендері;
  
• 
  Мәдени демалыс парктері;
  
• 
  Аула клубтары.
  

Жаз уақытында ата-аналар ең ұзақ демалыс (каникул) кезінде балаларының тоғыз ай мектептегі уақыттары секілді дене тәрбиесі, спорт жаттығуларымен үзбей, жүйелі, тұрақты айналысуын ұйымдастыра ала ма? Ұйымдастыра алмайды. Оның ең бір тиімді жолы бар. Ол жол көптеген жылдар бойы ұйымдастырылып жүрген балалар демалыс-сауықтыру лагерлеріне балаңызды жіберу.

Балалардың жаздық сауықтыру лагерлерін 7-15 жастағы оқушыларға арнап кәсіпорындар мен мекемелердің, халыққа білім беру департаментінің, денсаулық басқармаларының кәсіподақ комитеттері құрап, ұйымдастырады. Ол кәсіпорындар, мекемелер көп қала жанындағы лагерлер мен кейбір аудандардағы экономикасы мықты кәсіпорындар ұйымдастырған лагерлер. Ауылдық жерлерде бұрынғы кеңес заманында әрбір ауданның халыққа білім беру бөлімінің басқаруымен балалар денсаулық лагері ұйымдастырылатын. Аудандағы мектептер өз оқушыларын сол лагерге жіберетін. Қазіргі кездерде ол лагерлер жабылып жұмыс істемей қалды да, орта жалпы білім беру мектептерінің жанынан еңбек-сауықтыру лагерлері ұйымдастырылды. Сонымен қатар спорт мекемелерінің қаржыландыруымен спорттық- сауықтыру лагерлері ұйымдастырылады. Бұл лагерлердің барлық жұмыстары ұқсас болып келетіндіктен біз өзіміздің кітабымызда ары қарай дене тәрбиесі жұмыстарын баяндағанда демалыс лагері деп атаймыз да, сол демалыс лагерінің жұмыстары туралы мағлұматтар береміз.

Балалар демалыс лагерлеріндегі барлық жұмыстарды ұйымдастыру лагердің бастығы басқарған мамандарға жүктеледі. Ол мамандар құрамы: аға тәрбиеші, ұстаз-тәрбиешілер, дене тәрбиесі нұсқаушылары, суға жүзу спортының нұсқаушысы, дәрігер және медбике.

Мектептегі секілді лагердегі жұмыстарды басқаруға педагогикалық кеңес құрылады. Кеңесті басқару лагердің бастығына жүктеледі. Кеңестің құрамына жоғарыда айтылған барлық мамандар және оқушылар сайлаған белсенді оқушылар кіреді.

Оқушылар лагерге келген күннен бастап отрядтарға бөлінеді де, әрбір отрядтың барлық жұмыстарын ұйымдастыруға ұстаз-тәрбиеші бекітіледі. Тәрбиеші лагердегі балалардың барлық өмірлерін басқарады. Ұстаз-тәрбиеші дене тәрбиесі және спорт жұмыстарын, тәрбие жұмыстарын жақсы білуге тиісті.

Лагерде дене тәрбиесі жұмыстарын ұйымдастыру үшін мектептегі секілді дене мәдениеті кеңесі құрылады. Дене мәдениеті кеңесіне отряд жиналысы ұсынған жақсы спортшылар мен ұйымдастыру қабілеті бар оқушылар сайланады. Оның құрамы лагердегі оқушылар санына байланысты 7-11 адамдай болуы мұмкін. Кеңестің төрағасы болып жалпылагерлік спорт жұмысына жауап беретін адам сайланады. Кеңес құрамының мүшелері кеңестің отырысында бөлінген міндеттері бойынша әрбір дене тәрбиесі, спорт жұмыстарының түрлеріне жауап береді. Сол бөлінген жұмыстары бойынша лагердің спорт нұсқаушысына көмектеседі. Олар жауап беретін жұмыстар:

• 
  сауықтыру шараларын өткізу. Ол шаралар: таңғы бой жазу жаттығулары, суға түсу шаралары, дене тәрбиесі, спорт жаттықтырулары;
  
• 
  лагердегі спорттық шараларды өткізу, отрядтағы өткізілетін спорт шараларына бақылау жасау;
  
• 
  отрядтардағы спорт ұйымдастырушылар жұмыстарын ұйымдастыру;
  
• 
  лагерь радиосы арқылы ақпараттар мен мағлұматтар, мерекелерде спорт түрлерінен көрсетілімдер ұйымдастыру, дене тәрбиесі бұрыштарын құру. Дене тәрбиесі мен спорттың маңызы, гигиене ережелері, тамақтану, спорт түрлерімен айналысу режимдері туралы әңгімелер өткізу;
  
• 
  лагердегі спорттық құрылыстарды жақсарту, спорттық құрал жабдықтарды сақтау, жөндеу.
  

Көп жылдық демалыс лагерлеріндегі жүргізілген жұмыс тәжірибесі өзіндік бір тексеруден өтілген дене тәрбиесі жұмыстарының жүйесін құрайды. Сол тәжірибеден өткен жүйе бойынша демалыс лагерлерінде төмендегідей дене тәрбиесі және спорт жұмыстарының түрлері жүргізіледі.

Балалар демалыс лагерлерінде осы жоғарыда айтылған барлық дене тәрбиесі және спорт жұмыстары жүргізілсе нұр үстіне нұр болар еді. Кәсіпорындар мен мекемелердің, халыққа білім беру, денсаулық басқармаларының кәсіподақ комитеттері, мектеп директорлары барлық қолдан келген мүмкіншіліктерін, жағдайларын жасап осы жұмыстардың бәрін ұйымдастырса оқушылардың денсаулықтарын нығайтуға үлкен пайдалы әсері болар еді.

1. 
   Сауықтыру лагеріндегі дене тәрбиесі, спорт жұмыстарының жоспары;
   
2. 
   Көпшілік спорт жұмыстарының күнтізбелік жоспары;
   
3. 
   Отряд жетекшілерімен өткізілетін семинар жоспары:
   

- дене тәрбиесі және спорт белсенділерін тағайындау;

- суға түсу және қауіпсіздік ережелерімен танысу;

- саптық жаттығуларға үйрету;

- қозғалмалы ойындарды ойнауға үйрету;

- жарыс ережелерімен таныстыру;

- жарақат алған жағдайда бірінші көмек көрсету әдістерімен таныстыру.

4 Спорт түрлерінен төрешілер семинарының жоспары:

- жарыс ережелерін үйрету;

- жарыс құжаттарын толық білуге үйрету;

- хаттамаларды толтыра білуге үйрету;

- жарысқа төрешілік етуге үйрету.

5 Есепке алу құжаттары:

- жүргізілген шараларды тіркеу журналы;

- Президенттік сынама тапсырушылардың көрсеткіштері жазылған журнал;

- денсаулықтары нашар оқушыларды есепке алу журналы.