-2009 жылдардағы машина жасау өндірісі өнімдері көлемінің өзгеру динамикасы

6 сур.
Ішкі салалардың негізгі проблемаларының арасында – шығарылатын өнімнің бәсекеге қабылеттігінің төмендігіне қатысты. 2007-2008 жылдары өндірістегі табиғм көрсеткіштер көлемі және машина жасаудағы тауарлық өнім көлемі елеулі қарқынмен өсті, ал 2009 жылы басқалардан гөрі ішкі салалар дағдарыс салдарынан көбірек жапа шекті. 2008-2009 жылдары дәл осы кәсіпорында АТФ Банкімен мәселелер түсіндіруді тудырған қаржылық қиыншылықтар басталды.

Қазіргі уақытта ең өзекті мәселе, экономиканың барлық салаларының динамикалық дамуы тікелей отандық тауар өндірушілер өнімдеріне сұранымды ынталандыруға тәуелді болғандықтан, қазақстандық құрамның үлесін ұлғайту.

2009 жыл қорытындысы бойынша барлық көтере сатып алулар көлемінің, қазақстандық тауар өндірушілерден ауданның мемлекеттік мекемелерімен тауарлар, жұмыс және қызметтерді көтере сатып алу 89,3% құрады, құндылық тұлғалауда – 436,8 млн теңге. Шағын бизнес субъектілерінің тауарлар, жұмыс және қызметтерді көтере сатып алу көлемі 53% құрады, құндылық тұлғалауда – 227,2 млн теңге. 2010 жылғы 10 ай қорытындысы бойынша жалпы тауарлдар, жұмыс және қызметтерді мемлекеттік көтере сатып алу көлемі 647,8 млн теңгені құрады, оның ішінде қазакстандық құрамы -632,3 млн теңге немесе 98%. Шағын кәсіпкерлік субъектілерінің тауарлар, жұмыс және қызметтерді көтере сатып алуы 241,6 млн теңге сомасында немесе 37%, оның ішінде қазақстандық құрамы – 227,8 млн теңге немесе 94%.

2009 жыл қорытындысы бойынша ауданның 14 ірі және орташа кәсіпорындарымен мониторинг өткізу жолымен жүргізуде барлық көтере сатып алу көлемінің олардың тауарлар, жұмыс және қызметтерді көтере сатып алудағы қазақстандық құрамның үлесі 93,7% құрады, құндылық тұлғалауда – 4,4 млрд. теңге. 2010 жылғы қаңтар-қазанда көтере сатып алудың жалпы көлемі 5,26 млрд. теңгені құрады, оның қазақстандық құрамы 4,85 млрд. теңге немесе 92,4%.

2010 жылғы 1 қазандағы жағдай бойынша 5 кәсіпорынның отандық өндірісті нақтылайтын СТ-КZ куәлігі бар, оның қатарында Восток-НСТ ЖШС – құрылыс материалдарын дайындау, Мырыш ыдыстар зауыты ЖШС – металл өңдеу, Ертіс сирек жерлі компаниясы – химиялық өнеркәсіп, Шемонаихалық УППКОС ЖШС – жеңіл кәсіпорын. Осы кәсіпорындармен өндірілетін өнімдердің 57 түріне 23 куәлік алынды.

Кәсіпорындардың қызметін жандандыру, қазақстандық құрамын өсіру бойынша бағдарламаларды іске асыру, өндірілетін өнім көлемін өсіру үшін 2011 жылдың 1 тоқсанында аудан кәсіпорындарының және олардың өнімдерін әлеуетті тұтынушылардың қатысуымен Таныстыру-форумын өткізу жоспарлануда. Бұл Форум кәсіпорындар арасындағы қарым-қатынасты ретке келтіру мүмкіндігін береді және Шығыс Қазақстан облысының ішкі өнімдерін өндірушілер мен тұтынушыларды байланыстыруға көмектеседі.

2009 жылы Шемонаиха ауданындағы инновациялық-белсенді кәсіпорындарының үлесі 6,7% құрады (сала көрсеткіштерінде – 5,9%). 2015 жылғыа дейінгі кезеңінде металдық ниобия шығаруға мамандандырылған «ИХМЗ» АҚ – индустриялық-инновациялық бағыттағы кәсіпорынды іске қосу жоспарланды.

4 кесте
Инновациялық сала көрсеткіштерінің динамикасы

№ р/н	Көрсеткіштер	2009ж.
1	2	3
1	Кәсіпорындардың инновациялық белсенділіктерінің деңгейі	6,7
2	Инновациялы-белсенді кәсіпорындар саны, бір	3
3	Инновациялық өнім көлемі, млн теңге	704,5

Өңдеу саласындағы еңбек өндіріснің деңгейі 2008 жыл қорытындысы бойынша бір жұмыс істейтін салаға 3,77 млн теңге деңгейінде құрылды, 2009 жыл қорытындысы бойынша бір жұмыс істейтін салаға – 4,55 млн. теңге немесе 120,7%. Атап өтетін жайт салада жұмыспен қамтылғандар саны алдыңғы кезеңмен салыстырғанда 2009 жыл қорытындысы бойынша 78,4% дейін төмендеді (2008ж – 686 адам, 2009 жылы – 538 адам), ал құндылық тұлғалаудағы өнім өндірісінің көлемі – 94,6% (2008 жылы – 2,59 млрд. теңге, 2009 жылы – 2,45 млрд. теңге). Сол себептен салада жұмыспен қамтылғандар санының төмендеу қарқыны өнім өндірісінің төмендеу қарқынынан алда, сондықтан еңбек өндірісінің өсуі негізінде қарқынды еңбек есебінен.

Соңғы үш жылда жылу энргиясының өндірісі 31,7% өсті, ауыз су 6,6 пайызға төмендеді.

5 кесте

Электр энергиясын, газ және су өндірісі және үлестіру саласындағы маңызды өнім түрлерін өндіру динамикасы

№ р/н	Өнім атауы	Өлшем. Бір	Жылдар			Сала көлеміндегі үлес%
			2007	2008	2009
1	2	3	4	5	6	7
1	Жылу энергиясы	мың Гкал	213,9	260,4	281,8	2,6
2	Табиғи су	млн. куб. м	5,1	5,16	4,76	2,0

2009 жылда сала кәсіпорындарымен өндірілген тауарлық өнім сомасы 0,33 млрд. теңге, 2007 жылғы деңгейге 89,97% және 2008 жылғы деңгейге 100,07%. 2009 жыл қорытындысы бойынша өндіріс өнімдерінің физикалық көлем индексі 101,857% құрады, 2007 жылғы көрсеткіштерден 1,5 пайыздық тармаққа көп, 2008 жылмен салыстырғанда көрсеткіштер 15,4 пайыздық тармаққа ұлғайған.

7 сур.
Осы сала үшін мынадай мәселелер сипат береді:

- негізгі қорлардың ( 70 – 80 % дейін) тозғандығы;