Бағдарламасы «Оқушылардың физиологиялық дамуы»

Пән атауы: Оқушылардың физиологиялық дамуы

Кредит саны: 1

Шифр- мамандық атауы: 5В011600- География

Факультет, кафедра: Жаратылыстану-математика, Биология кафедрасы

Семей, 2016

1.ӘЗЕРЛЕГЕН
Құрастырушы_______«____»_____ 20___ж., аға оқытушы Құнанбаева Н.С.

2.КЕЛІСІЛДІ

2.1. Кафедра отырысында «________________________»

Хаттама «____»___________ 20___жыл, №____

Хаттама «____»___________ 20___жыл, №____

Университеттің оқу-әдістемелік кеңесінде мақұлданды және баспаға ұсынылды

Хаттама «____»___________ 20___жыл, №____
ОӘК төрайымы, оқу-әдістемелік істері жөніндегі проректор

____________________________ Искакова Г.К.

Мазмұны

2. ПӘННІҢ МАЗМҰНЫ ЖӘНЕ САБАҚ ТҮРЛЕРІ БОЙЫНША САҒАТТАРДЫ БӨЛУ

3. КУРС САЯСАТЫ

4. БАҒА ҚОЮ САЯСАТЫ

5. ӘДЕБИЕТ ЖӘНЕ ИНТЕРНЕТ – РЕСУРСТАР

1. 
   ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
   
   1. 
      Оқытушы және пән туралы жалпы мәліметтер
      

Оқытушының аты-жөні, тегі: Құнанбаева Н.С.

Ғылыми дәрежесі, атағы, лауазымы: аға оқытушы, биология магистрі

Факультет: Жаратылыстану-математика

Кафедра: Биология

Байланыс ақпараты: тел.87052443368,

e-mail: kunanbaeva.nurgul@yandex.kz, №3 оқу корпусы, кабинет 112

2. 
   Пәннің қысқаша мазмұны
   

Пәнді оқыту мақсаты:

Оқушылардың физиологиялық дамуы пәні болашақ педагогтарға балалар мен жасөспірімдер ағзасында жасқа байланысты болатын анатомо-физиологиялық ерекшеліктерді білуге үйрету және салауатты өмір салтын қалыптастыру жолдары туралы мағлұмат беру.

3. 
   Пәнді оқытудың міндеттері:
   

Оқушылардың физиологиялық дамуы курсының міндеттеріне студенттерді болашақ мұғалімдер мен тәрбиешілерді дамып келе жатқан организмнің жасқа байланысты ерекшеліктері туралы мәліметермен қаруландыру. Ал бұл оқушылардың денсаулығын сақтау және нығайтудың, олардың түрлі оқу мен еңбек әрекеті кезінде жұмысқа қабілеттілігінің жоғары болуына негіз болып табылады

4. 
   Құзыреті (оқыту нәтижелері):
   

• 
  балалар мен жасөспірімдердің өсу мен дамуының жалпы заңдылықтарын білу;
  
• 
  нерв жүйесінің физиологиясын, жоғары нерв әрекеті, олардың жас ерекшелігін білу;
  
• 
  анализаторлардың физиологиясы мен гигиенасы және жас ерекшелігін білу;
  
• 
  Ішкі секрециялық бездер, жыныстық жетілу және олардың гигиенасын, оқушылардың медициналық-гигиеналық және жыныс тәрбиесін білу;
  
• 
  Тірек-қимыл жүйесі, оның жас ерекшелігі, балалардың аяқ киіміне және жеке басына қойылатын гигиеналық талаптармен танысу;
  
• 
  Ас қорыту жүйесі, зат пен энергия алмасуы, олардың жас ерекшелігі, тамақтану гигиенасын білу;
  
• 
  Қанның жас ерекшелігі мен физиологиясымен танысу;
  
• 
  Тыныс алу мүшелері мен олардың жас ерекшелігін, бөлме ауасына қойылатын талаптарды білу;
  
• 
  Зәр шығару мүшелері мен олардың жас ерекшелігін, терінің құрылысы мен қызметін және гигиенасын білу;
  
• 
  Балалар мен жасөспірімдердің денсаулығын қорғау, күшейту және жаттықтыруымен танысу.
  

• 
  оқу және арнайы әдебиеттермен өзбетімен жұмыс істей алу;
  
• 
  жылдық формула бойынша есеп өткізудағдыларына ие болу;
  
• 
  денсаулықты диагностикалауда физиологиялық әдістерді қоладана алу.
  

• 
  ағзаны шынықтыру, салауатты өмір салтын қалыптастырудағы адам ағзасының ерекшеліктері;
  
• 
  мектепте сабақ жүргізуде оқу және еңбек жүктемесін оқушылардың организмінің дамуының жасқа байланысты ерекшелігін ескере отырып құру.
  

5. 
   Курстың пререквизиті: мектеп курсы
   
6. 
   Курстың постреквизиті: Адам және жануарлар физиологиясы, педагогикалық практика
   
7. 
   Оқу жұмыс жоспарларынан көшірме:
   

1-кесте

Курс	Семестр	Кредиттер	Дәріс, сағ.	СТС, сағ.	ЗЖ, сағ.	БӨЖ, сағ.	Барлығы, сағ.	Қорытынды бақылау формасы
1	2	2	15	15	-	45	90	тест

2 ПӘННІҢ МАЗМҰНЫ ЖӘНЕ САБАҚТАР ТҮРЛЕРІ БОЙЫНША САҒАТТАРДЫ БӨЛУ
2-кесте

№	Модуль. Тақырып	Сағаттар саны
		Д		ЗЖ		СТС		БӨЖ		Әдебиеттер
1	2	3		4		5		6		7
Модуль 1: Балалар мен жасөспірімдердің өсу мен дамуы
1	Оқушылардың физиологиялық дамуы пәні, мазмұны. Өсу мен дамудың заңдылықтары, зерттеу әдістері.	1		-		1		4		5.1.1, 5.1.3, 5.1.4- 5.1.10, 5.1.12, 5.1.14, 5.1.15
2	Жүйке жүйесінің физиологиясы, жасқа байланысты дамуы.	1		-		1		4		5.1.1, 5.1.3, 5.1.4- 5.1.10, 5.1.15
3	Жоғары дәрежелі жүйке жүйесінің қызметі туралы түсінік. Шартсыз және шартты рефлекстер. ЖДЖЖ –нің типтері.	2		-		2		4		5.1.1, 5.1.3, 5.1.4- 5.1.6, 5.1.7, 5.1.8, 5.1.11,5.1.12, 5.1.15
Модуль 2. Сенсорлы жүйелер және тірек-қимыл аппаратының физиологиясы
4	Сенсорлы жүйелер, олардың жасқа байланысты дамуы.	2		-		2		4		5.1.1, 5.1.3, 5.1.4- 5.1.6, 5.1.7, 5.1.8
5	Ішкі секреция бездерінің физиологиясы, оның жасқа байланысты дамуы. Жыныстық тәрбие.	2		-		2		4		5.1.1, 5.1.3, 5.1.4, 5.1.8, 5.1.6, 5.1.7, 5.1.8, 5.1.9, 5.1.11, 5.1.12
6	Тірек-қимыл аппараты, оның жасқа байланысты дамуы.	2		-		2		5		5.1.1, 5.1.3, 5.1.4- 5.1.6, 5.1.7, 5.1.8
Модуль 3. Ішкі мүшелер жүйесінің физиологиясы
7	Қан және қанайналу жүйесінің физиологиясы, оның жасқа байланысты дамуы.	2		-		2		5		5.1.1, 5.1.3, 5.1.4, 5.1.8, 5.1.6, 5.1.7, 5.1.8, 5.1.9, 5.1.11, 5.1.12
8	Тыныс алу жүйесінің физиологиясы, оның жасқа байланысты дамуы.	1		-		1		5		5.1.1, 5.1.3, 5.1.4, 5.1.8, 5.1.6, 5.1.7, 5.1.8, 5.1.9, 5.1.13, 5.1.14
9	Асқорыту жүйесінің физиологиясы, жасқа байланысты дамуы.	1		-		1		5		5.1.1, 5.1.3, 5.1.4, 5.1.8, 5.1.6, 5.1.7, 5.1.8, 5.1.9, 5.1.14
10	Зәр шығару жүйесінің физиологиясы, оның жасқа байланысты дамуы. Тері, құрылысы мен қызметі, жасқа байланысты дамуы. Тері күтімі.	1		-		1		5		5.1.1, 5.1.3, 5.1.4, 5.1.8, 5.1.6, 5.1.7, 5.1.8, 5.1.9, 5.1.10, 5.1.11, 5.1.13, 5.1.14. 5.1.15
Барлығы:			15		-		15		45

2.1 1-2 аралық білімді бақылау тапсырмалары
№1 Аралық бақылау мазмұны:

1. 
   Физиология ғылымы. Балалар және жасөспірімдердің өсу және даму заңдылықтары.
   

• 
  Организм және орта.
  
• 
  Өсу мен дамудың заңдылықтары. Дене пропорциясы.
  
• 
  Организмнің даму этаптары.
  
• 
  Дамудың гетерохрондылығы. Гомеостаз. Антропометрлік зерттеу.
  

2. 
   Жүйке жүйесінің физиологиясы, оның жасқа байланысты дамуы.
   

• 
  Нейронның құрылысы, қасиеттері. Тітіркену, тітіркендіргіш, қозу, тежелу ұғымдары.
  
• 
  Жүйке талшығының жас ерекшелігі, қасиеті.
  
• 
  Синапс. Иррадиация, индукция, доминанта.
  
• 
  Рефлекс. Оның жас ерекшелігі.
  
• 
  Шартты, шартсыз тежелу және балалардағы ерекшелігі.
  
• 
  Ухтомскийдің доминанта туралы ілімі және оның оқушылардағы танымдық әрекетін басқарудағы маңызы.
  
• 
  Динамикалық стереотип.
  
• 
  1-ші және 2-ші сигналдар жүйеслер әрекетінің жас ерекшелігі.
  

3. 
   Сенсорлы жүйелердің физиологиясы, олардың жасқа байланысты дамуы.
   

• 
  Организмнің сенсорлық жүйесі.
  
• 
  Көз құрылысы, физиологиясы. Аккомодация, жасқа сай өзгерісі.
  
• 
  Көру өткірлігі. Алыстан және жақыннан көргіштік.
  
• 
  Көру анализаторының гигиенасы.
  
• 
  Есту анализаторы.
  
• 
  Құлақтың құрылысы мен физиологиясы, жас ерекшелігі, акустикалық қасиеті.
  

4. 
   Ішкі секреция бездерінің физиологиясы, оның жасқа байланысты дамуы. Жыныстық тәрбие.
   

• 
  Ішкі секрециялық бездердің физиологиясы. Гормондар.
  
• 
  Гипоталамус-гипофизарлық жүйе.
  
• 
  Эпифиз безі, қалқанша, қалқанша маңы безі, айырша безі, қарын асты безі, бүйрек үсті безі, жыныс бездерінің құрылысы мен қызметі.
  
• 
  Жыныстық жетілу стадиясы, жыныстық белгінің дамуы. Физиологиялық және әлеуметтік жыныстық жетілу.
  
• 
  Медициналық, гигиеналық тәрбие беру міндеттері, принциптері, формасы мен әдістері.
  
• 
  Жанұяның ар-ожданы және гигиеналық негізі.
  
• 
  Әйел организмінің анатомиялық-физиологиялық ерекшелігі. Ұрықтың іште дамуы, жүктілік.
  

№2 Аралық бақылау мазмұны:

5. 
   Тірек-қимыл аппараты, оның жасқа байланысты дамуы.
   

• 
  Қаңқа бөлімдері.
  
• 
  Буынның құрылысы, физиологиясы.
  
• 
  Омыртқа иірімі, физиологиясы.
  
• 
  Тұлға және аяқ сүйектері. Ми сауыты, бет сүйектерінің дамуы, физиологиясы. Бұлшықет жүйесі.
  
• 
  Бұлшықеттің құрылысы, физиологиясы. әр жас кезеңіндегі ет массасы, ет күші.
  
• 
  Оқушының қозғалыс режимі. Гиподинамия заңдылығы. Көкірек клеткасының бұзылуы (деформация).
  
• 
  Жалпақтабандылық, онымен күресу жолдары.
  
• 
  Дене сымбаты, тұру, отыру, жүру кезінде денені қалыпты ұстау.
  

6. 
   Қан және қанайналу жүйесінің физиологиясы, оның жасқа байланысты дамуы.
   

• 
  Организмнің ішкі ортасы: қан, ұлпа сұйықтығы, лимфа.
  
• 
  Қанның тасымалдау, қорғаныстық қызметі.
  
• 
  Қан ұюы, қан топтары, қан құю, қан аздық оның профилактикасы.
  
• 
  Жүректің құрылысы, физиологиясы. Жүрек циклі.
  
• 
  Қан айналу схемасы.
  
• 
  Жүректің минуттық және систолалық көлемінің жасқа сай өзгерісі.
  
• 
  Гипотония, гипертония.
  
• 
  Жүрек-тамыр жүйесінің қара күшке реакциясының жас ерекшелігі. Жүрек-тамыр ауруының профилактикасы.
  
• 
  Жүрек- тамыр жүйесін жаттықтыру.
  

7. 
   Тыныс алу жүйесінің физиологиясы, оның жасқа байланысты дамуы.
   

• 
  Баланың тыныс алу мүшесінің құрылысы, физиологиясы.
  
• 
  Тыныс алу жиілігі, тереңдігінің, минуттық көлемінің, газ алмасудың жас ерекшелігі.
  
• 
  Тыныс алудың өздігіннен реттелудің жас ерекшелігі.
  
• 
  Оқу бөлмесіндегі ауаның физикалық-химиялық қасиеттерінің өзгерісі.
  
• 
  Оқу бөлмесіндегі, шеберханадағы газ алмасуға қойылатын гигиеналық талаптарды физиологиялық негіздеу.
  
• 
  Мектепті жылыту мен жылыту приборларына қойылатын гигиеналық талаптар.
  
• 
  Балалар тыныс алу мүшесінің аурулары, профилактикасы.
  

8. 
   Асқорыту жүйесінің физиологиясы, жасқа байланысты дамуы.
   

• 
  Организмнің ішкі ортасы: қан, ұлпа сұйықтығы, лимфа.
  
• 
  Қанның тасымалдау, қорғаныстық қызметі. Қан ұюы, қан топтары, қан құю, қан аздық оның профилактикасы.
  
• 
  Жүректің құрылысы, физиологиясы. Жүрек циклі.
  
• 
  Қан айналу схемасы.
  
• 
  Жүректің минуттық және систолалық көлемінің жасқа сай өзгерісі.
  
• 
  Гипотония, гипертония. Жүрек-тамыр жүйесінің қара күшке реакциясының жас ерекшелігі.
  
• 
  Жүрек-тамыр ауруының профилактикасы. Жүрек тамыр жүйесін жаттықтыру.
  

9. 
   Зәр шығару жүйесінің физиологиясы, оның жасқа байланысты дамуы. Тері, құрылысы мен қызметі, жасқа байланысты дамуы. Тері күтімі.
   

• 
  Зәр шығару мүшелерінің құрылысы, физиологиясы.
  
• 
  Зәр шығару жүйесін аурудан сақтандырудағы жеке бастың гигиенасының ролі.
  
• 
  Терінің құрылысы, физиологиясы және жас ерекшелігі.
  
• 
  Терінің қорғаныш қызметі.
  
• 
  Дене температурасын тұрақты ұстаудағы терінің ролі.
  
• 
  Терінің тер бөлу мен тыныстық қызметі.
  
• 
  еріге күтім жасау ережесі. Шаш пен тырнақ гигиенасы.
  
• 
  Киім мен аяқ киімге қойылатын гигиеналық талаптар. Тері аурулары.
  

Сабаққа қатысу қатаң түрде, міндетті болып табылады. Егер қандай да бір себеппен студент сабаққа қатыса алмаған жағдайда, барлық меңгерілмеген материалға жауапты.

Бақылау тапсырмалары орындалуға міндетті және уақытылы тапсырылуы тиіс. Кешіктіріліп орындалған жұмыс автоматты түрде төмен бағаланады.

Аралық аттестацияның қорытындысы студенттің сабаққа қатысуы, белгіленген мерзімде өздік жұмыстарын орындауы, сабақ барысындағы ауызша немесе жазбаша жауаптары, сонымен қатар аралық бақылау нәтижесі ескере отырып қойылады.

Аралық аттестация қорытындысы студенттің сабаққа қатысу, өзіндік жұмысты уақытылы орындалуына, сабақ кезіндегі ауызша және жазбаша түрдегі жауабына және аталған аралық бақылаудың нәтижесіне байланысты шығарылады.

Егер студент белгіленген мерзімде сәйкес келетін мекеменің растайтын құжатымен денсаулық жағдайына немесе басқа да дәлелді себептермен сабақ босатын, аралық бақылауды тапсыра алмаған жағдайда, студент аралық бақылауды индивидуалды түрде тапсыруға құқылы.

Кез-келген көшіру немесе плагиат (дайын тапсырмаларды көшіру, қолдану және басқа студенттің тапсырманы орындауы) жазасы аудиториядан шығару немесе бағасын «қанағаттанарлықсыз» деп тану түрінде болады.

Сабақ жүру барысында ұялы телефондар өшіріледі.

Басқа кредиттерден тәуелсіз әр пәнге бір академиялық кезең үшін 600 балл бөлінеді (1-7 апта – 270 балл және 30 балл сабаққа қатысқаны үшін, 8-15 апта -270 балл және 30 балл сабаққа қатысқаны үшін),

4-кесте

5.1.1. Хрипкова А.Г. “Возрастная физиология”, М. “Просвещение”, 1978 г.

5.1.2. Хрипкова А.Г., Антропова “Возрастная физиология и школьная гигиена”, М. “Просвещение”, 1990 г

5.1.3. Ермолаев Ю.А. “Возрастная физиология”, М. “Высш. шк.”, 1985 г.

5.1.4. Леонтьева Н.Я., Маринова К.В. “Анатомия и физиология детского организма”, М. “Просвещение”, 1976

5.1.5. Матюшонок М.Т. “Балалар мен жасөспірімдер физиологиясы және гигиенасы”, Минск “Высш. шк”,1980г

5.1.6 Жұмабаев. Жасерекшелік физиологиясы және мектеп гигиенасы. А., 1991.

5.1.7 Дүйсембин Қ.Д., Алиакбарова З.М. Жасқа сай физиология және мектеп гигиенасы. А.: Дәуір, 2003

5.1.8 Набидоллина Ш.С. Бастауыш мектеп жасындағы балалардың анатомиясы, физиологиясы және гигиенасы: оқулық. -Астана:Фолиант, 2007.-275 б.

9. 
   Нұрышев, М. Адам анатомиясы: оқулық. -Алматы:Карасай, 2005.- 348 б.
   
10. 
    Советов С. Е. Школьная гигиена А., 1988
    

5.1.12 Куценко Г. И., Жажкова И. А. Основы гигиены. М.,1980.

5.1.13 Габович Р. Д. Гигиена М., 1977.

5.1.14 Антропова М. В. Школьная гигиена. М., 1970.

5.1.15 Антропова М. В. Основы гигиены учащихся.

2. 
   Қосымша әдебиеттер:
   

1. 
   Ракышев А. Р. Адам анатомиясы. Алматы 2006 ж.
   

2. 
   Сапин Б. Р., Билич Г. Л. Адам анатомиясы - М. 1989.
   

5.2.4. Абрамов В.В. Интеграция иммунной и нервной систем. Новосибирск, 1991г.

5.2.5. Амосов Н.М., Бендет Я.А. Физическая активность и сердце. Киев, 1989 г.

5.2.6. Батуев А.С. Высшая нервная деятельность. Высшая школа. М., 1991 г.

5.2.7. Войтенко В.П. Здоровье здоровых. Введение в санологию. Киев. 1991 г.

5.2.8 Дубровский В.И. Валеология. Здоровый образ жизни. М., Флинта. 1999 г.

5.2.9 Загрядский В.П., Сулимо-Самуйлло З.К. Физические нагрузки современного человека. Л., Наука, 1982 г.

5.2.10 Зотиков Е.А. Иммунологическая адаптация нарушенных функций организма. Под. ред. Д.С.Саркисова. М., 1987

5.2.11 Каплан Е.А., Цыренжанова О.Д., Шантанова Л.Н. Оптимизация адаптивных процессов организма. М., 1990 г.

5.2. 12 Лищук В.А., Мостокова Е.В. Основы здоровья. Актуальные задачи, решения, рекомендации. М., 1994 г.

5.2.13 Мойкин Ю.В., Киколов А.И., Тихорецкий В.И., Милкова В.В. Психофизиологические основы напряжения. М., Медицина, 1987 г.

5.2.14 Першин С.Б., Конгулова Т.В. Стресс и иммунитет. М., 1986 г.