Құрастырушылар: т,ғ,к.,доценті Ибравева О.Т

Құрастырушылар: т,ғ,к.,доценті Ибравева О.Т

Металлургия кафедрасы

СТУДЕНТТЕРГЕ АРНАЛҒАН ПӘННІҢ БАҒДАРЛАМАСЫ

пән «Металлургиялық өндіріс технологиясы II»

Хаттама №_____.

(қолы)
Металлургия, машина жасау және көлік факультетінің оқу-әдістемелік кеңесімен құпталған

200_ж. «_____»______________хаттама №____.

ОӘК төрағасы ____________ Ж.Е. Ахметов

(қолы)


Оқытушы тұралы мағлұмат
Металлургия, машина жасау және көлік факультеті

Металлургия кафедрасы

Аға оқытушы Байділдаева Гүльмира Балтабаевна, дәрістер, тәжірибелік, зертханалық сабақтар, ОСӨЖ.

Тел. (8-7182) 673623

Қабылдау уақыты: жұма сайын 10⁰⁰ – 12⁰⁰, Б-224
Пән туралы мағлұмат
Курс 4 (7 семестр - емтихан).
Пререквизиттер

Кристаллография және минералогия, кен дайындау және байыту, металлургиялық процестердің теориясы, құю және кристаллдандыру, металлургиялық өндіріс технологиясы I.

• 
  өнеркәсіптің өндірісінде, ғылыми және жобалау ұйымдарына мамандар дайындау.
  

– студенттердің білімімен шеберлікті көлемде алып игеруіне септігін тигізу шикізаттардан таза металдар алудың металлургиялық технологиясын меңгеру болып табылады.

– металдар өндірудің бүгінгі дәрежесі, қолданатын жерлері, тұтыну көрсеткіші, қасиеті, нарықты дамытудың тенденциясы электрохимия мен электрометаллургияның негізгі ұғымдары мен заңдары;

– шикізат базалары, әлемдік қорлардың және өндірістің технологиялық схемалары;

– алғашқы шикізаттан қара және түсті металдар өндіруде қолданылатын пиро және гидрометаллургиялық процестерінің теориялық негіздері;

– күйдіру, балқыту, конвертрлеу, тазалау, электролиздеу, сілтілеу, экстракциялау сияқты технологиялық процестер;

– процестердің технико-экономикалық көрсеткіштері және режимдік параметрлері, металлургиялық аппараттардың жұмыс істеуі мен құрылымдары;

– технологиялық процестерді жетілдірудің келешегімен бағыты аппараттармен безендіру;

– металлургиялық есептерді жүргізу және алгоритмдарды құрастыруға дағдылану, графикалық материалдарды орындау, лабораториялық жұмыстарды жүргізу, ақпараттарды дайындап аналитикалық есеп беру.

– түсті металдар үшін шикізаттың сапасына қарай үрдістің шихтаның оптималды құрамын есептеу, технологиялық шектері бойынша материалды балансты есептеу қажет;

– негізгі химиялық реакциялар теңдеуімен ауыр, жеңіл және сирек металдардың технологиялық үрдісін көрсету қажет;

– ауыр, жеңіл және сирек металдардың негізгі шарттарын және негізгі жабдықтардың жұмыс режимін анализдеу керек.

Мамандықтың жұмыс бабындағы оқу жоспарынан үзінді көшірме

Нысан ПМУ ҰС Н 7.18.1/10

2 Быков П.О. Внепечная обработка расплавов. Методические указания по изучению дисциплины / сост. П.О. Быков. – Павлодар: ПГУ им. С. Торайгырова, 2006. – 41 с.

3 Быков П.О. Разливка и кристаллизация: методические указания к практическим занятиям / сост. П.О. Быков, И.Э. Штиль. – Павлодар: ПГУ им. С. Торайгырова, 2007. – 57 с.

4 Быков П.О. Разливка и кристаллизация. Методические указания к лабораторным занятиям / сост. П.О. Быков. – Павлодар: ПГУ им. С. Торайгырова, 2008. – 26 с.

5 Валиев Х.Х., Романтеев Ю.П. Металлургия свинца, цинка и сопутствующих металлов. Учебник. – Алматы, 2000. – 441 с.

6 Лузгин В.П. Металлургия стали. Внепечная обработка. Учебное пособие / В.П. Лузгин, С.В. Казаков. – М. : МИСиС, 2003. – 47 с.

7 Николаев И.В., Москвитин В.И., Фомин Б.А. Металлургия легких металлов. Учебник. – М. : Металлургия, 1997. – 432 с.

8 Торговец А.К. Теория, технология и оборудование внепечной обработки стали : учебное пособие. – Алматы: Гылым, 2004. – 272 с.

9 Уткин Н.И. Производство цветных металлов. – М. : Интермет Инжиниринг, 2004. – 442 с.

10 Худайбергенов Т.Е. Металлургия легких металлов: Учебник – Алматы, 2001. – 235 с.

12 Воскобойников В.Г. Общая металлургия [Текст]: Учебник для вузов. 6-е изд., перераб. и доп. / В.Г. Воскобойников, В.А. Кудрин, А.М. Якушев. – М. : ИКЦ «Академкнига», 2005. – 768 с.

13 Григорян В.А. Физико-химические расчеты электросталеплавильных процессов: Уч. пособие для вузов / В.А. Григорян, А.Я. Стомахин, А.Г. Пономаренко. – М. : Металлургия, 1989. – 288 с.

14 Гудима Н.В., Шейн Я.П. Краткий справочник по металлургии цветных металлов. – М. : Металлургия, 1975. – 535 с.

15 Жукебаева Т.Ж. Металлургия: учебное пособие / Т.Ж. Жукебаева, М.К. Альжанов. – Караганда: КарГТУ, 2002. – 87 с.

16 Зеликман А.Н., Крейн О.Е., Самсонов Г.В. Металлургия редких металлов. – 3-е изд. – М. : Металлургия, 1978. – 560 с.

17 Коротич В.И. Металлургия: Учебник для вузов / В.И. Коротич, С.С. Набойченко, А.И. Сотников, С.В. Гречев, Е.А. Фурман, В.Б. Ляшков. – Екатеринбург: УГТУ, 2001. – 395 с.

18 Кнюппель Г. Раскисление и вакуумная обработка сталей: основы и технология ковшовой металлургии / Пер. с нем. Г. Н. Еланского. – М. : Металлургия, 1984. – 413 с.

19 Разливка черных металлов. Власов Н.Н., Король В.В., Радя В.С.: Справочное издание. – 2-е изд. – М. : Металлургия, 1987. – 272 с.

20 Севрюков Н.Н. Общая металлургия / Н.Н. Севрюков, Б.А. Кузьмин, Е.В. Челищев. – М. : Металлургия, 1976. – 568 с.

21 Снурников А.П. Комплексное использование сырья в цветной металлургии. – М. : Металлургия, 1986. – 384 с.

22 Троицкий И.А., Железнов В.А. Металлургия алюминия. – М. : Металлургия, 1977. – 392 с.

23 Цейдлер А.А. Металлургия тяжелых цветных металлов. Часть 1: Медь, никель. – М. : Металлургия, 1951. – 376 с.

24 Явойский В.И. Металлургия стали: Общий курс / Под ред. В.И. Явойского. – М. : Металлургиздат, 1961. – 679 с.

«Известия вузов. Цветная металлургия» журналы

«Цветные металлы» журналы

«Промышленность Казахстана» журналы

Пәннің тақырыптық жоспары

Нысан ПМУ ҰС Н 7.18.2/10

Қара және түсті металлургия кәсіпорындары шығаратын металл өнімдерінің сорталленті.

Түрлі технологиямен алынған металл сапасының салыстырмалы сипаттамасы және пиро-, гидро- және электрометаллургия.

Металдардың қорытылғаннан кейінгі өңдеу тәсілдерінің жалпы сипаттамасы. Сульфаттану, фосфорлану үрдістерінің, басқа да қажет емес қоспаларды жоюдың теориялық негіздері.

Металдағы газдардың еруінің жалпы заңдылықтары: оттегі, сутегі, азот. Металдағы газ түрлері мен формалары. Газ қосылысының металл қасиетіне әсері. Металдың газдану үрдісіндегі физика, химия.

Жауаты тағайындама металдары мен қорытпалары классификациясы. Металды вакуммен өндеу. Металды инертті газбен үрлеу.

Қайта балқыту үрдістерін белгілеу. Вакумды-индуктивті қайта балқыту (ВИҚБ), шығарылатын өнім мәні, маркасы және тарифталуы.

5-тақырып. Пеш сыртындағы ваккумдеу.

Үрдістің мәні. Пеш сыртындағы вакумдеудің түрлі тәсілдері. Үлестік және циркуляциялық ваккумдеу тәсілдері. Үрдістің агрегаттық жабдықтары.

Металдар мен қорытпалардың физикалық-химиялық негіздері. Қышқылдандыру тәсілдері.

Болатты балқытуды ұйымдастыру және оның жағдайы. Қайнап жатқан жартылай қалыпты болат. Болат құймаларының кристалдануы мен құрылысы. Металл құюға арналған жабдық. Түрлі маркадағы болат құю технологиясы. Болат құймаларының ақаулары. Болатты үздіксіз құю машинасына құю.

7-тақырып. Металдарды балқыту үрдістерінің экономикасы және экологиясы.

Металлургиялық кәсіпорындардың қосалқы өнімдері: шлак, шаң, шлам, ерітінділер, газдар. Олардың сипатамасы және олардың экологиялық жағдайға әсері.

Металлургиялық шикізатты кешенді түрде қайта өңдеу технологиясы. Металдарды селективті түрде лыпқа келтіру. Еліміздің өндірістік кешенге арналған қосалқы өнімнің рөлі.

8-тақырып. Мыс металлургиясы.

Мыс және оның қосындыларының қасиеттері. Мыс өндірісінің шикізат базалары: қорлары, анықталған кен қорлары, мыстың кендердің әртүрлі және негізгі өнеркәсіптік минералдары.

Мыстың пирометаллургиясы. Шихталарды дайындаудың әдістері: бункерлі, қатар-қатар және материалдарды орталандырудың дымқыл әдістері; шихталарды (дымқылдату) кептіру технологиясы, кептіргіш пештердің құрылысы мен жұмыс істеу принциптері; жұқа дисперстік материалдарды грануляциямен, брикеттеумен және күйежентектеумен кесектеу әдістері.

Сульфидті шихтаны күйдіру, күйдіру кезіндегі минералдардың бағыты. Көптабанды пештермен қайнайтын қабаттағы пештер құрылымен жұмыс істеу принциптері.

Мыс балқыту өндірісіндегі шлактар мен штейіндердің қасиеті және құрамы.

Мысты штейіндерді конвертрлеудің тәжірибесі және теориялық негіздері. Бірінші және екінші кезендегі реакциялар, өнімдердің құрамы. Конвертрдің жұмыс істеуі және құрылымы.

Қара мысты отпен тазалау, отпен тазалауға қажетті пештер.

Мысты электролиттік әдіспен тазалау.

Мыстың гидрометаллургиясы. Сілтілеу процессі кезіндегі кинетика мен химизмі, температураның әсері, араластыру, оттегі қысымының порциалды мөлшері мен сілтілеу жылдамдығына әсер ететін басқа да факторлары.

Сілтілеудің бактериальді, жерасты, үйінді, перколяционды, чанды, автоклавты түріндегі әдістер.

9-тақырып. Қорғасын металлургиясы.

Кен базасының сипаттамасы (минералдар, кендер, олардың кен орындары).

Агломерациялық күйдіру. Агломерация шикіқұрамына қойылатын талаптар. Агломерациялық күйдіру, тотықтыру және күйежентектеу процессінің теорияларық негіздері. Агломерация кезіндегі шихта компоненттерінің сипаты. Флюстердің атқаратын қызметі. Агломашинаның конструкциясы мен жұмысы.

Агломератты шахта ошағында тотықсыздап балқыту. Агломератты тотықсыздау кезіндегі компоненттердің іс-әрекеті. Балқыту өнімдерінің қасиеттері мен құрамының сипаттамасы. Шахталық пештің конструкциясы мен жұмысы.

Қорғасын алудың реакционды және автогендік тәсілінің теориялық негізі. Реакционды электр балқыту, қысқа барабанды ошақтағы балқыманың, көріктік балқымасының сипаттары.

КИВЦЭТ-ЦС балқымасы. КИВЦЭТ-ЦС балқымасына шихтаны дайындау ерекшеліктері. Ошақтың балқыту және электротермиялық деңгейіндегі негізгі процестер. Технико-экономикалық көрсеткіштер.

Қара қорғасынды тазарту. Қорғасынды пирометаллургия тазартудың өзекті сүлдесі. Тазарту тәсілінің жалпы сипаты. Қорғасынды электролиттік тазарту және электролиттік шламдарды қайта өндеу.

Мырыш кен қоймасының сипаты (минералдар, кендер, кен шыққан мекендер). Шоғырлардың сипаты және олардың қасиеттері. Мырыш алу әдістері.

Мырыш металлургиясындағы күйдіру процесі. Мырыш алудағы пирометаллургиялық және гидрометаллургиялық технологиясына қойылатын талаптар. Ұнтақ алу үшін күйдіру-сульфидті шоғырды қайнау қабатында күйдірудің теориялық негізі.

Мырыш пирометаллургиясы. Мырыш шикізатын дистиляциялау кезіндегі компоненттердің сипаты. Будан мырышты конденсациялау. Қара мырышты тазартудың өзекті сұлбасы, тазартудың ликвациялық, химиялық және ректификацияның сипаттамасы.

Мырыш гидрометаллургиясы. Мырыш күйіндісінің сілтілеу кезіндегі компоненттерінің іс-әрекеті. Мырышты еріткендегі жылдамдығына және толықтығына әсер ететін себеп шарттары. Сілтілеу, қойылту және сүзгілеуге арналған құрылғылар. Сілтілеу өнімдерінің құрамы. Технико-экономикалық көрсеткіштер.

Мырыш сульфат ертіндісін қоспалардан тазарту. Тазарту сұлбасы. Өнімдер құрамы.

Мырыш сульфат ерітіндісінің электролизы. Электродта жүретін процестер. Электролиттік ванналардың құрылымы мен жұмысы. Катодты мырышты қайта балқыту.

11-тақырып. Жеңіл металдар металлургиясы.

Алюминий металлургиясы. Глинозем өндірісі. Шикізат, оған қойылатын талаптар. Алюминий кендерінен глиноземді алу тәсілдері. Байер әдісімен глиноземді алу. Күйежентектеу тәсілдері және оның әр түрлілігі. Алюминат ерітіндісінен алюминий гидроксидін алу. Кальцинация.

Электролиз әдісімен алюминийді өндіру. Криолит-глиноземді балқыманың физико–химиялық қасиеттері. Алюминий электролизінің аппаратурасы және технологиясы. Алюминийді тазалау.

Магний металлургиясы. Қасиеті және оның маңызы. Магний өндірісі. Шикізат. Сусыз карналлитті алудың теориялық негізі және магний электролизі. Аппараттар. Магнийді тазалау.

ОСӨЖ мазмұны

Сульфидті материалдарды А.В. Ванюковтың процесімен балқыту. Сұйық ваннада балқытудың теориялық негіздері, пештердің жұмысы мен құрылымы, процестің көрсеткіші.