Коллоидты химияның процестердің технологиядағы маңызы. Коллоидты

102 
мен дисперсті орта өзара берік байланысқан системаларды байланысқан дисперсті 
система дейді. Оған капиллярлі кеуек заттар, диафрагмалы денелер, жұқа пленка — 
мембраналар, кәдімгі полимерлер, қатты ерітінді — қорытпалар жатады. 
Фазааралық әрекет.
Дисперсті фаза мен дисперсті ортадағы заттар фазааралық
беткі қабатта әрқашанда молекулааралық әсерлесу күшінің есебінен әрекеттесіп 
жатады және мұндағы әрекеттесу дәрежесі әртүрлі болуы мумкін. Мінеки, осы
әрекеттесу шамасына орай дисперсті системалар лиофильді және лиофобты болып 
бөлінеді. Лиофильді системалар тобына жататын дисперсті системадағы дисперсті фаза 
мен дисперсті орта өзара әрекеттеседі. Мұның нәтижесінде жалпы химиядан белгілі 
сольватацияға (еріткіш су болғанда гидротация) ұқсас, дисперсті фаза бөлшегінің 
айналасында дисперсті орта бөлшектерімен қоршалған қабат пайда болады. Ал, лиофобты 
системалар тобына енетін дисперсті фаза мен дисперсті ортадағы заттар өзара нашар 
әрекеттеседі. 
Фазалық өзгешелік. 
Жоғары молекулалық қосылыстардың ерітінділері нағыз 
молекулалық ерітінді болса да оларға коллоидты күйдің, көптеген белгілері тән. 
Мысалы, жоғары молекулалық, қосылыстар өздігінен ерігенде әуелі жекеленген 
макромолекулаларға ыдырап бірфазалы, гомогенді, тұрақты және қайтымды система 
қүрайды. Ал, дисперстілік система касиетіне едәуір әсер ететіндіктен, жоғары 
молекулалық қосылыс ерітінділері жоғары дисперсті, гетерогенді системаларға тән
ортақ қасиеті болуы керек. Расында да жоғары молекулалық қосылыс ерітінділері 
диффузия жылдамдығы, ультра сүзгіштен өтпеуі, құрылымы, оптикалық, электрлік 
қасиеті тарапынан алғанда, олар нағыз ерітіндіден гөрі коллоидты системаға жақын. 
Дисперсті системаларды тағы да үлкен екі топқа бөлуге болады: жүзгіндер
(суспензиодтар) және молекулалық коллоидтар.Жүзгіндер дегеніміз өзін қоршаған 
ортадан анық белгіленген физикалық шегі бар, атомдар немесе молекулалардың
бірігіп өз алдына жеке агрегат құраған бөлшектерден тұратын жоғары дисперсті, 
гетерогенді системалар. Ал, молекулалық коллоидты системалар дегеніміз, жеке 
кинетикалық өлшем ретінде болатын молекулалардың сольваттануын өздігінен
құрайтын, тұрақты және қайтымды бір фазалық гомогенді системалар. Мұндағы ірі
молекулалардың өлшемі коллоидтық дисперстілік өлшеміне шам болады. Мінеки осы 
тұрғыдан алғанда жоғары молекулық қосылыс
ерітінділері дисперсті молекулалық
коллоидты системаға жатады, ал олардың гомогенділігі беткі бос энергия, фазааралык 
шек жайлы ойлауға да мүмкіндік қалдырмайды. Бұл да тек олардың өзіне ғана тән қасиет.

жүктеу/скачать 4,58 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: